حضرت فاطمه در قرآن: تفاوت میان نسخهها
←فاطمه زهرا در دانشنامه معاصر قرآن کریم
خط ۲۷۷: | خط ۲۷۷: | ||
==فاطمه زهرا در دانشنامه معاصر قرآن کریم == | ==فاطمه زهرا در دانشنامه معاصر قرآن کریم == | ||
[[حضرت فاطمه زهرا]]{{س}} دختر [[حضرت محمد]]{{صل}} و [[حضرت خدیجه]] و یکی از پنج بانوی [[مقدس]] در میان [[زنان]] عالم و [[سرور زنان]] دو [[جهان]]. [[ابن بابویه]] به [[سند معتبر]] از [[یونس بن ظبیان]] [[روایت]] کرده است: [[امام جعفر صادق]]{{ع}} فرمود: [[فاطمه]]{{س}} را نُه نام است نزد [[حق تعالی]]: [[فاطمه]]{{س}}، [[صدیقه]]، [[مبارکه]]، [[طاهره]]، [[زکیه]]، [[راضیه]]، [[مرضیه]]، [[محدثه]] و [[زهرا]]<ref>الخصال، ج۱، ص۴۱۴، باب نهم، ح۳.</ref>. جابر گوید [[خدمت]] امام | [[حضرت فاطمه زهرا]]{{س}} دختر [[حضرت محمد]]{{صل}} و [[حضرت خدیجه]] و یکی از پنج بانوی [[مقدس]] در میان [[زنان]] عالم و [[سرور زنان]] دو [[جهان]]. [[ابن بابویه]] به [[سند معتبر]] از [[یونس بن ظبیان]] [[روایت]] کرده است: [[امام جعفر صادق]]{{ع}} فرمود: [[فاطمه]]{{س}} را نُه نام است نزد [[حق تعالی]]: [[فاطمه]]{{س}}، [[صدیقه]]، [[مبارکه]]، [[طاهره]]، [[زکیه]]، [[راضیه]]، [[مرضیه]]، [[محدثه]] و [[زهرا]]<ref>الخصال، ج۱، ص۴۱۴، باب نهم، ح۳.</ref>. جابر گوید [[خدمت]] امام جعفر صادق{{ع}} عرض کردم: چرا [[فاطمة الزهرا]] به نام [[زهرا]] نامیده شده است؟ فرمود: «زیرا [[خداوند عزوجل]] او را از [[نور]] [[عظمت]] خویش آفرید. پس چون او جلوه کرد، [[آسمانها]] و [[زمین]] به نورش روشن شدند و دیدگان [[ملائکه]] (از شدت نور) بسته شد. آنگاه به [[سجده]] افتادند و گفتند: ای [[خدا]] و [[سرور]] ما این چه نوری است؟ پس [[خداوند]] به آنها [[وحی]] کرد: این نور از نور من است و من آن را در آسمانم جای دادم. از عظمت خویش او را آفریدم. او را از صلب [[پیامبری]] از پیامبرانم که بر همه [[پیامبران]] او را [[برتری]] دادهام، خارج میکنم»<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۲.</ref>. | ||
[[شیخ مفید]] و [[شیخ طوسی]] از [[طریق عامه]] روایت کردهاند: [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: فاطمه پاره تن من است. هر که او را شاد گرداند مرا شاد گردانیده و هر که او را آزرده کند مرا آزرده است. فاطمه{{س}} عزیزترین [[مردم]] نزد من است»<ref>امالی، شیخ مفید، ص۲۶۰؛ امالی، شیخ طوسی، ص۲۴، مجلس اول، ح۳۰.</ref>. | [[شیخ مفید]] و [[شیخ طوسی]] از [[طریق عامه]] روایت کردهاند: [[رسول خدا]]{{صل}} فرمودند: فاطمه پاره تن من است. هر که او را شاد گرداند مرا شاد گردانیده و هر که او را آزرده کند مرا آزرده است. فاطمه{{س}} عزیزترین [[مردم]] نزد من است»<ref>امالی، شیخ مفید، ص۲۶۰؛ امالی، شیخ طوسی، ص۲۴، مجلس اول، ح۳۰.</ref>. | ||
خط ۲۸۴: | خط ۲۸۴: | ||
#فاطمه صدیقه{{س}} یکی از [[اهل بیت]] مذکور در [[آیه ۳۳ سوره احزاب]] است: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند میخواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>. | #فاطمه صدیقه{{س}} یکی از [[اهل بیت]] مذکور در [[آیه ۳۳ سوره احزاب]] است: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند میخواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>. | ||
#حضرت فاطمه{{س}} یکی از پنج [[شخصیت]] حاضر در [[جریان مباهله]] بوده است. [[آیه مباهله]] درباره [[پیامبر اکرم]]، [[علی]]، [[فاطمه]] و [[حسنین]]{{عم}} نازل شد و از فاطمه{{س}} در این [[آیه]] به عنوان {{متن قرآن|نِسَاءَنَا}}<ref>«و زنان خود» سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref> ([[زنان]] ما) یاد شده است. | #حضرت فاطمه{{س}} یکی از پنج [[شخصیت]] حاضر در [[جریان مباهله]] بوده است. [[آیه مباهله]] درباره [[پیامبر اکرم]]، [[علی]]، [[فاطمه]] و [[حسنین]]{{عم}} نازل شد و از فاطمه{{س}} در این [[آیه]] به عنوان {{متن قرآن|نِسَاءَنَا}}<ref>«و زنان خود» سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref> ([[زنان]] ما) یاد شده است. | ||
#[[شیعه]] و [[سنی]] [[روایت]] کردهاند: [[سوره انسان]] یا دهر در [[شأن]] حضرات [[معصومین]] علی، فاطمه، حسن و حسین{{عم}} و [[فضه]] نازل شده است. برخی تمام [[آیات]] این [[سوره]] را (مجموع ۳۱ آیه) و بعضی دیگر ۱۸ آیه از این سوره (از آیه ۵ | #[[شیعه]] و [[سنی]] [[روایت]] کردهاند: [[سوره انسان]] یا دهر در [[شأن]] حضرات [[معصومین]] علی، فاطمه، حسن و حسین{{عم}} و [[فضه]] نازل شده است. برخی تمام [[آیات]] این [[سوره]] را (مجموع ۳۱ آیه) و بعضی دیگر ۱۸ آیه از این سوره ({{متن قرآن|إِنَّ الأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِن كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلا شُكُورًا إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا فَوَقَاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذَلِكَ الْيَوْمِ وَلَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَسُرُورًا وَجَزَاهُم بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِيرًا مُتَّكِئِينَ فِيهَا عَلَى الأَرَائِكِ لا يَرَوْنَ فِيهَا شَمْسًا وَلا زَمْهَرِيرًا وَدَانِيَةً عَلَيْهِمْ ظِلالُهَا وَذُلِّلَتْ قُطُوفُهَا تَذْلِيلا وَيُطَافُ عَلَيْهِم بِآنِيَةٍ مِّن فِضَّةٍ وَأَكْوَابٍ كَانَتْ قَوَارِيرَا قَوَارِيرَ مِن فِضَّةٍ قَدَّرُوهَا تَقْدِيرًا وَيُسْقَوْنَ فِيهَا كَأْسًا كَانَ مِزَاجُهَا زَنجَبِيلا عَيْنًا فِيهَا تُسَمَّى سَلْسَبِيلا وَيَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُّخَلَّدُونَ إِذَا رَأَيْتَهُمْ حَسِبْتَهُمْ لُؤْلُؤًا مَّنثُورًا وَإِذَا رَأَيْتَ ثَمَّ رَأَيْتَ نَعِيمًا وَمُلْكًا كَبِيرًا عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُندُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِن فِضَّةٍ وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا إِنَّ هَذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاء وَكَانَ سَعْيُكُم مَّشْكُورًا}}<ref>«نیکان از پیالهای مینوشند که آمیخته به بوی خوش است. از چشمهای که بندگان خداوند از آن میآشامند آن را به خواست خود روان میسازند. به پیمان خود وفا میکنند و از روزی میهراسند که شرّ آن همهگیر است. و خوراک را با دوست داشتنش به بینوا و یتیم و اسیر میدهند. (با خود میگویند:) شما را تنها برای خشنودی خداوند خوراک میدهیم، نه پاداشی از شما خواهانیم و نه سپاسی. بیگمان ما از پروردگارمان، روزی که تیره و بسیار سخت است میهراسیم. پس خدا آنان را از شرّ آن روز نگاه میدارد و به آنان شادابی و شادمانی مینمایاند. و به آنان برای شکیبی که ورزیدهاند بهشت و (پوشاک) پرنیان پاداش میدهد. در آن، بر تختها پشت میدهند، در آن نه (گرمای) خورشیدی میبینند و نه سرمایی. و سایهسارهای آن، نزدیک آنها و میوههای آن بسیار در دسترس است. و گرد آنان آوندهایی سیمین و جامهایی بلورین میچرخانند. بلورهایی سیمگون که آنها را (ساقیان) به اندازه پیمودهاند. و در آنجا به آنان پیالهای مینوشانند که آمیخته آن زنجبیل است. از چشمهای که آنجاست به نام سلسبیل. و خدمتگزارانی هماره جوان گرد آنان میگردند که چون بنگریشان، میپنداری که مرواریدهایی پراکندهاند. و چون بدان جا بنگری نعمت و پادشاهی بیکرانی میبینی. بر تن آنان جامههایی سبز از دیبای نازک و دیبای ستبر است و به دستبندهایی سیمین آراستهاند و پروردگارشان به آنان شرابی پاک مینوشاند. بیگمان این پاداش شماست و تلاشتان را سپاس مینهند» سوره انسان، آیه ۵-۲۲.</ref>) را درباره آنها میدانند، [[زمخشری]] در [[کشاف]]<ref>الکشاف، ص۶۷۰.</ref>؛ [[قندوزی حنفی]] در [[ینابیع الموده]]<ref>ینابیع الموده، ص۱۰۷-۱۰۸.</ref>؛ [[آلوسی]] در [[روح المعانی]] بنابر روایت عطا از [[ابن عباس]]<ref>روح المعانی، ج۲۹، ص۱۵۷.</ref>؛ [[بیضاوی]] در [[انوارالتنزیل]]<ref>انوار التنزیل، ج۵، ص۴۲۸.</ref> و [[ابوجعفر اسکافی]] در رسالهای در ردّ برجاحظ، همگی معتقدند تمام سوره درباره حضرات نام برده نازل شده است. [[نظام الدین قمی نیشابوری]] در [[تفسیر]] بر حاشیه [[تفسیر طبری]] مینویسد: [[واحدی]] در کتاب بسیط و زمخشری در کشاف و همین طور [[امامیه]] اتفاق دارند. این سوره به خصوص این آیات (هجدهگانه) درباره [[اهل بیت پیامبر]] نازل شده است. سپس داستان [[اطعام]] را ذکر میکند: روایت شده [[سائل]] در آن شبها، [[جبرئیل]] بود که به [[اذن]] [[خدای سبحان]] میخواست آنها را بیازماید<ref>الغدیر، ج۳، ص۱۱۰.</ref>. [[علی بن ابراهیم]] نیز، روایتی از [[امام]] [[جعفر صادق]]{{ع}} در این باره با [[سند معتبر]] نقل کرده است<ref>تفسیر القمی، ج۲، ص۳۵۵.</ref>. | ||
#به [[عقیده]] اکثر [[مفسران شیعه]] و برخی از [[مفسرین]] [[اهل سنت]]، در برخی از آیات از قبیل: {{متن قرآن|ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ}}<ref>«این همان است که خداوند (آن را) به بندگانی از خویش که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند مژده میدهد بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمیخواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد برای او در آن پاداشی نیک بیفزاییم که خداوند آمرزندهای سپاسپذیر است» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ}}<ref>«به راستی خداوند به دادگری و نیکی کردن و ادای (حقّ) خویشاوند، فرمان میدهد و از کارهای زشت و ناپسند و افزونجویی، باز میدارد؛ به شما اندرز میدهد باشد که شما پند گیرید» سوره نحل، آیه ۹۰.</ref> مراد از [[ذی القربی]] و [[قربی]]؛ حضرت فاطمه{{س}}است<ref>الدر المنثور، ج۶، ص۷؛ تفسیر فرات الکوفی، ص۸۲.</ref>. | #به [[عقیده]] اکثر [[مفسران شیعه]] و برخی از [[مفسرین]] [[اهل سنت]]، در برخی از آیات از قبیل: {{متن قرآن|ذَلِكَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى وَمَنْ يَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فِيهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ}}<ref>«این همان است که خداوند (آن را) به بندگانی از خویش که ایمان آورده و کارهای شایسته کردهاند مژده میدهد بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمیخواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد برای او در آن پاداشی نیک بیفزاییم که خداوند آمرزندهای سپاسپذیر است» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ}}<ref>«به راستی خداوند به دادگری و نیکی کردن و ادای (حقّ) خویشاوند، فرمان میدهد و از کارهای زشت و ناپسند و افزونجویی، باز میدارد؛ به شما اندرز میدهد باشد که شما پند گیرید» سوره نحل، آیه ۹۰.</ref> مراد از [[ذی القربی]] و [[قربی]]؛ حضرت فاطمه{{س}}است<ref>الدر المنثور، ج۶، ص۷؛ تفسیر فرات الکوفی، ص۸۲.</ref>. | ||
#پس از [[نزول آیه]]: {{متن قرآن|وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا}}<ref>«و حقّ خویشاوند را به او برسان و نیز (حقّ) مستمند و در راه مانده را و هیچگونه فراخرفتاری مورز» سوره اسراء، آیه ۲۶.</ref>. [[پیامبر]]{{صل}} حضرت فاطمه{{س}} را فرا خواند. [[فدک]] را به او بخشید و فرمود: «این برای تو و [[فرزندان]] پس از تو است»<ref> تفسیر فرات الکوفی، ص۱۱۸-۱۱۹.</ref>. | #پس از [[نزول آیه]]: {{متن قرآن|وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا}}<ref>«و حقّ خویشاوند را به او برسان و نیز (حقّ) مستمند و در راه مانده را و هیچگونه فراخرفتاری مورز» سوره اسراء، آیه ۲۶.</ref>. [[پیامبر]]{{صل}} حضرت فاطمه{{س}} را فرا خواند. [[فدک]] را به او بخشید و فرمود: «این برای تو و [[فرزندان]] پس از تو است»<ref> تفسیر فرات الکوفی، ص۱۱۸-۱۱۹.</ref>. |