با چه کسانی باید مشورت کرد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

* '''[[خداترسی]]''': سفارش شده است با کسی مشورت گردد که [[خداترس]] باشد، چنان که از [[رسول خدا]] {{صل}} [[روایت]] شده است که فرمود: {{متن حدیث|وَ اجْعَلْ مَشْوَرَتَکَ مَنْ یَخَافُ اللهَ تَعَالَی}}<ref>«مشورت خود را با کسی انجام بده که از خدای متعال بترسد». أبومحمد سهل بن عبد الله التستری، تفسیر التستری، علق علیه و وضع حواشیه محمد باسل عیون السود، الطبعة الاولی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ص۵۱.</ref>.

همچنین از [[امیر مؤمنان علی]] {{ع}} نقل شده است که فرمود: {{متن حدیث|شَاوِرْ فِي أُمُورِكَ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ‏ اللَّهَ‏ تَرْشُدْ}}<ref>«در کارهای خود با کسانی مشورت کن که از خدا می‌ترسند تا راه راست و درست را بیابی». غررالحکم، ج۱، ص۴۰۷.</ref>. در خبری آمده است که [[سفیان]] ثوری گفت با صادق فرزند صادق یعنی [[جعفر بن محمد]] {{ع}} روبه‌رو شدم و بدو گفتم: ای فرزند رسول خدا مرا سفارشی کن. فرمود: {{متن حدیث|... وَ شَاوِرْ فِي‏ أَمْرِكَ‏ الَّذِينَ‏ يَخْشَوْنَ‏ اللَّهَ‏ عَزَّ وَ جَلَّ}}<ref>«در کار [ها] با کسانی مشورت کن که از خدای عزّوجلّ می‌ترسند». الخصال، ج۱، ص۱۶۹؛ بحارالانوار، ج۷۵، ص۹۸.</ref>.

* '''[[تقوای الهی]]''': [[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌فرمود با پرواپیشگان و [[متقیان]] مشورت کنید: {{متن حدیث|شَاوِرِ الْمُتَّقِینَ الَّذِینَ یُؤْثِرُونَ الْآخِرَةَ عَلَی الدُّنّیَا وَ یُؤْثِرُونَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ فِی أُمُورِکُمْ}}<ref>«با متقیان مشورت کنید که آنان کسانی‌اند که آخرت را بر دنیا ترجیح می‌دهند و کارهای شما را بر امور خویش مقدم می‌دارند». تفسیر التستری، ص۵۱.</ref>.

* '''[[تعقل]]''': پیشوایان حق توصیه کرده‌اند که با انسان‌های [[عاقل]] و [[خردمند]] مشورت شود، چنان که از رسول خدا {{صل}} روایت شده است که فرمود: {{متن حدیث|اسْتَرْشِدُوا الْعَاقِلَ‏، وَ لَا تَعْصُوهُ فَتَنْدَمُوا}}<ref>«با انسان عاقل مشورت کنید و او را نافرمانی نکنید که پشیمان می‌شوید». أمالی الطوسی، ج۱، ص۱۵۲؛ بحار الانوار، ج۷۵، ص۱۰۰. بدین ترتیب نیز روایت شده است: {{متن حدیث|اسْتَرْشِدوا الْعَاقِلَ تَرْشُدا وَ لَا تَعْصَوْهُ فَتَنْدَمُوا}}. الدرالمنثور، ج۶، ص۱۰؛ کنزالعمال، ج۳، ص۴۰۹؛ تفسیر روح المعانی، ج۲۵، ص۴۶.</ref>.

همچنین [[رسول خدا]] {{صل}} فرموده است: {{متن حدیث|مُشَاوَرَةُ الْعَاقِلِ‏ النَّاصِحِ‏ رُشْدٌ وَ يُمْنٌ وَ تَوْفِيقٌ مِنَ اللَّهِ فَإِذَا أَشَارَ عَلَيْكَ النَّاصِحُ الْعَاقِلُ فَإِيَّاكَ وَ الْخِلَافَ فَإِنَّ فِي ذَلِكَ الْعَطَبَ}}<ref>«مشورت با انسان عاقل خیر خواه رشد و برکت و توفیقی از جانب خداست. پس هرگاه خیر خواه عاقلی نظر مشورتی داد، از مخالفت با آن بپرهیز که سختی به دنبال خواهد داشت». المحاسن، ج۲، ص۶۰۲؛ وسائل الشیعة، ج۸، ص۴۲۶؛ بحارالانوار، ج۷۵، ص۱۰۲.</ref>. [[مشورت]] با عاقلان و [[خردمندان]] [[راه]] درست را می‌نمایاند و [[انسان]] را [[لغزش]] و [[خطا]] و [[پشیمانی]] نگه می‌دارد، چنان که [[امیرمؤمنان علی]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|مَنْ‏ شَاوَرَ ذَوِي‏ الْأَلْبَابِ‏ دُلَّ عَلَى الصَّوَابِ}}<ref>«هر که با خردمندان مشورت کند، به آن چه درست است رهنمون شود». الارشاد، ص۱۵۸؛ بحارالانوار، ج۷۷، ص۴۲۰.</ref>. و نیز فرمود: {{متن حدیث|شَاوِرْ ذَوِي الْعُقُولِ تَأْمَنْ‏ مِنَ‏ الزَّلَلِ‏ وَ النَّدَمِ‏}}<ref>«با عاقلان مشورت کن تا از لغزش‌ها و پشیمانی‌ها در امان بمانی». غررالحکم، ج۱، ص۴۰۷.</ref>.

* '''تجربه''': مشورت با کسانی که [[اهل]] تجربه‌اند می‌تواند انسان را از خطاهای گذشتگان مصون دارد و به درستی‌های آنان رهنمون شود. به همین سبب است که مشورت با اهل تجربه توصیه شده است، چنان که در سفارش‌های [[علی]] {{ع}} آمده است: {{متن حدیث|أَفْضَلُ‏ مَنْ‏ شَاوَرْتَ‏ ذُو التَّجَارِبِ}}<ref>«برترین کسی که با وی مشورت کنی باید دارای تجربه‌های فراوان باشد». غررالحکم، ج۱، ص۲۰۵.</ref>. و نیز آمده است: {{متن حدیث|خَيْرُ مَنْ‏ شَاوَرْتَ‏ ذَوُو النُّهَى‏ وَ الْعِلْمِ وَ التَّجْرِبَةِ وَ الْحَزْمِ}}<ref>«بهترین کسی که با او مشورت کنی خردمندان و دانشمندان و خداوندان تجربه‌ها و دوراندیشی‌اند». غررالحکم، ج۱، ص۳۵۰.</ref>. آنان که تجربه فراوان دارند، از آرایی پخته و اندیشه‌ای قوام یافته برخوردارند و می‌توانند [[مشاوران]] مناسبی باشند که به بیان علی {{ع}}: {{متن حدیث|رَأْيُ الرَّجُلِ عَلَى‏ قَدْرِ تَجْرِبَتِهِ‏}}<ref>«اندیشه انسان به اندازه تجربه اوست». غررالحکم، ج۱، ص۳۸۲.</ref>.

* '''[[علم]]''': آنان که [[اهل]] [[دانش]] و معرفتند و بدان عمل می‌کنند، یعنی [[عالمان]] [[صالح]] از [[بهترین]] افراد برای مشورتند، چنان که از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[روایت]] شده است که فرمود: {{متن حدیث|شَاوِرُوا الْعُلَمَاءَ الصَّالِحِینَ، فَإِذَا عَزَمْتُمْ عَلَی إِمْضَاءِ ذلِکَ فَتَوَکَّلُوا عَلَی اللهِ}}<ref>«با عالمان صالح مشورت کنید، و چون تصمیم بر اجرای آن گرفتید به خدا توکل کنید» تفسیر التستری، ص۵۱.</ref>»<ref>[[م‍ص‍طف‍ی‌ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]]، [[سیره نبوی ج۲ (کتاب)|سیره نبوی]]، ج۲ ص ۳۵۱.</ref>