فرق بین علایم ظهور با اشراط الساعة چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات پرسش

| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]

| تصویر = 7626626268.jpg

| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] /  [[مقدمات ظهور امام مهدی]] / [[نشانه‌های ظهور امام مهدی]] /  [[نشانه‌ها و علائم ظهور]]  

| مدخل وابسته = [[اشراط الساعة]]

}}

==== چیستی [[علائم ظهور]] ====

* یکی از مطالبی که با موضوع [[علائم ظهور]] ارتباط نزدیک دارد، روایاتی است که دربارۀ [[نشانه های قیامت]] سخن می‌گوید. در بسیاری از [[منابع روایی]] [[اهل سنت]] و برخی [[جوامع حدیثی]] [[شیعه]]، [[نشانه های ظهور]] [[مهدی]](علیه السلام) با علامت‌های نزدیک شدن و [[برپایی قیامت]] آمیخته و برخی نشانه‌هایی که به [[علائم ظهور]] مشهورند [[نشانه قیامت]] دانسته شده است.<ref>ر.ک. [[مصطفی صادقی|صادقی، مصطفی]]، [[تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور (کتاب)|تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور]]، ص ۹۱ ـ ۹۳</ref> اما باید توجه داشت که میان [[علائم ظهور]] و [[نشانه های قیامت]] تفاوت وجود دارد.

==== چیستی [[اشراط الساعه]] ([[نشانه‌های قیامت]]) ====

* “اشراط” جمع “شرط” به معنای نشانه و سرآغاز است. و [[اشراط الساعة]] یعنی نشانه‌های آن،<ref>خلیل بن احمد، العین، ص۴۱۱؛ معجم مقائیس اللغة، ج۳، ص۲۶۰</ref> "الساعه" به بخشی از بخش‌های شبانه روز گفته می‌شود و مقصود از آن در اینجا [[قیامت]] است به جهت اینکه وقوع آن ناگهانی است و یا اینکه طول آن نزد [[خداوند]] مانند ساعتی از ساعات [[بندگان]] است.<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، صفحه۱۰۶؛ پژوهشگران مؤسسۀ آیندۀ روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۳۸۰</ref> [[اشراط الساعة]] یعنی [[نشانه‌های قیامت]].<ref>ر.ک. پژوهشگران مؤسسۀ آیندۀ روشن، [[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۳۸۰؛ [[مصطفی صادقی|صادقی، مصطفی]]، [[تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور (کتاب)|تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور]]، ص ۹۱ ـ ۹۳</ref> پس از سپری شدن عصر [[ظهور]]، فرجام [[تاریخ]] فرا می‌رسد و بساط [[دنیا]] درهم ریخته و [[قیامت]] برپا می‌گردد و پیش از حادث شدن [[قیامت]]، نشانه‌هایی ظاهر می‌شود که از بروز [[قیامت]] خبر می‌دهد، این [[نشانه‌ها]] در [[فرهنگ اسلامی]] [[اشراط الساعه]] نامیده شده‌اند.<ref>ر.ک. [[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار]]، صفحه۲۱؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، صفحه۱۰۶.</ref> [[خداوند]] می‌فرماید:<ref>سورۀ محمد، آیۀ ۱۸: «آیا کافران جز این انتظاری دارند که قیامت ناگهان فرا رسد، در حالی که هم اکنون نشانه‌های آن پدید آمده است؟»</ref> {{متن قرآن|فَهَلْ يَنظُرُونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَن تَأْتِيَهُم بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا}}<ref>ر.ک. [[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار]]، صفحه۲۱.</ref> در [[روایات]]<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه، ج۱۵، ص۵۶</ref> "[[اشراط الساعه]]"، زنجیره‌ای از پدیده‌های انسانی و طبیعی شمرده شده که از زمان [[بعثت]] [[رسول اکرم]] {{صل}} آغاز و تا فروپاشی کامل [[نظام]] طبیعت ادامه می‌یابد.<ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، صفحه۱۰۶.</ref>

| پاسخ = آیت‌الله '''[[محمد محمدی ری‌شهری]]'''، در کتاب ''«[[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]»'' در این‌باره گفته است:

تعبیراتی که در برخی [[احادیث]] وارد شده، این تصور را ایجاد کرده که زمان [[ظهور]] [[مهدی]]، نزدیک زمان [[برپایی قیامت]] است. به نظر می‌رسد احادیثی با این مضمون که: "اگر یک روز از [[دنیا]] هم باقی نمانده باشد، [[مهدی]] خواهد آمد" یا "[[قیامت]] برپا نمی‌شود مگر این که مردی از [[اهل بیت]] من [[قیام]] می‌کند"<ref>الغیبة، طوسی، ص ۱۸۰- ۱۸۲، التشریف بالمنن، ص ۴۰۰، معجم أحادیث المهدی، ج ۱، ص ۵۷۵، منتخب‌الأثر، ص ۱۹۱ و ۱۹۲.</ref>، زمینه‌ای برای آمیختن [[نشانه‌های ظهور]] با [[اشراط الساعه]] شده باشد. در صورتی که مراد از این [[احادیث]]، تأکید بر [[قیام مهدی]] و قطعی بودن آن است، نه این که این حرکت، نزدیک به [[قیامت]] یا آخرین روزهای [[جهان]] رخ می‌دهد.

}}

{{پاسخ پرسش  

بنابراین می‌توان مجموعه "[[اشراط الساعه]]" را به‌ویژه از نگاه منابع [[شیعی]] به دو بخش تقسیم کرد:

}}

{{پاسخ پرسش  

«به‌معناى "نشانه‌هاى برپایى [[قیامت]]" است. در منابع روایى، از برخى نشانه‌هاى [[ظهور]]، به عنوان نشانه‌هاى برپایى [[قیامت]] یاد شده است. مانند: [[خروج]] [[دجّال]]، اشکار شدن [[خورشید]] در [[ناحیه]] [[مغرب]]، [[نزول]] عیسى {{ع}} از [[آسمان]] و... [[پیامبر]] {{صل}} مى‌فرمایند: "ده چیز، پیش از برپایى [[قیامت]]، ناگزیر رخ خواهد داد: [[خروج سفیانى]] و [[دجال]]، [[پیدا شدن دود]] و چهارپا، [[خروج قائم]]، [[طلوع خورشید از مغرب]] و فرود آمدن [[عیسى]] {{ع}} از [[آسمان]]، فرورفتن (در [[زمین]]) در [[ناحیه]] [[مشرق]] و فرورفتن در منطقه [[جزیرة العرب]]، اتشى که از انتهاى عدن برمى‌خیزد و مردمان را به سوى صحراى [[محشر]] مى‌کشاند"<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۰۹. </ref>. برابر این [[حدیث]]، [[خروج سفیانى]] و [[دجال]]، [[طلوع خورشید از مغرب]] و... از نشانه‌هاى [[قیامت]] است و حال آن‌که در [[روایات]] دیگر، آن‌ها به روشنى از نشانه‌هاى [[ظهور]] معرفى شده‌اند. البته همه این رخدادها که از وقوع آن‌ها خبر داده شده، چه به‌عنوان نشانه‌هاى [[ظهور]] و چه به‌عنوان نشانه‌هاى [[قیامت]]، پیش از برپایى [[قیامت]] -هرچند با فاصله زیاد- واقع خواهند شد. با این حساب، آن‌چه در طول دوره [[غیبت کبرى]] واقع شود، به‌طور طبیعى پیش از برپایى [[قیامت]] واقع شده و در نتیجه از نشانه‌هاى [[قیامت]] است<ref>تاریخ الغیبة الکبرى، ج ۲، ص ۲۴۸. </ref>. بر این اساس، همه نشانه‌هاى [[ظهور]]، به‌گونه‌اى نشانه‌هاى [[قیامت]] هم هستند، ولى همه نشانه‌هاى [[قیامت]]، نشانه‌هاى [[ظهور]] نمى‌توانند باشند، زیرا ممکن است برخى از آن‌ها [[پس از ظهور]] [[حضرت مهدى]] {{ع}} واقع شوند<ref>برترین‌هاى فرهنگ مهدویت در مطبوعات، ص ۱۹۸. </ref>.  

}}

{{پاسخ پرسش  

«علایم از واژه عَلَم و به معنای نشانه‌هاست که برای [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} است و احادیثی با عنوان همین موضوع در کتاب‌ها آماده است. اما اشراط جمع شرط به معنای نشانه و سرآغاز است. اهل لغت می‌گویند: اولین ستاره بهاری را شَرَط می‌گویند؛ لذا سرآغاز هر چیزی را شَرَط نامیده‌اند و [[اشراط الساعة]] یعنی نشانه‌های آن<ref>العین، ص۴۱۱؛ معجم مقائیس اللغة، ج۳، ص۲۶۰</ref> الساعة به معنای [[قیامت]] و [[رستاخیز]] است. [[اشراط الساعة]] یعنی [[نشانه‌های قیامت]] که کتاب‌هایی با همین عنوان وجود دارد. یکی از مشهورترین آن‌ها کتاب [[اشراط الساعة]]، تألیف بزرنجی، متوفای ۱۱۰۳ است.

}}