پرش به محتوا

امام حسن عسکری علیه‌السلام: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶۱: خط ۶۱:
دوران [[امامت امام عسکری]] {{ع}} حدود شش‌سال به طول انجامید و در این مدت، ایشان به همان صورت که پدرش تحت [[مراقبت]] [[خلفای عباسی]] بود، در محاصره پنهان [[عباسیان]] به سر می‌برد. [[خلافت عباسی]] در این دوره به هیچ‌روی [[ثبات]] عصر نخستین را نداشت و هر از مدتی یکی از [[خلفا]] کشته یا [[خلع]] می‌شد و دیگری جای وی را می‌گرفت. در همین مدت شش‌ساله امامت [[حضرت عسکری]] {{ع}} نیز [[سه خلیفه]] بر تخت [[خلافت]] نشست. البته این [[بی‌ثباتی]] به هیچ‌روی به بازشدن فضای عمل امام منتهی نشد و ایشان در همه این شش‌سال به نحو محترمانه‌ای در محدوده [[منزل]] خود [[زندانی]] بود و به هیچ روی مجال آن را نداشت که با شیعیان به نحو آزادانه‌ای [[گفت‌وگو]] کند. امام ناگزیر به این بود که تمام روزهای [[دوشنبه]] و [[پنج‌شنبه]] به [[دار الخلافه]] برود و به نحوی حضور خود را در [[سامرا]] نشان دهد<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۲۱۵؛ دلائل الإمامة، ص۴۲۹.</ref>. در مقاطعی نیز ایشان را بدون قرار پیشین به [[دارالخلافه]] می‌خوانده‌اند و در [[حق]] آن حضرت رفتارهای نامناسبی را انجام می‌داده‌اند که موجبات تکدر خاطرش را فراهم می‌آورده است<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۲۱۶؛ الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۷۸۳.</ref>. البته طبق برخی گزارش‌ها در اغلب موارد، [[امام]] با شکوه و احتشام خاصی به [[دارالخلافه]] وارد می‌شد و [[جمعیت]] کثیری در محل عبور وی به آن حضرت ادای [[احترام]] می‌کرده‌اند<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۲۱۶؛ المناقب، ابن‌شهرآشوب، ج۴، ص۴۳۴.</ref>. با این همه ایشان که از توطئه‌های گسترده [[بنی‌عباس]] در [[حق]] خود و [[شیعیان]] مطلع بود، می‌کوشید که شیوه [[تقیه]] را که توسط پدرانش نیز مراعات می‌شد، مورد توجه قرار دهد و همه امور مربوط به خود و [[پیروان]] را در کمال [[پنهان‌کاری]] به انجام برساند. ایشان حتی به [[یاران]] خود توصیه می‌کرد که در معابر اگر مرا دیدید نه [[سلام]] کنید و نه دست تکان دهید که به این وسیله به خطر [[مبتلا]] می‌گردید<ref>الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۴۳۹.</ref>. امکان دسترسی مستقیم به امام در [[سامرا]] بسیار دشوار بود و گزارش‌های متعددی از اینکه [[دوستداران]] و [[نیازمندان]] به ایشان در حال عبور و حرکت یا در معدود سفرهای همراه با [[خلیفه]]، دست یافته‌اند، در منابع دیده می‌شود<ref>إثبات الوصیة، ص۲۵۴؛ الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۴۴۴-۴۴۶؛ کشف الغمة، ج۲، ص۴۱۳، ۴۲۵.</ref>.<ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[امام حسن بن علی عسکری - کمپانی زارع (مقاله)|مقاله «امام حسن بن علی عسکری»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]] ص ۵۱۹-۵۲۹.</ref>
دوران [[امامت امام عسکری]] {{ع}} حدود شش‌سال به طول انجامید و در این مدت، ایشان به همان صورت که پدرش تحت [[مراقبت]] [[خلفای عباسی]] بود، در محاصره پنهان [[عباسیان]] به سر می‌برد. [[خلافت عباسی]] در این دوره به هیچ‌روی [[ثبات]] عصر نخستین را نداشت و هر از مدتی یکی از [[خلفا]] کشته یا [[خلع]] می‌شد و دیگری جای وی را می‌گرفت. در همین مدت شش‌ساله امامت [[حضرت عسکری]] {{ع}} نیز [[سه خلیفه]] بر تخت [[خلافت]] نشست. البته این [[بی‌ثباتی]] به هیچ‌روی به بازشدن فضای عمل امام منتهی نشد و ایشان در همه این شش‌سال به نحو محترمانه‌ای در محدوده [[منزل]] خود [[زندانی]] بود و به هیچ روی مجال آن را نداشت که با شیعیان به نحو آزادانه‌ای [[گفت‌وگو]] کند. امام ناگزیر به این بود که تمام روزهای [[دوشنبه]] و [[پنج‌شنبه]] به [[دار الخلافه]] برود و به نحوی حضور خود را در [[سامرا]] نشان دهد<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۲۱۵؛ دلائل الإمامة، ص۴۲۹.</ref>. در مقاطعی نیز ایشان را بدون قرار پیشین به [[دارالخلافه]] می‌خوانده‌اند و در [[حق]] آن حضرت رفتارهای نامناسبی را انجام می‌داده‌اند که موجبات تکدر خاطرش را فراهم می‌آورده است<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۲۱۶؛ الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۷۸۳.</ref>. البته طبق برخی گزارش‌ها در اغلب موارد، [[امام]] با شکوه و احتشام خاصی به [[دارالخلافه]] وارد می‌شد و [[جمعیت]] کثیری در محل عبور وی به آن حضرت ادای [[احترام]] می‌کرده‌اند<ref>کتاب الغیبة، طوسی، ص۲۱۶؛ المناقب، ابن‌شهرآشوب، ج۴، ص۴۳۴.</ref>. با این همه ایشان که از توطئه‌های گسترده [[بنی‌عباس]] در [[حق]] خود و [[شیعیان]] مطلع بود، می‌کوشید که شیوه [[تقیه]] را که توسط پدرانش نیز مراعات می‌شد، مورد توجه قرار دهد و همه امور مربوط به خود و [[پیروان]] را در کمال [[پنهان‌کاری]] به انجام برساند. ایشان حتی به [[یاران]] خود توصیه می‌کرد که در معابر اگر مرا دیدید نه [[سلام]] کنید و نه دست تکان دهید که به این وسیله به خطر [[مبتلا]] می‌گردید<ref>الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۴۳۹.</ref>. امکان دسترسی مستقیم به امام در [[سامرا]] بسیار دشوار بود و گزارش‌های متعددی از اینکه [[دوستداران]] و [[نیازمندان]] به ایشان در حال عبور و حرکت یا در معدود سفرهای همراه با [[خلیفه]]، دست یافته‌اند، در منابع دیده می‌شود<ref>إثبات الوصیة، ص۲۵۴؛ الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۴۴۴-۴۴۶؛ کشف الغمة، ج۲، ص۴۱۳، ۴۲۵.</ref>.<ref>[[مهدی کمپانی زارع|کمپانی زارع، مهدی]]، [[امام حسن بن علی عسکری - کمپانی زارع (مقاله)|مقاله «امام حسن بن علی عسکری»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]] ص ۵۱۹-۵۲۹.</ref>


=== برنامه‌های [[امام عسکری]] {{ع}} در دوران [[امامت]] ===
=== برنامه‌های امام عسکری {{ع}} در دوران امامت ===
روزگار [[امامت]] [[امام حسن عسکری]] {{ع}} با سخت‌گیری و [[آزار]] بی حد و [[حصر]] [[حاکمان عباسی]] از جمله: [[معتز]]، [[مهتدی]] و [[معتمد]]<ref>مناقب آل ابی‌طالب‌، ج۴، ص۴۵۵.</ref> همراه بود. [[امام عسکری]] {{ع}} در این وضعیت سخت دو برنامه در پیش گرفت: یکی ادامۀ فعالیت‌های [[پدر]] ارجمندش که [[حفظ]] و تقویت پایگاه‌های [[شیعی]] بود؛ دوم، [[زمینه‌سازی]] لازم در [[جامعۀ اسلامی]] برای [[پذیرش]] [[امامت]] و [[غیبت]] آخرین خلیفۀ [[پیامبر]] {{صل}}. [[امام حسن عسکری]] {{ع}} برای اجرای این برنامه، [[رفتاری]] بسیار محتاطانه در پیش گرفت و با پنهان‌کاری می‌کوشید بهانه‌ای به دست [[حکومت]] ندهد و [[عباسیان]] را به خشونت بیش‌تر واندارد، با این حال هیچگاه حکومتِ آنان را [[تأیید]] نکرد و دست از [[مبارزه]] علیه [[ستم‌کاری]] و خودکامگی [[عباسیان]] نکشید. برخی از فعالیت‌های [[امام]] {{ع}} در این چارچوب عبارت‌اند از:
روزگار [[امامت]] امام حسن عسکری {{ع}} با سخت‌گیری و [[آزار]] بی حد و [[حصر]] [[حاکمان عباسی]] از جمله: [[معتز]]، [[مهتدی]] و [[معتمد]]<ref>مناقب آل ابی‌طالب‌، ج۴، ص۴۵۵.</ref> همراه بود. [[امام عسکری]] {{ع}} در این وضعیت سخت دو برنامه در پیش گرفت: یکی ادامۀ فعالیت‌های [[پدر]] ارجمندش که [[حفظ]] و تقویت پایگاه‌های [[شیعی]] بود؛ دوم، [[زمینه‌سازی]] لازم در [[جامعۀ اسلامی]] برای [[پذیرش]] [[امامت]] و [[غیبت]] آخرین خلیفۀ [[پیامبر]] {{صل}}. [[امام حسن عسکری]] {{ع}} برای اجرای این برنامه، [[رفتاری]] بسیار محتاطانه در پیش گرفت و با پنهان‌کاری می‌کوشید بهانه‌ای به دست [[حکومت]] ندهد و [[عباسیان]] را به خشونت بیش‌تر واندارد، با این حال هیچگاه حکومتِ آنان را [[تأیید]] نکرد و دست از [[مبارزه]] علیه [[ستم‌کاری]] و خودکامگی [[عباسیان]] نکشید. برخی از فعالیت‌های [[امام]] {{ع}} در این چارچوب عبارت‌اند از:
# '''کوشش [[علمی]] در [[دفاع]] از [[اسلام]] و ردّ [[شبهات]]:''' [[امام عسکری]] {{ع}} به [[دلیل]] شرایط نامساعد و تنگناهای شدید [[حکومت عباسی]] در گسترش [[دانش]] بی‏کران خود در همۀ [[جامعه]] [[پیروزی]] چندانی به دست نیاورد؛ اما شاگردانی [[تربیت]] کرد که هرکدام در گسترش [[معارف]] [[اسلام]] و رفع [[شبهات]] [[دشمنان]]، نقش مؤثر و ارزنده‏ای داشتند. [[شیخ طوسی]]، شمار [[شاگردان]] آن حضرت را افزون بر یکصد نفر [[ثبت]] کرده است<ref>شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص ۴۲۷ به بعد.</ref>. میان آنان چهره‌‏ها و شخصیت‏های برجسته و وارسته‏ای مانند [[احمد بن اسحاق اشعری قمی]]، [[ابو هاشم داوود بن قاسم جعفری]]، [[ابو عمرو عثمان بن سعید عمری]]، [[علی بن جعفر]] و [[محمد بن حسن صفّار]] به چشم‏ می‌‏خورند.
# '''کوشش [[علمی]] در [[دفاع]] از [[اسلام]] و ردّ [[شبهات]]:''' [[امام عسکری]] {{ع}} به [[دلیل]] شرایط نامساعد و تنگناهای شدید [[حکومت عباسی]] در گسترش [[دانش]] بی‏کران خود در همۀ [[جامعه]] [[پیروزی]] چندانی به دست نیاورد؛ اما شاگردانی [[تربیت]] کرد که هرکدام در گسترش [[معارف]] [[اسلام]] و رفع [[شبهات]] [[دشمنان]]، نقش مؤثر و ارزنده‏ای داشتند. [[شیخ طوسی]]، شمار [[شاگردان]] آن حضرت را افزون بر یکصد نفر [[ثبت]] کرده است<ref>شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص ۴۲۷ به بعد.</ref>. میان آنان چهره‌‏ها و شخصیت‏های برجسته و وارسته‏ای مانند [[احمد بن اسحاق اشعری قمی]]، [[ابو هاشم داوود بن قاسم جعفری]]، [[ابو عمرو عثمان بن سعید عمری]]، [[علی بن جعفر]] و [[محمد بن حسن صفّار]] به چشم‏ می‌‏خورند.
# '''گسترش حلقۀ ارتباطی با [[شیعیان]] از طریق نمایندگان‏:''' [[امام عسکری]] {{ع}} از طریق [[نصب]] نمایندگانی از میان شخصیت‏های برجستۀ [[شیعه]] در مناطق فراوان و از طریق فرستادن پیک و [[نامه]] نگاری بین [[شیعیان]] با همدیگر و با حوزۀ [[امامت]] [[ارتباط]] برقرار می‌‌کرد و آنان را از نظر [[دینی]] و [[سیاسی]]، [[رهبری]] و [[سازماندهی]] می‌‌کرد و [[مشکلات]] آنان را برطرف می‏کرد. در رأس وکلای [[امام]]، "[[محمد بن عثمان عمری]]" قرار داشت و [[اموال]] و [[وجوهات]] جمع‌آوری شده به وسیلۀ وکیل‏‌های دیگر را به [[امام]] {{ع}} می‌‏رساند.
# '''گسترش حلقۀ ارتباطی با [[شیعیان]] از طریق نمایندگان‏:''' [[امام عسکری]] {{ع}} از طریق [[نصب]] نمایندگانی از میان شخصیت‏های برجستۀ [[شیعه]] در مناطق فراوان و از طریق فرستادن پیک و [[نامه]] نگاری بین [[شیعیان]] با همدیگر و با حوزۀ [[امامت]] [[ارتباط]] برقرار می‌‌کرد و آنان را از نظر [[دینی]] و [[سیاسی]]، [[رهبری]] و [[سازماندهی]] می‌‌کرد و [[مشکلات]] آنان را برطرف می‏کرد. در رأس وکلای [[امام]]، "[[محمد بن عثمان عمری]]" قرار داشت و [[اموال]] و [[وجوهات]] جمع‌آوری شده به وسیلۀ وکیل‏‌های دیگر را به [[امام]] {{ع}} می‌‏رساند.