پرش به محتوا

غزوه بنی‌قریظه: تفاوت میان نسخه‌ها

۵٬۷۳۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۳۰ نوامبر ۲۰۲۲
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۹: خط ۲۹:
[[پیامبر]] {{صل}} "[[محمد بن مسلمه]]" را بر آنان گمارد، سپس مردانشان را با کتف بسته در محلی نگه داشتند، [[زنان]] و بچه‌ها را نیز در گوشه‌ای دیگر جمع کردند آنان "[[عبدالله بن سلام]]" را [[مسئول]] آنان قرار دادند و کالاها، اثاث، لباس‌ها و تمام سلاح‌ها را گردآوری کردند. بیش از ۱۵۰۰ [[شمشیر]]، ۳۰۰ [[زره]]، ۲۰۰۰ نیزه و ۱۵۰۰ سپر جمع‌آوری شد. احشام بسیاری نیز در میان [[غنایم]] وجود داشت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۵۷؛ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۰۹-۵۱۰.</ref>. [[قبیله]] "[[اوس]]" که در [[دوران جاهلیت]] از [[هم‌پیمانان]] [[بنی‌قریظه]] به شمار می‌رفت، [[اعتراض]] کردند و به [[پیامبر]] {{صل}} گفتند: همان‌گونه که [[یهودیان بنی‌قینقاع]] را به [[عبدالله بن ابی]] [[منافق]] بخشیدی، [[یهودیان]] [[بنی‌قریظه]] را نیز بر ما ببخش و همانند [[بنی‌نضیر]]، بر آنان [[حکم]] کن تا پس از [[تسلیم]] سلاح‌ها و املاک از [[مدینه]] بیرون بروند". [[پیامبر]] {{صل}}، نتیجه را بر [[حکمیت]] "[[سعد بن معاذ]]" ـ بزرگ اوسیان ـ واگذار کرد؛ معترضان نیز استقبال کردند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم الملوک، ج۲، ص۵۸۶-۵۸۷؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۳، ص۲۳۹؛ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۱۰.</ref>. [[سعد بن معاذ]] در حالی که مجروح بود، [[حکم]] به [[قتل]] جنگجویان، [[اسارت]] [[زنان]] و تقسیم [[اموال]] [[بنی‌قریظه]] کرد<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۳۴۷؛ احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۵۲؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۳، ص۲۴۰.</ref>. بدین ترتیب، جمعیتی بالغ بر ۷۵۰ نفر<ref>احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۵۲.</ref> و به [[نقلی]] بین ۸۰۰ ـ ۹۰۰ نفر<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۵۸؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۴۱.</ref> از [[یهودیان]] [[بنی‌قریظه]] به [[جرم]] خیانتشان گردن زده شدند. [[پیامبر]] {{صل}} درباره [[حکم]] [[سعد بن معاذ]] فرمود: "به [[تحقیق]] به [[حکم]] [[خداوند متعال]] [[حکم]] کرد، حکمی که از فراز آسمان‌های هفت‌گانه مشخص شده بود"<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۵۸؛ احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۵۲؛ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۱۲.</ref>.
[[پیامبر]] {{صل}} "[[محمد بن مسلمه]]" را بر آنان گمارد، سپس مردانشان را با کتف بسته در محلی نگه داشتند، [[زنان]] و بچه‌ها را نیز در گوشه‌ای دیگر جمع کردند آنان "[[عبدالله بن سلام]]" را [[مسئول]] آنان قرار دادند و کالاها، اثاث، لباس‌ها و تمام سلاح‌ها را گردآوری کردند. بیش از ۱۵۰۰ [[شمشیر]]، ۳۰۰ [[زره]]، ۲۰۰۰ نیزه و ۱۵۰۰ سپر جمع‌آوری شد. احشام بسیاری نیز در میان [[غنایم]] وجود داشت<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۵۷؛ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۰۹-۵۱۰.</ref>. [[قبیله]] "[[اوس]]" که در [[دوران جاهلیت]] از [[هم‌پیمانان]] [[بنی‌قریظه]] به شمار می‌رفت، [[اعتراض]] کردند و به [[پیامبر]] {{صل}} گفتند: همان‌گونه که [[یهودیان بنی‌قینقاع]] را به [[عبدالله بن ابی]] [[منافق]] بخشیدی، [[یهودیان]] [[بنی‌قریظه]] را نیز بر ما ببخش و همانند [[بنی‌نضیر]]، بر آنان [[حکم]] کن تا پس از [[تسلیم]] سلاح‌ها و املاک از [[مدینه]] بیرون بروند". [[پیامبر]] {{صل}}، نتیجه را بر [[حکمیت]] "[[سعد بن معاذ]]" ـ بزرگ اوسیان ـ واگذار کرد؛ معترضان نیز استقبال کردند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم الملوک، ج۲، ص۵۸۶-۵۸۷؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۳، ص۲۳۹؛ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۱۰.</ref>. [[سعد بن معاذ]] در حالی که مجروح بود، [[حکم]] به [[قتل]] جنگجویان، [[اسارت]] [[زنان]] و تقسیم [[اموال]] [[بنی‌قریظه]] کرد<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۳۴۷؛ احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۵۲؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۳، ص۲۴۰.</ref>. بدین ترتیب، جمعیتی بالغ بر ۷۵۰ نفر<ref>احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۵۲.</ref> و به [[نقلی]] بین ۸۰۰ ـ ۹۰۰ نفر<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۵۸؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۴۱.</ref> از [[یهودیان]] [[بنی‌قریظه]] به [[جرم]] خیانتشان گردن زده شدند. [[پیامبر]] {{صل}} درباره [[حکم]] [[سعد بن معاذ]] فرمود: "به [[تحقیق]] به [[حکم]] [[خداوند متعال]] [[حکم]] کرد، حکمی که از فراز آسمان‌های هفت‌گانه مشخص شده بود"<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۵۸؛ احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۵۲؛ محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۱۲.</ref>.


[[رسول خدا]] {{صل}} در طول [[محاصره]] [[بنی‌قریظه]]، "[[ابن ام‌مکتوم]]" را به عنوان [[جانشین]] خود در [[مدینه]]، [[انتخاب]] کرده بود<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۳۴۷؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۳۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۵۷.</ref>.<ref>[[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[غزوه بنی‌قریظه (مقاله)|غزوه بنی‌قریظه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۱۴۰-۱۴۲.</ref>
[[رسول خدا]] {{صل}} در طول [[محاصره]] [[بنی‌قریظه]]، "[[ابن ام‌مکتوم]]" را به عنوان [[جانشین]] خود در [[مدینه]]، [[انتخاب]] کرده بود<ref>احمد بن یحیی بلاذری، الانساب الاشراف، ج۱، ص۳۴۷؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۳۴؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۵۷.</ref>.<ref>[[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[غزوه بنی‌قریظه (مقاله)|غزوه بنی‌قریظه]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۲، ص۱۴۰-۱۴۲؛ [[رمضان محمدی|محمدی]]، [[منصور داداش‌نژاد|داداش‌نژاد]]، [[حسین حسینیان مقدم|حسینیان]]، [[تاریخ اسلام (کتاب)|تاریخ اسلام]] ص ۱۸۲.</ref>


== تحلیل [[کشتار]] ==
== تحلیل [[کشتار]] ==
خط ۴۹: خط ۴۹:
# ثالثاً: خود آنها [[داوری]] سعد بن [[معاذ]] را پذیرفته بودند<ref> مجمع‌‌ البیان، ج ۸، ص ۵۵۲؛ اعلام الوری، ص ۷۹.</ref>.
# ثالثاً: خود آنها [[داوری]] سعد بن [[معاذ]] را پذیرفته بودند<ref> مجمع‌‌ البیان، ج ۸، ص ۵۵۲؛ اعلام الوری، ص ۷۹.</ref>.
# رابعاً: در [[عهدنامه]] [[پیامبر]] با یهود [[مدینه]] آمده بود که در صورت پیمان‌‌شکنی آنها، آن حضرت در ریختن [[خون]] آنان [[آزاد]] خواهد بود.
# رابعاً: در [[عهدنامه]] [[پیامبر]] با یهود [[مدینه]] آمده بود که در صورت پیمان‌‌شکنی آنها، آن حضرت در ریختن [[خون]] آنان [[آزاد]] خواهد بود.
# خامساً: سعد، گویا از [[قوانین]] [[تورات]] [[آگاهی]] داشته و طبق آن حکم خود را اعلام کرده بود<ref> تاریخ پیامبر اسلام {{صل}}، ص ۳۵۴.</ref>.<ref>[[سید محمود سامانی|سامانی، سید محمود]]، [[بنی قریظه (مقاله)|مقاله «بنی قریظه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>.
# خامساً: سعد، گویا از [[قوانین]] [[تورات]] [[آگاهی]] داشته و طبق آن حکم خود را اعلام کرده بود<ref> تاریخ پیامبر اسلام {{صل}}، ص ۳۵۴.</ref>.<ref>[[سید محمود سامانی|سامانی، سید محمود]]، [[بنی قریظه (مقاله)|مقاله «بنی قریظه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶؛ [[رمضان محمدی|محمدی]]، [[منصور داداش‌نژاد|داداش‌نژاد]]، [[حسین حسینیان مقدم|حسینیان]]، [[تاریخ اسلام (کتاب)|تاریخ اسلام]] ص ۱۸۲.</ref>.
 
==نبرد بنی قُریظه==
پس از رفتن [[احزاب]]، روشن بود که [[خیانت]] [[بنی قریظه]] و [[بیعت شکنی]] آنان قابل [[عفو]] و [[چشم‌پوشی]] نبود و خیانت آنان به مراتب از خیانت [[بنی قینقاع]] و [[بنی نضیر]] خطرناک‌تر و بزرگ‌تر بود. پس از [[نبرد خندق]]، به [[امر الهی]] و با [[ابلاغ]] [[جبرئیل]]، به دستور [[رسول خدا]]{{صل}} [[مسلمانان]] به سوی [[سرزمین]] بنی قریظه رهسپار شدند و آنان را در محاصره گرفتند. پس از گذشت مدتی از محاصره، [[یهودیان]] پیشنهاد [[مذاکره]] دادند و از رسول خدا{{صل}} خواستند با آنان [[رفتاری]] همچون بنی نضیر داشته باشد. رسول خدا{{صل}} نپذیرفت و فرمود که باید به [[فرمان]] آن [[حضرت]] [[تسلیم]] شوند. [[اوسیان]] نیز از رسول خدا{{صل}} خواستند همان گونه که بنی قینقاع را به [[خزرجیان]] بخشیده، بنی قریظه را نیز به ایشان ببخشد. رسول خدا{{صل}} سرانجام [[حُکم]] درباره ایشان را به [[سعد بن معاذ]]، بزرگ [[قبیله اوس]] واگذاشت. سعد [[حکم]] کرد که مردان ایشان کشته، اموالشان تقسیم و [[فرزندان]] و زنانشان [[اسیر]] شوند<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ص۳۱؛ ابن زنجویه، الاموال، ص۱۴۳.</ref>.
درباره شمار کشته‌های بنی قریظه [[اختلاف]] است. تعداد آنها را از چهارصد تا نهصد نفر گفته‌اند که به نظر می‌رسد در این زمینه [[مبالغه]] شده است<ref>ر.ک: منتظرالقائم، تاریخ اسلام، ص۲۰۰.</ref>. [[علامه جعفر مرتضی]] عاملی با بررسی آمارها با استناد به کل [[جمعیت]] بنی قریظه و نیز ظرفیت جغرافیایی مکان حضور ایشان، تعداد مردان [[جنگی]] آنان را بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر تخمین زده است<ref>جعفر مرتضی عاملی، الصحیح من سیره النبی الاعظم{{صل}}، ج۱۳، ص۱۴۹.</ref>. [[قتل]] مردان جنگی بنوقریظه با توجه به [[عظمت]] خیانتشان سزای خیانت ایشان بود.
 
[[اعدام]] دسته جمعی یهودیان بنی قریظه را [[سیره‌نویسان]]، [[تاریخ نگاران]] متقدم نوشته‌اند، ولی برخی نویسندگان معاصر در [[صحت]] آن تردید کرده‌اند<ref>شهیدی، تاریخ تحلیلی اسلام، ص۹۴، عرفات، ولید، «نقد و بررسی گزارش اعدام مردان بنی قریظه»، ترجمه مصطفی صادقی، اصل نوشتار ولید عرفات توسط ترکی بن فهد آل سعود در مجلة الجمعیة التاریخیة السعودیة (سال سوم، ش۵) به چاپ رسیده است. مصطفی صادقی آن را ترجمه و از سایت کتابخانه تخصصی اسلام و ایران قابل دسترسی است.</ref>. این عده با توجه به [[عطوفت]] و [[بخشش]] [[رسول خدا]]{{صل}} که [[سیره]] آن [[حضرت]] بود و نیز وسعت محدود قلعه که سکونت تعداد زیاد خانوار را در آن میسور نمی‌ساخت، در چنین آماری تردید کرده‌اند؛ به ویژه که در این حادثه، [[رهبران]] و بزرگان [[بنی قریظه]] [[پیمان شکنی]] کردند و دیگران را به این [[اقدام]] واداشتند. ضمن آنکه [[رفتار با اسیران]] بر اساس [[آیات قرآن]]، گرفتن فدیه یا [[آزاد]] کردن ایشان است<ref>{{متن قرآن|فَشُدُّوا الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَإِمَّا فِدَاءً...}} «پس هرگاه با کافران (حربی) روبه‌رو شدید (آنان را) گردن بزنید تا چون آنها را از توان انداختید اسیر بگیرید و از آن پس یا منّت بگذارید (و آزادشان کنید) و یا سربها بگیرید تا جنگ، به پایان آید.».. سوره محمد، آیه ۴.</ref>.
وجود حادثه‌ای شبیه حادثه [[کشتار]] بنی قریظه در [[تاریخ]] [[یهود]]، تردید در وقوع حادثه بدان گونه که سیره نویسان کهن ثبت کرده‌اند را افزایش می‌دهد و احتمال آمیخته شدن تاریخ قدیم یهود با تاریخ جدید آن را تقویت می‌کند؛ زیرا در تاریخ قدیم یهود، از حادثه قلعه مساده (= ماساده) یاد شده که اشتراکاتی در اجزا و جزئیات داستان، مانند تعداد کشته شدگان و پیشنهاد [[یهودیان]] مبنی بر کشتن [[زنان]] و [[فرزندان]] خویش، با داستان بنی قریظه دارد. در ساختن و پرورش این داستان بدین گونه، رقابت‌های قبیله‌ای میان [[اوس و خزرج]] نیز بی‌تأثیر نبوده است. ضمن آنکه [[شجاع]] نشان دادن یهودیان در این ماجرا و عدم [[تزلزل]] در [[دین]] خود حتی در صورت [[مشاهده]] [[مرگ]]، می‌تواند از برساخته‌های اخباریان [[یهودی]] [[تازه مسلمان]] باشد که در این زمینه مشغول فعالیت و [[نگارش]] بودند<ref>صادقی، پیامبر و یهود حجاز، ص۱۸۱.</ref>.<ref>[[رمضان محمدی|محمدی]]، [[منصور داداش‌نژاد|داداش‌نژاد]]، [[حسین حسینیان مقدم|حسینیان]]، [[تاریخ اسلام (کتاب)|تاریخ اسلام]] ص۱۸۲.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۲٬۱۷۱

ویرایش