آخر الزمان در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

از ظاهر برخی [[آیات]]، چون {{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُوْلَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ ثُلَّةٌ مِّنَ الأَوَّلِينَ وَقَلِيلٌ مِّنَ الآخِرِينَ}}<ref>«و (سوم) پیشتازان پیشتاز آنانند که نزدیکان (به خداوند) اند دسته‌ای بسیار از پیشینیانند و اندکی از پسینیان» سوره واقعه، آیه ۱۰-۱۴.</ref> و نیز بعضی [[روایات]]<ref>صحیح بخاری، ج ۴، ص ۲۲۸ و ۲۲۹.</ref> برمی آید که پیشینیان از [[مردم]] [[آخرالزمان]]، [[فضیلت]] و مرتبه بالاتری داشته‌اند<ref>بیضاوی، ج ۵، ص ۲۸۴؛ من وحی القرآن، ج ۲۱، ص ۳۲۹.</ref>؛ امّا [[اهل]] [[تفسیر]]، [[سبقت]] گرفتگان را [[پیامبران]] و اصحابشان دانسته و [[سبقت]] را فضیلتی برای [[اقوام]] گذشته نشمرده‌اند؛ زیرا طبیعی است که [[اصحاب پیامبر]] {{صل}}، نسبت به تمام [[پیامبران]] دیگر و اصحابشان بسیار کم‌تر باشند <ref>نهج البیان، ج ۵، ص ۱۳۵؛ نمونه، ج ۲۳، ص ۲۰۷.</ref>؛ البته روایاتی نیز حاکی از [[نسخ]] [[آیه]] مزبور [[نقل]] شده<ref>الدرّالمنثور، ج ۸، ص ۸.</ref> که درست به نظر نمی‌رسد <ref>الکشاف، ج ۴، ص ۴۵۹.</ref>؛ و به [[دلیل]] سطح بالای [[معرفت]] [[مردم]] [[آخرالزمان]] [[معجزات]] حسّی [[اقوام]] گذشته، جای خود را در [[اسلام]] به [[معجزه]] [[عقلی]] و [[علمی]] ([[قرآن]]) داده <ref>الاتقان، ج ۲، ص ۲۵۲.</ref> و [[وحی قرآنی]]، با سخن از قرائت و [[علم]] و قلم، آغاز می‌شود: {{متن قرآن| اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ خَلَقَ الإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ اقْرَأْ وَرَبُّكَ الأَكْرَمُ الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ الإِنسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ}} <ref> بخوان به نام پروردگار خویش که آفرید. آدمی را از خونپاره‌ای فروبسته آفرید. بخوان و (بدان که) پروردگار تو گرامی‌ترین است. همان که با قلم آموزش داد. به انسان آنچه نمی‌دانست آموخت؛ سوره علق، آیه: ۱-۵.</ref> و [[قرآن]]، از دوره ماقبل [[اسلام]]، به عنوان [[عصر جاهلیت]] در مقابل عصر [[علم]] و [[خرد]] یاد می‌کند: {{متن قرآن|الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَ}}<ref>«دوره جاهلیت نخستین\1 سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref><ref>خاتمیت، ص ۳۶ ـ ۳۹.</ref> از این رو، طبق [[روایات]]، [[سوره]] [[توحید]] و شش [[آیه]] آغازین [[حدید]]، برای اقوامی در [[آخرالزمان]] نازل شده که در کاوش‌های [[دینی]]، از [[اقوام]] پیشین ژرف‌اندیش‌تر و دقیق‌ترند<ref> الکافی، ج ۱، ص ۹۱.</ref>. در [[روایات]] متعدد دیگر نیز دوره [[آخرالزمان]] و [[مردم]] آن، به رغم وقوع [[فتنه‌ها]] و آشوب‌های بسیار، [[بهترین]] زمان و [[بهترین]] [[مردم]] شناسانده شده‌اند<ref>بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۴ و ۱۲۵؛ کتاب الغیبه، نعمانی، ص۲۰۶.</ref>؛ بنابراین، میان دیدگاه خوشبینانه [[اسلام]] درباره [[پایان تاریخ]] و ظهور آفت‌های [[اجتماعی]] بسیار در آن دوره، هیچ گونه تنافی وجود ندارد. برخی از [[پیامبران]] نیز به [[دلیل]] [[فضیلت]] [[مردم]] [[آخرالزمان]]، از [[خداوند]] خواسته‌اند که نام و راهشان در میان آنان جاوید بماند {{متن قرآن|وَاجْعَلْ لِي لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ}}<ref>«و برای من در میان آیندگان، نامی نیکو بر جای بگذار» سوره شعراء، آیه ۸۴.</ref><ref>البرهان، ج ۴، ص ۱۷۴.</ref>. [[قرآن]]، [[امت پیامبر]] را معتدل‌ترین و در نتیجه [[کامل‌ترین]]: {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا }}<ref>«و بدین گونه شما را امّتی میانه کرده‌ایم\1 سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref><ref>خاتمیت، ص ۱۹.</ref> و [[بهترین]] [[امّت]]: {{متن قرآن|خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ }}<ref>«شما بهترین گروهی بوده‌اید که (به عنوان سرمشق) برای مردم پدیدار شده‌اید» سوره آل عمران، آیه ۱۱۰.</ref> معرفی می‌کند<ref>نمونه، ج ۲۳، ص ۲۰۸.</ref>؛ بر همین اساس، خوارق [[عادت]] در [[آخرالزمان]] به کمترین [[میزان]] رسیده [[خداوند]] از طریق [[سنت]]‌‌های طبیعی [[تاریخ]]، [[جوامع بشری]] را با آزمایش‌های مختلف به حدی از [[بلوغ]]، [[شعور]] و تجربه می‌رساند که زمینه [[حکومت جهانی صالحان]] مهیا شده.<ref> تاریخ الغیبه الکبری، ص ۲۴۲ ـ ۲۴۴.</ref> و بر اساس [[سنّت]] همیشگی خویش، [[مؤمنان]] را بر همه موانع چیره ساخته، به [[فتح]] و [[پیروزی]] پایدار می‌رساند: {{متن قرآن|إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنصُورُونَ وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ الْغَالِبُونَ}}<ref>«که آنان یاری شده‌اند و بی‌گمان تنها سپاه ماست که پیروز است» سوره صافات، آیه ۱۷۲-۱۷۳.</ref><ref> فی ظلال، ج ۵، ص ۳۰۰۲.</ref> از مجموعه مباحث گذشته می‌توان نتیجه گرفت که دوره [[اسلامی]]، همان دوره [[آخرالزمان]] است که تحقق کامل دیدگاه مثبت [[اسلام]] درباره [[پایان تاریخ]]، در عصر [[ظهور امام]] [[مهدی]] به وقوع خواهد پیوست<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>.