احمد بن موسی بن مردویه اصفهانی: تفاوت میان نسخه‌ها

| مداخل مرتبط = [[احمد بن موسی بن مردویه اصفهانی در تاریخ اسلامی]]

== مقدمه ==

[[ابوبکر احمد بن موسی بن مردویه اصفهانی]] معروف به [[ابن مردویه]] [[حافظ]]، [[محدث]]، [[مفسر]]، [[مورخ]]، جغرافی‌دان و رجالی قرن چهارم و پنجم [[هجری]] بود. در سال ۳۲۳ه در [[اصفهان]] متولد شد. <ref>تذکرة الحفاظ ۳ / ۱۰۵۱؛ تاریخ التراث العربی ۱ / ۱ / ۴۶۲.</ref> از او با عنوان «طراز المحدثین» یاد کرده<ref>المناقب (خوارزمی) ۱۳۰؛ تذکرة الحفاظ ۳ / ۱۰۵۱.</ref> و از بزرگان [[حدیث]] و متقن در این [[علم]] و کثیرالحدیث شمرده‌اند. <ref> سیر اعلام النبلاء ۱۷ / ۳۰۹.</ref> نوه‌اش [[احمد بن محمد بن احمد]] از علمای بزرگ [[قرن پنجم]] ملقب به [[ابن مردویه صغیر]] و خود وی ملقب به [[ابن مردویه کبیر]] بود. <ref>تذکرة الحفاظ ۴ / ۱۲۱۲.</ref>

او از استادان بسیاری در [[عراق]] و اصفهان بهره برد؛ از جمله [[ابوسهل بن زیاد قطان]]، [[عبدالله بن اسحاق خراسانی]]، [[محمد بن عبدالله صفار]]، [[محمد بن احمد اسواری]]، [[احمد بن عیسی خفاف]] و [[احمد بن محمد کرانی]]. از [[شاگردان]] وی نیز می‌‌توان به [[عبدالرحمن بن منده]] و برادرش [[عبدالوهاب]]، [[ابومنصور محمد بن شکرویه]]، [[ابوبکر محمد بن حسن بن محمد]]، [[ابومطیع محمد بن عبدالواحد مصری]] و [[احمد بن عبدالرحمن ذکوانی]] اشاره کرد. <ref>طبقات المفسرین (داوودی) ۱ / ۹۴ ـ ۹۵.</ref>

ابن مردویه در استخراج حدیث [[ائمه شیعه]] اهتمام داشت؛ <ref>الوافی بالوفیات ۸ / ۲۰۱.</ref> با این حال، شرح حال نویسان [[شیعه]] و [[سنی]] در اینکه او سنی بوده توافق دارند. <ref>کتابخانه ابن طاووس ۳۹۵.</ref> [[اربلی]] با اینکه او را به دلیل تلاش فراوانش برای جمع‌آوری [[فضایل اهل بیت]] {{عم}} ستوده، از وی به دلیل گنجاندن مواردی که برای [[شیعیان]] قابل قبول نیست، خرده می‌‌گیرد. <ref> کشف الغمه ۱ / ۳۲۶.</ref>

احمد بن موسی در [[ماه رمضان]] [[سال]] ۴۱۰ه در ۸۷ سالگی درگذشت. <ref>ذکر اخبار اصفهان ۲۷۱.</ref> تألیفاتی که برای او ذکر شده است عبارت‌اند از: المستخرج علی صحیح البخاری؛ به گفته [[ذهبی]] وی در اعتبار بیشتر [[احادیث]] این کتاب زیاده گویی کرده است؛ التشهد و طرقه و الفاظه در مجلدی کوچک، الثقفیات، تفسیر القرآن در هفت مجلد که با نام [[التفسیر الکبیر]] ذکر شده است. <ref>سیر اعلام النبلاء ۱۷ / ۳۰۹.</ref> به نظر می‌‌رسد آنچه [[اسماعیل پاشا]] با نام «تفسیر المسند للقرآن» یاد کرده نیز همین کتاب باشد؛ [[تاریخ]] [[اصفهان]]، الجامع المختصر در [[طب]]، <ref>هدیة العارفین ۱ / ۷۱.</ref> الأمالی شامل سیصد مجلس<ref>معجم المؤلفین ۲ / ۱۹۰.</ref> که تعدادی از اوراق آن در [[ظاهریه]] است. <ref>الاعلام ۱ / ۲۶۱.</ref> [[مناقب]] [[امیرالمؤمنین]] که کتابی بزرگ در مناقب علی {{ع}} است جمع‌آوری و بازسازی شده است. <ref>الذریعه ۲۲ / ۳۲۲.</ref> [[ابن طاووس]] چنین به دست آورده که کتاب مزبور مشتمل بر ۱۸۲ [[روایت]] در [[فضایل امیرالمؤمنین]] {{ع}} می باشد. او اشاره می‌‌کند نسخه‌ای به دست آورد که شامل سه مجلد بوده است؛ <ref>کتابخانه ابن طاوس ۳۹۶.</ref> الابواب، الشیوخ، <ref>الوافی بالوفیات ۸ / ۲۰۱.</ref> معجم البلدان و جزء فیه انتقاء من حدیث اهل البصره <ref>تاریخ التراث العربی ۱ / ۱ / ۴۶۲.</ref> می‌‌باشد.<ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۵۲-۵۳.</ref>