آبرو در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

[[قرآن کریم]]، [[انسان]] را موجودی برخوردار از کرامت و [[شرافت]] ذاتی دانسته: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ}}<ref>«و به راستی ما فرزندان آدم را ارجمند داشته‌ایم» سوره اسراء، آیه ۷۰.</ref> که خداوند آن را به او بخشیده و به واسطه آن، بر دیگر آفریدگانش‌ برتری داده است. از برجسته‌ترین مظاهر [[کرامت انسان]]، برخورداری او از [[عقل]] و [[حیا]] است و با وجود آن، انسان همواره و به طور طبیعی درمقابل هر آن‌چه [[حرمت]] او را تهدید می‌کرده، عکس‌العمل‌ نشان‌ داده است؛ از این‌رو ابتدایی‌ترین [[زشتی]]، یعنی عورتش راکه با حرمت خود مرتبط می‌دانست، با استفاده از [[لباس]] پوشاند: {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا}}<ref>«ای فرزندان آدم! برای شما جامه‌ای را فرو فرستاده‌ایم که شرمگاه‌های شما را می‌پوشاند» سوره اعراف، آیه ۲۶.</ref> نخستین بار که [[انسانی]] درصدد [[پوشیدن]] این زشتی خود برآمد، هنگامی بود که [[آدم]] و حوّا با [[وسوسه]] شیطان‌از میوه درخت [[ممنوع]] خوردند و در پی آن، زشتی‌های آن دو برایشان آشکار شد که به پوشیدن خود با برگ درخت [[اقدام]] کردند: {{متن قرآن|فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا وَطَفِقَا يَخْصِفَانِ عَلَيْهِمَا مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ}}<ref>«و چون از آن درخت چشیدند شرمگاه‌هایشان بر آنان نمودار گشت و به چسباندن از برگ‌های بهشت بر آنها آغازیدند» سوره اعراف، آیه ۲۲.</ref> بیش‌تر [[مفسّران]]، {{متن قرآن|سَوْآتُهُمَا}} در این [[آیه]] را به عورت [[تفسیر]] کرده‌اند.<ref>مجمع‌البیان، ج۴، ص۶۲۸؛ الکشّاف، ج۲، ص۹۵؛ قرطبی، ج۷، ص۱۱۷.</ref> درخواست [[عزیز مصر]] از [[یوسف]] برای پوشیده نگاه داشتن اقدام [[ناشایست]] همسرش: {{متن قرآن|يُوسُفُ أَعْرِضْ عَنْ هَذَا}}<ref>«ای یوسف! از این (رویداد) روی بگردان (و در گذر)» سوره یوسف، آیه ۲۹.</ref> و آرزوی [[حضرت مریم]] {{س}} پس از آن‌که با [[فیض الهی]]، [[عیسی]] {{ع}} را باردار شد به اینکه کاش پیش از این مرده، و از یادها فراموش شده بودم: {{متن قرآن|ْ يَا لَيْتَنِي مِتُّ قَبْلَ هَذَا وَكُنْتُ نَسْيًا مَنْسِيًّا}}<ref>«کاش پیش از این مرده و از یاد رفته بودم» سوره مریم، آیه ۲۳.</ref> و درخواست [[لوط]] از [[قوم]] خود به اینکه متعرّض میهمانان وی نشده، او را بی‌آبرو نکنند: {{متن قرآن|قَالَ إِنَّ هَؤُلاء ضَيْفِي فَلاَ تَفْضَحُونِ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَلاَ تُخْزُونِ}}<ref>«(لوط) گفت: اینان مهمان منند مرا رسوا نکنید! و از خداوند پروا کنید و مرا خوار مسازید!» سوره حجر، آیه ۶۸-۶۹.</ref> و نیز {{متن قرآن|وَجَاءَهُ قَوْمُهُ يُهْرَعُونَ إِلَيْهِ وَمِنْ قَبْلُ كَانُوا يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ قَالَ يَا قَوْمِ هَؤُلَاءِ بَنَاتِي هُنَّ أَطْهَرُ لَكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَلَا تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي أَلَيْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَشِيدٌ}}<ref>«و قوم او شتابان به سویش رو آوردند و (آنان) پیش از آن، کارهای زشت انجام می‌دادند؛ (لوط) گفت: ای قوم من! اینان دختران منند، آنان برای شما پاکیزه‌ترند، از خداوند پروا کنید و مرا در (کار) مهمانانم خوار نگردانید، آیا در میان شما مرد کاردانی نیست؟» سوره هود، آیه ۷۸.</ref> نمونه‌های دیگری از [[تمایل]] [[انسان]] به [[حفظ آبرو]] است که [[قرآن]] از پیشینیان حکایت کرده است. نمونه‌ای از اقدام برای اعاده حیثیت و [[آبرویی]] که به ناحق لطمه دیده نیز از [[آیات]] {{متن قرآن|وَقَالَ الْمَلِكُ ائْتُونِي بِهِ فَلَمَّا جَاءَهُ الرَّسُولُ قَالَ ارْجِعْ إِلَى رَبِّكَ فَاسْأَلْهُ مَا بَالُ النِّسْوَةِ اللَّاتِي قَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ إِنَّ رَبِّي بِكَيْدِهِنَّ عَلِيمٌ}}<ref>«و پادشاه گفت: او را پیش من آورید! چون فرستاده نزد او آمد، وی گفت: نزد سرورت باز گرد و از او بپرس: حال زنانی که دست خود را بریدند چه بود؟ بی‌گمان پروردگار من به نیرنگ آنان داناست» سوره یوسف، آیه ۵۰.</ref>، {{متن قرآن|قَالَ مَا خَطْبُكُنَّ إِذْ رَاوَدْتُنَّ يُوسُفَ عَنْ نَفْسِهِ قُلْنَ حَاشَ لِلَّهِ مَا عَلِمْنَا عَلَيْهِ مِنْ سُوءٍ قَالَتِ امْرَأَتُ الْعَزِيزِ الْآنَ حَصْحَصَ الْحَقُّ أَنَا رَاوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ وَإِنَّهُ لَمِنَ الصَّادِقِينَ}}<ref>«(پادشاه به زنان) گفت: آن هنگام که از یوسف کام می‌خواستید حال و کارتان چه بود؟» سوره یوسف، آیه ۵۱.</ref> برداشت می‌شود که یوسف پس از [[آزادی]] از [[زندان]] به آن مبادرت کرد.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[آبرو - دشتی (مقاله)|مقاله «آبرو»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)| دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>

# در [[آیه]] {{متن قرآن|وَالَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمَانِينَ جَلْدَةً وَلَا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهَادَةً أَبَدًا وَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}<ref>«و به کسانی که به زنان پاکدامن تهمت (زنا) می‌زنند سپس چهار گواه نمی‌آورند هشتاد تازیانه بزنید و دیگر هرگز گواهی آنان را نپذیرید و آنانند که نافرمانند» سوره نور، آیه ۴.</ref>، {{متن قرآن|إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«مگر آنان که پس از آن، توبه کنند و به راه آیند؛ که بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره آل عمران، آیه ۸۹.</ref> افزون بر حکمِ تازیانه، بر کسانی‌ که [[زنان]] یا مردان [[عفیف]] را به [[فحشا]] متّهم می‌کنند، با [[فاسق]] شمردن آنان، به مؤمنان فرمان می‌دهد که هرگز [[گواهی]] آنان را نپذیرند، مگر آن‌که [[توبه]] کنند. نپذیرفتن شهادت [[فاسقان]]، به معنای [[هتک حرمت]] و آبروی آنان در بخشی از [[روابط اجتماعی]] است.