آخر الزمان در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۳۹: خط ۳۹:


== [[نشانه‌ها]] و رخدادهای مهم [[آخرالزمان]] ==
== [[نشانه‌ها]] و رخدادهای مهم [[آخرالزمان]] ==
[[ختم نبوت]] و [[نزول]] واپسین [[شریعت]] که با ظهور [[پیامبر اسلام]] تحقق یافت، نخستین [[نشانه]] [[پایان تاریخ]] به شمار می‌رود<ref>الفرقان، ج ۲۶ و ۲۷، ص ۱۰۹.</ref>؛ لذا [[مفسران]]، مقصود از نشانه‌های قیامت ‌را در [[آیه]] ذیل، [[بعثت پیامبر]] {{صل}} دانسته‌اند که نسبت به [[عمر]] [[جهان]]، فاصله بسیار کمی تا [[قیامت]] دارد: {{متن قرآن|فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا فَأَنَّى لَهُمْ إِذَا جَاءَتْهُمْ ذِكْرَاهُمْ}}<ref>«پس آیا جز چشم به راه رستخیزند که ناگهان بر آنان فرا می‌رسد؟ و به راستی نشانه‌های آن در رسیده است و چون به سراغشان بیاید یادکردشان، آنان را چگونه سود خواهد داشت؟» سوره محمد، آیه ۱۸.</ref><ref>مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۵۴؛ قرطبی، ج ۱۶، ص ۱۵۹.</ref> در [[آخرالزمان]] وقایع فراوان دیگری نیز [[پیش‌بینی]] شده که بیش‌تر به دوره پایانی آن (مقارن با [[ظهور مهدی]]) مربوط می‌شود<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>.
[[ختم نبوت]] و [[نزول]] واپسین [[شریعت]] که با ظهور [[پیامبر اسلام]] تحقق یافت، نخستین [[نشانه]] [[پایان تاریخ]] به شمار می‌رود<ref>الفرقان، ج ۲۶ و ۲۷، ص ۱۰۹.</ref>؛ لذا [[مفسران]]، مقصود از نشانه‌های قیامت ‌را در [[آیه]] ذیل، [[بعثت پیامبر]] {{صل}} دانسته‌اند که نسبت به [[عمر]] [[جهان]]، فاصله بسیار کمی تا [[قیامت]] دارد: {{متن قرآن|فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا فَأَنَّى لَهُمْ إِذَا جَاءَتْهُمْ ذِكْرَاهُمْ}}<ref>«پس آیا جز چشم به راه رستخیزند که ناگهان بر آنان فرا می‌رسد؟ و به راستی نشانه‌های آن در رسیده است و چون به سراغشان بیاید یادکردشان، آنان را چگونه سود خواهد داشت؟» سوره محمد، آیه ۱۸.</ref><ref>مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۵۴؛ قرطبی، ج ۱۶، ص ۱۵۹.</ref> در [[آخرالزمان]] وقایع فراوان دیگری نیز [[پیش‌بینی]] شده که بیش‌تر به دوره پایانی آن (مقارن با [[ظهور مهدی]]) مربوط می‌شود.


=== بحران معنویت ===
=== بحران معنویت ===
[[پیش از ظهور امام زمان]] جوّ [[حاکم]] بر [[جهان]]، جوّ [[ستم]]، [[گناه]] و [[فساد]] خواهد بود. {{متن قرآن|اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ}}<ref>«(هنگام) حساب مردم نزدیک شده است و آنان در ناآگاهی رو گردانند» سوره انبیاء، آیه ۱.</ref>. در این [[آیه]]، [[مردم]] [[آخرالزمان]]، به [[غفلت]] و [[اعراض]] از [[خداوند]]، متّصف شده‌اند<ref>التفسیر الکبیر، ج ۲۲، ص ۱۴۰؛ التحریروالتنویر، ج ۱۷، ص ۹.</ref>.
[[پیش از ظهور امام زمان]] جوّ [[حاکم]] بر [[جهان]]، جوّ [[ستم]]، [[گناه]] و [[فساد]] خواهد بود. {{متن قرآن|اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ}}<ref>«(هنگام) حساب مردم نزدیک شده است و آنان در ناآگاهی رو گردانند» سوره انبیاء، آیه ۱.</ref>. در این [[آیه]]، [[مردم]] [[آخرالزمان]]، به [[غفلت]] و [[اعراض]] از [[خداوند]]، متّصف شده‌اند<ref>التفسیر الکبیر، ج ۲۲، ص ۱۴۰؛ التحریروالتنویر، ج ۱۷، ص ۹.</ref>.


در [[روایات]] نیز منظور از [[اشراط الساعة]] که در [[آیه]] {{متن قرآن|فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا فَأَنَّى لَهُمْ إِذَا جَاءَتْهُمْ ذِكْرَاهُمْ}}<ref>«پس آیا جز چشم به راه رستخیزند که ناگهان بر آنان فرا می‌رسد؟ و به راستی نشانه‌های آن در رسیده است و چون به سراغشان بیاید یادکردشان، آنان را چگونه سود خواهد داشت؟» سوره محمد، آیه ۱۸.</ref> به آن اشاره شده، رواج بیش از حدّ [[کفر]]، [[فسق]] و [[ظلم]] دانسته و موارد متعدّدی از آن بر شمرده شده است<ref>قمی، ج ۲، ص ۲۷۹ ـ ۲۸۲؛ نورالثقلین، ج ۵، ص ۳۷.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>
در [[روایات]] نیز منظور از [[اشراط الساعة]] که در [[آیه]] {{متن قرآن|فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا فَأَنَّى لَهُمْ إِذَا جَاءَتْهُمْ ذِكْرَاهُمْ}}<ref>«پس آیا جز چشم به راه رستخیزند که ناگهان بر آنان فرا می‌رسد؟ و به راستی نشانه‌های آن در رسیده است و چون به سراغشان بیاید یادکردشان، آنان را چگونه سود خواهد داشت؟» سوره محمد، آیه ۱۸.</ref> به آن اشاره شده، رواج بیش از حدّ [[کفر]]، [[فسق]] و [[ظلم]] دانسته و موارد متعدّدی از آن بر شمرده شده است<ref>قمی، ج ۲، ص ۲۷۹ ـ ۲۸۲؛ نورالثقلین، ج ۵، ص ۳۷.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۱۱۹.</ref>


=== وقوع اختلاف‌ها و درگیری‌های بسیار ===
=== وقوع اختلاف‌ها و درگیری‌های بسیار ===
خط ۵۳: خط ۵۳:
[[آیه]] {{متن قرآن|يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا وَيُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ }}<ref>«شما را گروه گروه به جان هم اندازد و رنج برخی از شما را به برخی دیگر بچشاند» سوره انعام، آیه ۶۵.</ref> نیز به وقوع [[اختلاف‌ها]] و [[قتل]] و [[کشتار]] در [[آخرالزمان]] [[تفسیر]] شده است<ref>قمی، ج ۱، ص ۲۳۲.</ref>.
[[آیه]] {{متن قرآن|يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا وَيُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ }}<ref>«شما را گروه گروه به جان هم اندازد و رنج برخی از شما را به برخی دیگر بچشاند» سوره انعام، آیه ۶۵.</ref> نیز به وقوع [[اختلاف‌ها]] و [[قتل]] و [[کشتار]] در [[آخرالزمان]] [[تفسیر]] شده است<ref>قمی، ج ۱، ص ۲۳۲.</ref>.


بر اساس روایتی، [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.</ref> به [[ترس]] و [[ناامنی]]، [[گرسنگی]] و [[قحطی]] و [[فقر]] و [[کشتار]] در [[آخرالزمان]] اشاره دارد <ref>نور الثقلین، ج ۱، ص ۱۴۲.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>
بر اساس روایتی، [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.</ref> به [[ترس]] و [[ناامنی]]، [[گرسنگی]] و [[قحطی]] و [[فقر]] و [[کشتار]] در [[آخرالزمان]] اشاره دارد <ref>نور الثقلین، ج ۱، ص ۱۴۲.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۱۱۹</ref>


=== [[ظهور دجال]] ===
=== [[ظهور دجال]] ===
در هر سه [[دین]] آسمانی [[یهود]]، [[مسیحیت]] و [[اسلام]]، ظهور فاسدترین و مخرّب‌ترین جریان منحط در طول [[تاریخ]]، [[پیش بینی]] و از خطر آن [[پرهیز]] داده شده است.<ref>کتاب مقدّس، عهد قدیم، زکریا ۹: ۶ و ۷ و دانیال ۷: ۱۹ ـ ۲۷ و عهد جدید، متّی ۲۴: ۱۵ ـ ۲۵ و نامه اول یوحنا ۴: ۱ ـ ۶ و مکاشفه یوحنا ۱۳: ۱۱ ـ ۱۷؛ سفینه‌البحار، ج ۲، ص ۱۶۲ و ۱۶۳.</ref>.
در هر سه [[دین]] آسمانی [[یهود]]، [[مسیحیت]] و [[اسلام]]، ظهور فاسدترین و مخرّب‌ترین جریان منحط در طول [[تاریخ]]، [[پیش بینی]] و از خطر آن [[پرهیز]] داده شده است.<ref>کتاب مقدّس، عهد قدیم، زکریا ۹: ۶ و ۷ و دانیال ۷: ۱۹ ـ ۲۷ و عهد جدید، متّی ۲۴: ۱۵ ـ ۲۵ و نامه اول یوحنا ۴: ۱ ـ ۶ و مکاشفه یوحنا ۱۳: ۱۱ ـ ۱۷؛ سفینه‌البحار، ج ۲، ص ۱۶۲ و ۱۶۳.</ref>.


[[دجّال]] که تجسّم [[کفر]]، [[فریب]] و [[گمراهی]] است، در [[آخرالزمان]] ظاهر شده، [[مردم]] را به [[پرستش]] خویش می‌خواند. برخی از [[مفسّران]]، [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَكْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«به یقین آفرینش آسمان‌ها و زمین بزرگ‌تر از آفرینش مردم است اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره غافر، آیه ۵۷.</ref> را به ظهور [[دجّال]] ناظر دانسته‌اند که دردید [[مردم]]، عظیم‌ترین موجود جلوه می‌کند <ref>تاریخ مابعدالظهور، ص۱۳۹ـ۱۴۲؛ علائم آخرالزمان، ص ۳۰۳ ـ ۳۱۶.</ref>؛ در حالی که [[خداوند]]، او را از بسیاری مخلوقات دیگر کوچک‌تر می‌شمارد<ref>کشف‌الأسرار، ج ۸، ص ۴۸۲ ـ ۴۸۴.</ref>. سرانجام این پدیده به [[دست]] [[عیسی]] {{ع}} محو و نابود خواهد شد<ref>کشف‌الأسرار، ج۲، ص۱۴۱ ـ ۱۴۳؛ الدرّالمنثور، ج۵، ص۶۷۴ و ۶۷۵.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>
[[دجّال]] که تجسّم [[کفر]]، [[فریب]] و [[گمراهی]] است، در [[آخرالزمان]] ظاهر شده، [[مردم]] را به [[پرستش]] خویش می‌خواند. برخی از [[مفسّران]]، [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَكْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«به یقین آفرینش آسمان‌ها و زمین بزرگ‌تر از آفرینش مردم است اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره غافر، آیه ۵۷.</ref> را به ظهور [[دجّال]] ناظر دانسته‌اند که دردید [[مردم]]، عظیم‌ترین موجود جلوه می‌کند <ref>تاریخ مابعدالظهور، ص۱۳۹ـ۱۴۲؛ علائم آخرالزمان، ص ۳۰۳ ـ ۳۱۶.</ref>؛ در حالی که [[خداوند]]، او را از بسیاری مخلوقات دیگر کوچک‌تر می‌شمارد<ref>کشف‌الأسرار، ج ۸، ص ۴۸۲ ـ ۴۸۴.</ref>. سرانجام این پدیده به [[دست]] [[عیسی]] {{ع}} محو و نابود خواهد شد<ref>کشف‌الأسرار، ج۲، ص۱۴۱ ـ ۱۴۳؛ الدرّالمنثور، ج۵، ص۶۷۴ و ۶۷۵.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۱۱۹ ـ ۱۲۰.</ref>


=== وقوع [[مصایب]] ===
=== وقوع [[مصایب]] ===
برخی از [[آیات]] [[عذاب]] بر [[کافران]] و گنه‌کاران [[آخرالزمان]] که [[نزول]] [[عذاب]] را [[انکار]] می‌کنند؛ [[تطبیق]] داده شده است: {{متن قرآن|قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُهُ بَيَاتًا أَوْ نَهَارًا مَاذَا يَسْتَعْجِلُ مِنْهُ الْمُجْرِمُونَ}}<ref>«بگو: مرا خبر دهید که اگر عذابش (ناگهان) شباهنگام یا روز به سراغتان آید (دیگر) گنهکاران از او چه چیزی را به شتاب می‌خواهند؟» سوره یونس، آیه ۵۰.</ref>، {{متن قرآن|فَإِذَا نَزَلَ بِسَاحَتِهِمْ فَسَاءَ صَبَاحُ الْمُنْذَرِينَ}}<ref>«و آنگاه که (عذاب) به درگاه آنان فرود آید، بامداد بیم‌یافتگان بد بامدادی خواهد بود» سوره صافات، آیه ۱۷۷.</ref><ref>بحارالانوار، ج ۹، ص ۲۱۳ و ۲۳۲، ج ۵۲، ص ۱۸۵؛ ج ۵۳، ص۵۶.</ref>
برخی از [[آیات]] [[عذاب]] بر [[کافران]] و گنه‌کاران [[آخرالزمان]] که [[نزول]] [[عذاب]] را [[انکار]] می‌کنند؛ [[تطبیق]] داده شده است: {{متن قرآن|قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُهُ بَيَاتًا أَوْ نَهَارًا مَاذَا يَسْتَعْجِلُ مِنْهُ الْمُجْرِمُونَ}}<ref>«بگو: مرا خبر دهید که اگر عذابش (ناگهان) شباهنگام یا روز به سراغتان آید (دیگر) گنهکاران از او چه چیزی را به شتاب می‌خواهند؟» سوره یونس، آیه ۵۰.</ref>، {{متن قرآن|فَإِذَا نَزَلَ بِسَاحَتِهِمْ فَسَاءَ صَبَاحُ الْمُنْذَرِينَ}}<ref>«و آنگاه که (عذاب) به درگاه آنان فرود آید، بامداد بیم‌یافتگان بد بامدادی خواهد بود» سوره صافات، آیه ۱۷۷.</ref><ref>بحارالانوار، ج ۹، ص ۲۱۳ و ۲۳۲، ج ۵۲، ص ۱۸۵؛ ج ۵۳، ص۵۶.</ref>


با استفاده از [[آیه]] {{متن قرآن|قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِنْ فَوْقِكُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا وَيُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ انْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْآيَاتِ لَعَلَّهُمْ يَفْقَهُونَ}}<ref>«بگو: او تواناست که عذابی آسمانی یا زمینی بر شما برانگیزد یا شما را گروه گروه به جان هم اندازد و رنج برخی از شما را به برخی دیگر بچشاند؛ بنگر چگونه آیات را گونه گون می‌آوریم باشد که آنان دریابند» سوره انعام، آیه ۶۵.</ref> برخی از این عذاب‌ها بدین شرح گزارش شده‌اند: صدایی هراسناک و [[دود در آسمان]] و [[حاکمان ستمگر]] {{متن قرآن|قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِنْ فَوْقِكُمْ }}، فرو رفتن برخی [[انسان‌ها]] در [[زمین]] {{متن قرآن| أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ }}، [[اختلافات]] بسیار در [[دین]]، {{متن قرآن| أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا}} [[قتل]] و [[کشتار]] {{متن قرآن|وَيُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ}}. در این دوره زمانی<ref>قمی، ج ۱، ص ۲۳۲.</ref>، [[ترس]] و [[ناامنی]]، [[گرسنگی]] و [[قحطی]] و [[فقر]] و [[کشتار]] نیز بسیار رخ خواهد داد: {{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.</ref> <ref>نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۴۲.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>
با استفاده از [[آیه]] {{متن قرآن|قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِنْ فَوْقِكُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا وَيُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ انْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْآيَاتِ لَعَلَّهُمْ يَفْقَهُونَ}}<ref>«بگو: او تواناست که عذابی آسمانی یا زمینی بر شما برانگیزد یا شما را گروه گروه به جان هم اندازد و رنج برخی از شما را به برخی دیگر بچشاند؛ بنگر چگونه آیات را گونه گون می‌آوریم باشد که آنان دریابند» سوره انعام، آیه ۶۵.</ref> برخی از این عذاب‌ها بدین شرح گزارش شده‌اند: صدایی هراسناک و [[دود در آسمان]] و [[حاکمان ستمگر]] {{متن قرآن|قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَابًا مِنْ فَوْقِكُمْ }}، فرو رفتن برخی [[انسان‌ها]] در [[زمین]] {{متن قرآن| أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ }}، [[اختلافات]] بسیار در [[دین]]، {{متن قرآن| أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعًا}} [[قتل]] و [[کشتار]] {{متن قرآن|وَيُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ}}. در این دوره زمانی<ref>قمی، ج ۱، ص ۲۳۲.</ref>، [[ترس]] و [[ناامنی]]، [[گرسنگی]] و [[قحطی]] و [[فقر]] و [[کشتار]] نیز بسیار رخ خواهد داد: {{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان شما را با چیزی از بیم و گرسنگی و کاستی دارایی‌ها و کسان و فرآورده‌ها می‌آزماییم، و شکیبایان را نوید بخش!» سوره بقره، آیه ۱۵۵.</ref> <ref>نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۴۲.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۱۲۰.</ref>


=== [[خروج سفیانی]] ===
=== [[خروج سفیانی]] ===
خط ۷۰: خط ۷۰:
[[آیه]] {{متن قرآن|أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ}}<ref>«پس آیا آنان که نیرنگ‌های زشت باختند ایمنی دارند از اینکه خداوند آنان را به زمین فرو برد یا از جایی که ندانند عذاب به سراغشان آید؟» سوره نحل، آیه ۴۵.</ref> نیز که توطئه‌گران را به فرو رفتن در [[زمین]] [[تهدید]] می‌کند، بر [[لشکر سفیانی]] [[تطبیق]] داده شده است<ref>البرهان، ج ۱، ص ۳۵۲ و ۳۵۴.</ref>.
[[آیه]] {{متن قرآن|أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ}}<ref>«پس آیا آنان که نیرنگ‌های زشت باختند ایمنی دارند از اینکه خداوند آنان را به زمین فرو برد یا از جایی که ندانند عذاب به سراغشان آید؟» سوره نحل، آیه ۴۵.</ref> نیز که توطئه‌گران را به فرو رفتن در [[زمین]] [[تهدید]] می‌کند، بر [[لشکر سفیانی]] [[تطبیق]] داده شده است<ref>البرهان، ج ۱، ص ۳۵۲ و ۳۵۴.</ref>.


[[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ آمِنُوا بِمَا نَزَّلْنَا مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَا أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا}}<ref>«ای اهل کتاب! به آنچه فرستاده‌ایم که کتاب آسمانی نزد شما را راست می‌شمارد ایمان بیاورید، پیش از آنکه چهره‌هایی را ناپدید سازیم و آنان را واپس گردانیم یا آنان را لعنت کنیم چنان که «اصحاب سبت» را لعنت کردیم و فرمان خداوند، انجام یافتنی است» سوره نساء، آیه ۴۷.</ref> نیز درباره بازماندگان [[لشکر سفیانی]] [[تأویل]] شده که صورت‌هایشان معکوس گشته، پشت سرشان قرار می‌گیرد<ref> البرهان، ج ۱، ص ۳۵۲ و ۳۵۴.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>
[[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ آمِنُوا بِمَا نَزَّلْنَا مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّهَا عَلَى أَدْبَارِهَا أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ وَكَانَ أَمْرُ اللَّهِ مَفْعُولًا}}<ref>«ای اهل کتاب! به آنچه فرستاده‌ایم که کتاب آسمانی نزد شما را راست می‌شمارد ایمان بیاورید، پیش از آنکه چهره‌هایی را ناپدید سازیم و آنان را واپس گردانیم یا آنان را لعنت کنیم چنان که «اصحاب سبت» را لعنت کردیم و فرمان خداوند، انجام یافتنی است» سوره نساء، آیه ۴۷.</ref> نیز درباره بازماندگان [[لشکر سفیانی]] [[تأویل]] شده که صورت‌هایشان معکوس گشته، پشت سرشان قرار می‌گیرد<ref> البرهان، ج ۱، ص ۳۵۲ و ۳۵۴.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۲۰ ـ ۱۲۱.</ref>


=== [[ندای آسمانی]] ===
=== [[ندای آسمانی]] ===
بنابر [[روایات شیعه]]، [[جبرئیل]] نخستین کسی است که با امام‌زمان [[بیعت]] و با صدایی بلند به گونه‌ای که به گوش همه جهانیان برسد، این [[آیه]] را [[تلاوت]] می‌کند: {{متن قرآن|أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ}}<ref>«فرمان (عذاب) خداوند در رسید، به شتاب آن را مخواهید، پاکا و فرا برترا که اوست از آنچه (با وی) شریک می‌دارند» سوره نحل، آیه ۱.</ref> <ref>عیّاشی، ج ۲، ص ۲۵۴.</ref> [[آیه]] {{متن قرآن|وَاسْتَمِعْ يَوْمَ يُنَادِ الْمُنَادِ مِن مَّكَانٍ قَرِيبٍ يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذَلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ}}<ref>«و به روزی گوش فرا دار که بانگ برآورنده از جایگاهی نزدیک، بانگ برآورد روزی که بانگ آسمانی راستین را بشنوند، همان، روز رستخیز است» سوره ق، آیه ۴۱-۴۲.</ref> نیز درباره این حادثه، [[تأویل]] شده است<ref>نورالثقلین، ج ۵، ص ۱۱۸ و ۱۱۹.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>
بنابر [[روایات شیعه]]، [[جبرئیل]] نخستین کسی است که با امام‌زمان [[بیعت]] و با صدایی بلند به گونه‌ای که به گوش همه جهانیان برسد، این [[آیه]] را [[تلاوت]] می‌کند: {{متن قرآن|أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ}}<ref>«فرمان (عذاب) خداوند در رسید، به شتاب آن را مخواهید، پاکا و فرا برترا که اوست از آنچه (با وی) شریک می‌دارند» سوره نحل، آیه ۱.</ref> <ref>عیّاشی، ج ۲، ص ۲۵۴.</ref> [[آیه]] {{متن قرآن|وَاسْتَمِعْ يَوْمَ يُنَادِ الْمُنَادِ مِن مَّكَانٍ قَرِيبٍ يَوْمَ يَسْمَعُونَ الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذَلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ}}<ref>«و به روزی گوش فرا دار که بانگ برآورنده از جایگاهی نزدیک، بانگ برآورد روزی که بانگ آسمانی راستین را بشنوند، همان، روز رستخیز است» سوره ق، آیه ۴۱-۴۲.</ref> نیز درباره این حادثه، [[تأویل]] شده است<ref>نورالثقلین، ج ۵، ص ۱۱۸ و ۱۱۹.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۲۱.</ref>


=== ظهور منجی بزرگ [[بشر]] ===
=== ظهور منجی بزرگ [[بشر]] ===
خط ۸۰: خط ۸۰:
[[آیه]] {{متن قرآن|وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«و هر کس را قبله‌ای است که روی بدان می‌کند، باری، در کارهای نیک از یکدیگر پیشی گیرید. هرجا که باشید خداوند همگی شما را باز خواهد آورد، خداوند بر هر کاری تواناست» سوره بقره، آیه ۱۴۸.</ref> نیز بر [[یاران]] نخستین [[مهدی]] که [[خداوند]] آنان را گرداگرد [[حضرت]] حاضر می‌سازد، [[تطبیق]] داده شده ‌است<ref>مجمع‌البیان، ج ۱، ص ۴۲۶؛ البرهان، ج ۱، ص ۳۴۷ ـ ۳۵۵.</ref>.
[[آیه]] {{متن قرآن|وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«و هر کس را قبله‌ای است که روی بدان می‌کند، باری، در کارهای نیک از یکدیگر پیشی گیرید. هرجا که باشید خداوند همگی شما را باز خواهد آورد، خداوند بر هر کاری تواناست» سوره بقره، آیه ۱۴۸.</ref> نیز بر [[یاران]] نخستین [[مهدی]] که [[خداوند]] آنان را گرداگرد [[حضرت]] حاضر می‌سازد، [[تطبیق]] داده شده ‌است<ref>مجمع‌البیان، ج ۱، ص ۴۲۶؛ البرهان، ج ۱، ص ۳۴۷ ـ ۳۵۵.</ref>.


[[آیه]] {{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ فَإِنْ يَكْفُرْ بِهَا هَؤُلَاءِ فَقَدْ وَكَّلْنَا بِهَا قَوْمًا لَيْسُوا بِهَا بِكَافِرِينَ}}<ref>«آنان کسانی هستند که به آنها کتاب و داوری و پیامبری دادیم؛ اگر اینان به آن کفر ورزند، گروهی را بر آن گمارده‌ایم که بدان کفر نمی‌ورزند» سوره انعام، آیه ۸۹.</ref><ref>البرهان، ج ۲، ص ۴۴۸.</ref> نیز چنین است<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>.
[[آیه]] {{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ فَإِنْ يَكْفُرْ بِهَا هَؤُلَاءِ فَقَدْ وَكَّلْنَا بِهَا قَوْمًا لَيْسُوا بِهَا بِكَافِرِينَ}}<ref>«آنان کسانی هستند که به آنها کتاب و داوری و پیامبری دادیم؛ اگر اینان به آن کفر ورزند، گروهی را بر آن گمارده‌ایم که بدان کفر نمی‌ورزند» سوره انعام، آیه ۸۹.</ref><ref>البرهان، ج ۲، ص ۴۴۸.</ref> نیز چنین است<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۱۲۱.</ref>.


=== [[نزول عیسی]] {{ع}} ===
=== [[نزول عیسی]] {{ع}} ===
یکی از رخ‌دادهای [[آخرالزمان]]، [[فرود آمدن عیسی]] {{ع}} از [[آسمان]] است: {{متن قرآن|وَإِنَّهُ لَعِلْمٌ لِلسَّاعَةِ فَلَا تَمْتَرُنَّ بِهَا وَاتَّبِعُونِ هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ}}<ref>«و چنین است که او نشان آگاهی (به روز) رستخیز است از این روی هیچ‌گاه در آن (روز) تردید نورزید و از من پیروی کنید! این راهی است راست» سوره زخرف، آیه ۶۱.</ref>، {{متن قرآن|وَإِنْ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا}}<ref>«و کسی از اهل کتاب نیست مگر آنکه پیش از مرگش به وی ایمان می‌آورد و در روز رستخیز بر آنان گواه است» سوره نساء، آیه ۱۵۹.</ref>. [[مفسّران]] با استفاده از این [[آیات]]، ظهور دوباره [[عیسی]] {{ع}} در [[آخرالزمان]] را [[پیش‌بینی]] کرده‌اند <ref>جامع‌البیان، مج ۳، ج ۳، ص ۳۹۴ ـ ۳۹۶؛ مج ۴، ج ۶، ص ۲۵ ـ ۳۰؛ مج۱۳، ج۲۵، ص۱۱۵ و ۱۱۶؛ کشف‌الأسرار، ج ۹، ص ۷۴ و ج ۲، ص ۱۴۳؛ ابن‌کثیر، ج ۱، ص ۵۸۹ و ۵۹۰.</ref> و در [[روایات]] نیز تصریح شده که وی در بیت‌المقدّس به [[نماز جماعت]] [[امام‌ زمان]] [[اقتدا]] و در جنگ‌های ایشان نیز شرکت خواهد کرد<ref>مجمع‌البیان، ج ۳، ص ۲۱۱؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۵۷۱؛ روح‌المعانی، ج ۱۴، ص ۱۴۷.</ref>. بر اساس این [[تفسیر]]، [[فرود آمدن عیسی]] {{ع}} از [[آسمان]]، یکی از نشانه‌های نزدیکی [[قیامت]] شمرده شده و از [[ایمان آوردن]] همه [[اهل کتاب]] به [[حضرت عیسی]] {{ع}} در [[آخرالزمان]] که یکی از [[فرماندهان]] امام‌زمان به شمار می‌رود، خبر داده شده است<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>.
یکی از رخ‌دادهای [[آخرالزمان]]، [[فرود آمدن عیسی]] {{ع}} از [[آسمان]] است: {{متن قرآن|وَإِنَّهُ لَعِلْمٌ لِلسَّاعَةِ فَلَا تَمْتَرُنَّ بِهَا وَاتَّبِعُونِ هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ}}<ref>«و چنین است که او نشان آگاهی (به روز) رستخیز است از این روی هیچ‌گاه در آن (روز) تردید نورزید و از من پیروی کنید! این راهی است راست» سوره زخرف، آیه ۶۱.</ref>، {{متن قرآن|وَإِنْ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا}}<ref>«و کسی از اهل کتاب نیست مگر آنکه پیش از مرگش به وی ایمان می‌آورد و در روز رستخیز بر آنان گواه است» سوره نساء، آیه ۱۵۹.</ref>. [[مفسّران]] با استفاده از این [[آیات]]، ظهور دوباره [[عیسی]] {{ع}} در [[آخرالزمان]] را [[پیش‌بینی]] کرده‌اند <ref>جامع‌البیان، مج ۳، ج ۳، ص ۳۹۴ ـ ۳۹۶؛ مج ۴، ج ۶، ص ۲۵ ـ ۳۰؛ مج۱۳، ج۲۵، ص۱۱۵ و ۱۱۶؛ کشف‌الأسرار، ج ۹، ص ۷۴ و ج ۲، ص ۱۴۳؛ ابن‌کثیر، ج ۱، ص ۵۸۹ و ۵۹۰.</ref> و در [[روایات]] نیز تصریح شده که وی در بیت‌المقدّس به [[نماز جماعت]] [[امام‌ زمان]] [[اقتدا]] و در جنگ‌های ایشان نیز شرکت خواهد کرد<ref>مجمع‌البیان، ج ۳، ص ۲۱۱؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۵۷۱؛ روح‌المعانی، ج ۱۴، ص ۱۴۷.</ref>. بر اساس این [[تفسیر]]، [[فرود آمدن عیسی]] {{ع}} از [[آسمان]]، یکی از نشانه‌های نزدیکی [[قیامت]] شمرده شده و از [[ایمان آوردن]] همه [[اهل کتاب]] به [[حضرت عیسی]] {{ع}} در [[آخرالزمان]] که یکی از [[فرماندهان]] امام‌زمان به شمار می‌رود، خبر داده شده است<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۱۲۱.</ref>.


=== خروج [[جنبنده]] ای از [[زمین]] ===
=== خروج [[جنبنده]] ای از [[زمین]] ===
[[قرآن]] با رمز و ابهام از خروج جنبده‌ای حکایت می‌کند که هنگام روی‌گردانی [[مردم]] از [[معنویّت]]، از [[زمین]] خارج شده، با [[مردم]] سخن می‌گوید. {{متن قرآن|وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لَا يُوقِنُونَ}}<ref>«و چون فرمان (عذاب) بر آنان مقرّر شود جنبنده‌ای را از زمین برای آنان بیرون می‌آوریم که با ایشان سخن سر می‌کند که مردم به نشانه‌های ما یقین نمی‌آوردند» سوره نمل، آیه ۸۲.</ref> <ref>المیزان، ج ۱۵، ص ۳۹۶.</ref>.
[[قرآن]] با رمز و ابهام از خروج جنبده‌ای حکایت می‌کند که هنگام روی‌گردانی [[مردم]] از [[معنویّت]]، از [[زمین]] خارج شده، با [[مردم]] سخن می‌گوید. {{متن قرآن|وَإِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لَا يُوقِنُونَ}}<ref>«و چون فرمان (عذاب) بر آنان مقرّر شود جنبنده‌ای را از زمین برای آنان بیرون می‌آوریم که با ایشان سخن سر می‌کند که مردم به نشانه‌های ما یقین نمی‌آوردند» سوره نمل، آیه ۸۲.</ref> <ref>المیزان، ج ۱۵، ص ۳۹۶.</ref>.


در [[تفاسیر]]، مطالب بسیاری درباره این موجود شگفت بیان شده <ref>جامع‌البیان، مج۱۱، ج۲۰، ص۱۸ـ۲۰؛ کشف‌الأسرار، ج۷، ص۲۵۶ـ۲۵۸؛ قرطبی، ج ۱۳، ص ۱۵۶ ـ ۱۵۸.</ref> که تا حدّ بسیاری غیر واقعی و بی‌اساس به نظر می‌رسد <ref>المیزان، ج ۱۵، ص ۳۹۶.</ref> و در ظاهر برگرفته از منابع [[اسرائیلی]] است<ref>کتاب مقدّس، مکاشفه یوحنا ۱۳.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>
در [[تفاسیر]]، مطالب بسیاری درباره این موجود شگفت بیان شده <ref>جامع‌البیان، مج۱۱، ج۲۰، ص۱۸ـ۲۰؛ کشف‌الأسرار، ج۷، ص۲۵۶ـ۲۵۸؛ قرطبی، ج ۱۳، ص ۱۵۶ ـ ۱۵۸.</ref> که تا حدّ بسیاری غیر واقعی و بی‌اساس به نظر می‌رسد <ref>المیزان، ج ۱۵، ص ۳۹۶.</ref> و در ظاهر برگرفته از منابع [[اسرائیلی]] است<ref>کتاب مقدّس، مکاشفه یوحنا ۱۳.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۱۲۲.</ref>


=== هجوم [[یاجوج و ماجوج]] ===
=== هجوم [[یاجوج و ماجوج]] ===
خط ۹۵: خط ۹۵:
برخی، [[یأجوج و مأجوج]] را یکی از نژادهای [[انسانی]]، با صفات ظاهری خاص یا موجوداتی [[خارق‌العاده]] دانسته‌اند که از پشت مانعی [[مادّی]] خارج شده، به [[کشتار]] [[مردم]] و [[تخریب]] منابع طبیعی خواهند پرداخت<ref>کشف‌الاسرار، ج۵، ص۷۴۳ـ ۷۴۶؛ الدرّالمنثور، ج ۵، ص۶۷۴ـ۶۷۷؛ المیزان، ج ۱۳، ص ۳۳۶ ـ ۳۹۸.</ref>.
برخی، [[یأجوج و مأجوج]] را یکی از نژادهای [[انسانی]]، با صفات ظاهری خاص یا موجوداتی [[خارق‌العاده]] دانسته‌اند که از پشت مانعی [[مادّی]] خارج شده، به [[کشتار]] [[مردم]] و [[تخریب]] منابع طبیعی خواهند پرداخت<ref>کشف‌الاسرار، ج۵، ص۷۴۳ـ ۷۴۶؛ الدرّالمنثور، ج ۵، ص۶۷۴ـ۶۷۷؛ المیزان، ج ۱۳، ص ۳۳۶ ـ ۳۹۸.</ref>.


برخی دیگر نیز آنان را نمادی از یک تمدّن [[مادّی]] مخرّب شمرده‌اند که سدّ معنویِ ساخته شده به [[دست]] [[پیامبران]] را منهدم و [[حیات]] طبیعی و [[معنوی]] را بر کره [[زمین]] [[تهدید]] خواهد کرد<ref>تاریخ ما بعد الظهور، ص ۱۵۱؛ علائم آخرالزمان، ص ۲۰۰ ـ ۲۰۲؛ الفرقان، ج ۱۵ و ۱۶، ص ۲۱۳ ـ ۲۲۳.</ref>؛ در هر حال، بیش‌تر [[مفسّران]] با استناد به [[آیه]] {{متن قرآن|وَتَرَكْنَا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْنَاهُمْ جَمْعًا}}<ref>«و در آن روز آنان را وا می‌نهیم که در یکدیگر موج زنند و در صور دمیده می‌شود آنگاه آنان را یکجا گرد می‌آوریم» سوره کهف، آیه ۹۹.</ref> که بنابر قول مشهور، به [[هجوم]] آنان اشاره داشته و بی‌درنگ از [[قیامت]] [[سخن]] به میان آورده، آن را از نشانه‌های متّصل به [[قیامت]] شمرده‌اند و سخن از بازگشت برخی [[اقوام]] گذشته را هنگام [[خروج یأجوج و مأجوج]] مربوط به [[قیامت]] دانسته‌اند: {{متن قرآن|وَحَرَامٌ عَلَى قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا أَنَّهُمْ لا يَرْجِعُونَ حَتَّى إِذَا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ وَهُم مِّن كُلِّ حَدَبٍ يَنسِلُونَ}}<ref>«و بر (مردم) شهری که ما نابودشان کرده‌ایم حرام (و محال) است که (در رستخیز) بازنگردند؛ (آنان بی‌گمان باز می‌گردند) تا آنگاه که (راه بر) یأجوج و مأجوج گشوده گردد و آنان از هر پشته‌واره‌ای بشتابند» سوره انبیاء، آیه ۹۵-۹۶.</ref> <ref>مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۱۰۲؛ کشف‌الأسرار، ج ۶، ص ۳۰۶ و ۳۰۷؛ المیزان، ج ۱۴، ص ۳۲۶.</ref> برخی دیگر، این حادثه را به استناد [[روایات]] بسیار، به [[دوران ظهور]] مربوط دانسته<ref>الفرقان، ج ۱۶ و ۱۷، ص ۳۶۲ ـ ۳۶۵.</ref> و اشاره به بازگشت برخی [[اقوام]] را به مسأله "[[رجعت]]" [[ارتباط]] داده‌اند<ref>تاریخ ما بعدالظهور، ص ۱۵۰؛ الفرقان، ج ۱۶ و ۱۷، ص ۳۶۲ ۳۶۵.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>
برخی دیگر نیز آنان را نمادی از یک تمدّن [[مادّی]] مخرّب شمرده‌اند که سدّ معنویِ ساخته شده به [[دست]] [[پیامبران]] را منهدم و [[حیات]] طبیعی و [[معنوی]] را بر کره [[زمین]] [[تهدید]] خواهد کرد<ref>تاریخ ما بعد الظهور، ص ۱۵۱؛ علائم آخرالزمان، ص ۲۰۰ ـ ۲۰۲؛ الفرقان، ج ۱۵ و ۱۶، ص ۲۱۳ ـ ۲۲۳.</ref>؛ در هر حال، بیش‌تر [[مفسّران]] با استناد به [[آیه]] {{متن قرآن|وَتَرَكْنَا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْنَاهُمْ جَمْعًا}}<ref>«و در آن روز آنان را وا می‌نهیم که در یکدیگر موج زنند و در صور دمیده می‌شود آنگاه آنان را یکجا گرد می‌آوریم» سوره کهف، آیه ۹۹.</ref> که بنابر قول مشهور، به [[هجوم]] آنان اشاره داشته و بی‌درنگ از [[قیامت]] [[سخن]] به میان آورده، آن را از نشانه‌های متّصل به [[قیامت]] شمرده‌اند و سخن از بازگشت برخی [[اقوام]] گذشته را هنگام [[خروج یأجوج و مأجوج]] مربوط به [[قیامت]] دانسته‌اند: {{متن قرآن|وَحَرَامٌ عَلَى قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا أَنَّهُمْ لا يَرْجِعُونَ حَتَّى إِذَا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ وَهُم مِّن كُلِّ حَدَبٍ يَنسِلُونَ}}<ref>«و بر (مردم) شهری که ما نابودشان کرده‌ایم حرام (و محال) است که (در رستخیز) بازنگردند؛ (آنان بی‌گمان باز می‌گردند) تا آنگاه که (راه بر) یأجوج و مأجوج گشوده گردد و آنان از هر پشته‌واره‌ای بشتابند» سوره انبیاء، آیه ۹۵-۹۶.</ref> <ref>مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۱۰۲؛ کشف‌الأسرار، ج ۶، ص ۳۰۶ و ۳۰۷؛ المیزان، ج ۱۴، ص ۳۲۶.</ref> برخی دیگر، این حادثه را به استناد [[روایات]] بسیار، به [[دوران ظهور]] مربوط دانسته<ref>الفرقان، ج ۱۶ و ۱۷، ص ۳۶۲ ـ ۳۶۵.</ref> و اشاره به بازگشت برخی [[اقوام]] را به مسأله "[[رجعت]]" [[ارتباط]] داده‌اند<ref>تاریخ ما بعدالظهور، ص ۱۵۰؛ الفرقان، ج ۱۶ و ۱۷، ص ۳۶۲ ۳۶۵.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۱۲۲</ref>


=== [[رجعت]] ===
=== [[رجعت]] ===
خط ۱۰۸: خط ۱۰۸:
'''[[میثاق]] [[پیامبران]] با [[خداوند]] برای [[ایمان آوردن]] و [[یاری]] رساندن به [[پیامبراسلام]]:''' {{متن قرآن|وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ النَّبِيِّينَ لَمَا آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتَابٍ وَحِكْمَةٍ ثُمَّ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنْصُرُنَّهُ }}<ref>«و آنگاه خداوند از پیامبران پیمان گرفت که چون به شما کتاب و حکمتی دادم سپس پیامبری نزدتان آمد که آن (کتاب) را که با شماست راست می‌شمارد، باید بدو ایمان آورید و باید او را یاوری کنید\1 سوره آل عمران، آیه ۸۱.</ref><ref>عیّاشی، ج ۱، ص ۱۸۱.</ref>  
'''[[میثاق]] [[پیامبران]] با [[خداوند]] برای [[ایمان آوردن]] و [[یاری]] رساندن به [[پیامبراسلام]]:''' {{متن قرآن|وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ النَّبِيِّينَ لَمَا آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتَابٍ وَحِكْمَةٍ ثُمَّ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنْصُرُنَّهُ }}<ref>«و آنگاه خداوند از پیامبران پیمان گرفت که چون به شما کتاب و حکمتی دادم سپس پیامبری نزدتان آمد که آن (کتاب) را که با شماست راست می‌شمارد، باید بدو ایمان آورید و باید او را یاوری کنید\1 سوره آل عمران، آیه ۸۱.</ref><ref>عیّاشی، ج ۱، ص ۱۸۱.</ref>  


'''و منّت [[الهی]] بر [[مستضعفان]] [[تاریخ]]:''' {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref><ref>نورالثقلین، ج ۴، ص ۱۰۷.</ref> همگی به [[رجعت]]، [[تفسیر]] و [[تأویل]] شده‌اند؛ با این حال در [[تفسیر آیات]] پیشین، آرای دیگری نیز گفته شده است<ref>تاریخ ما بعدالظهور، ص ۶۳۲ ـ ۶۳۹، ۶۴۷.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>
'''و منّت [[الهی]] بر [[مستضعفان]] [[تاریخ]]:''' {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref><ref>نورالثقلین، ج ۴، ص ۱۰۷.</ref> همگی به [[رجعت]]، [[تفسیر]] و [[تأویل]] شده‌اند؛ با این حال در [[تفسیر آیات]] پیشین، آرای دیگری نیز گفته شده است<ref>تاریخ ما بعدالظهور، ص ۶۳۲ ـ ۶۳۹، ۶۴۷.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۱۲۲ ـ ۱۲۳.</ref>


=== صلح و آرامش پایدار در سرتاسر [[جهان]] ===
=== صلح و آرامش پایدار در سرتاسر [[جهان]] ===
پس از [[پیروزی]] [[حضرت مهدی]] و یارانش، [[آرامش]] و [[معنویّت]] بر [[جهان]] [[حاکم]] خواهد شد: «وَعَدَ اللّهُ الَّذینَ ءَامَنوا... وَ لَیُبدِّلَنَّهُم مِن بَعدِ خَوفِهِم أَمنا. {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}<ref>«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>، {{متن قرآن|قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَاصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«موسی به قوم خود گفت: از خداوند یاری بخواهید و شکیبا باشید، بی‌گمان زمین از آن خداوند است، به هر کس از بندگان خویش که بخواهد به میراث می‌دهد و سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است» سوره اعراف، آیه ۱۲۸.</ref>، {{متن قرآن|وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}}<ref>«و با آنان نبرد کنید تا آشوبی بر جا نماند و دین، یکجا از آن خداوند باشد پس اگر (از کفر و شرک) باز ایستند بی‌گمان خداوند از آنچه می‌کنند آگاه است» سوره انفال، آیه ۳۹.</ref>، {{متن قرآن|لِيُحِقَّ الْحَقَّ وَيُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ}}<ref>«تا حقّ را تحقّق بخشد و باطل را تباه گرداند هرچند بزهکاران نپسندند» سوره انفال، آیه ۸.</ref>. این [[آیات]] و [[آیات]] دیگر که از میراث‌بری [[صالحان]] و [[مستضعفان]] و [[جانشینی]] آنان در [[زمین]] یاد می‌کند {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref> و {{متن قرآن|وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنَى عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ بِمَا صَبَرُوا وَدَمَّرْنَا مَا كَانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَقَوْمُهُ وَمَا كَانُوا يَعْرِشُونَ}}<ref>«و قومی را که (از سوی فرعونیان) ناتوان شمرده می‌شدند وارث شرق و غرب آن سرزمین کردیم که در آن برکت نهاده بودیم و سخن نیکوی پروردگارت درباره بنی اسرائیل به خاطر شکیبی که ورزیدند راست آمد و آنچه را فرعون و قومش می‌ساختند و آنچه را بر می‌افراختند زیر و زبر کردیم» سوره اعراف، آیه ۱۳۷.</ref> و {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref> همگی بیان‌گر این واقعیّتند که [[سرنوشت]] این [[جهان]]، پس از جهادی [[الهی]] به [[امامت]] امام‌زمان سرانجام به [[دست]] [[مؤمنان]] افتاده و جهانیان همگی در سایه [[حکومت]] [[حضرت]] در [[صلح]] و [[معنویّت]] به سرخواهند برد<ref>مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۱۰۶؛ عیّاشی، ج ۱، ص ۱۸۳ و ج ۲، ص ۵۰ و ۵۶ ـ ۶۱؛ نورالثقلین، ج ۲، ص ۵۷.</ref>.
پس از [[پیروزی]] [[حضرت مهدی]] و یارانش، [[آرامش]] و [[معنویّت]] بر [[جهان]] [[حاکم]] خواهد شد: «وَعَدَ اللّهُ الَّذینَ ءَامَنوا... وَ لَیُبدِّلَنَّهُم مِن بَعدِ خَوفِهِم أَمنا. {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}<ref>«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>، {{متن قرآن|قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَاصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«موسی به قوم خود گفت: از خداوند یاری بخواهید و شکیبا باشید، بی‌گمان زمین از آن خداوند است، به هر کس از بندگان خویش که بخواهد به میراث می‌دهد و سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است» سوره اعراف، آیه ۱۲۸.</ref>، {{متن قرآن|وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}}<ref>«و با آنان نبرد کنید تا آشوبی بر جا نماند و دین، یکجا از آن خداوند باشد پس اگر (از کفر و شرک) باز ایستند بی‌گمان خداوند از آنچه می‌کنند آگاه است» سوره انفال، آیه ۳۹.</ref>، {{متن قرآن|لِيُحِقَّ الْحَقَّ وَيُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ}}<ref>«تا حقّ را تحقّق بخشد و باطل را تباه گرداند هرچند بزهکاران نپسندند» سوره انفال، آیه ۸.</ref>. این [[آیات]] و [[آیات]] دیگر که از میراث‌بری [[صالحان]] و [[مستضعفان]] و [[جانشینی]] آنان در [[زمین]] یاد می‌کند {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref> و {{متن قرآن|وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنَى عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ بِمَا صَبَرُوا وَدَمَّرْنَا مَا كَانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَقَوْمُهُ وَمَا كَانُوا يَعْرِشُونَ}}<ref>«و قومی را که (از سوی فرعونیان) ناتوان شمرده می‌شدند وارث شرق و غرب آن سرزمین کردیم که در آن برکت نهاده بودیم و سخن نیکوی پروردگارت درباره بنی اسرائیل به خاطر شکیبی که ورزیدند راست آمد و آنچه را فرعون و قومش می‌ساختند و آنچه را بر می‌افراختند زیر و زبر کردیم» سوره اعراف، آیه ۱۳۷.</ref> و {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref> همگی بیان‌گر این واقعیّتند که [[سرنوشت]] این [[جهان]]، پس از جهادی [[الهی]] به [[امامت]] امام‌زمان سرانجام به [[دست]] [[مؤمنان]] افتاده و جهانیان همگی در سایه [[حکومت]] [[حضرت]] در [[صلح]] و [[معنویّت]] به سرخواهند برد<ref>مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۱۰۶؛ عیّاشی، ج ۱، ص ۱۸۳ و ج ۲، ص ۵۰ و ۵۶ ـ ۶۱؛ نورالثقلین، ج ۲، ص ۵۷.</ref>.


افزون بر این، تحقّق کامل [[آیات]] {{متن قرآن| وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ }}<ref>\1با آنکه آنان که در آسمان‌ها و زمینند\1 سوره آل عمران، آیه ۸۳.</ref> و {{متن قرآن|يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا }}<ref>«خداوند زمین را پس از سترون شدن آن بارور می‌کند» سوره حدید، آیه ۱۷.</ref> و {{متن قرآن| الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ }}<ref>«امروز کافران از دین شما نومید شدند پس، از ایشان مهراسید و از من بهراسید!\1 سوره مائده، آیه ۳.</ref> و {{متن قرآن|فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الأَمْرُ مِن قَبْلُ وَمِن بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ بِنَصْرِ اللَّهِ يَنصُرُ مَن يَشَاء وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ}}<ref>«در چند سال؛ کار گذشته و آینده با خداوند است و در آن روز مؤمنان شاد می‌شوند به یاری خداوند که هر کس را بخواهد یاری می‌رساند و او پیروزمند بخشاینده است» سوره روم، آیه ۴-۵.</ref> نیز در این دوره زمانی دانسته شده است<ref>عیّاشی، ج ۱، ص ۱۸۳ و ۲۹۲؛ نورالثقلین، ج ۵، ص ۲۴۲ و ۲۴۳؛ البرهان، ج ۴، ص ۳۳۶.</ref>. در آن هنگام، همه نعمت‌های [[آسمان]] و [[زمین]] بر آنها نازل و از [[آسایش]] و [[سعادت]] کامل بهره‌مند خواهند شد: {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ}}<ref>«و اگر مردم آن شهرها ایمان می‌آوردند و پرهیزگاری می‌ورزیدند بر آنان از آسمان و زمین برکت‌هایی می‌گشودیم اما (پیام ما را) دروغ شمردند بنابراین برای آنچه می‌کردند آنان را فرو گرفتیم» سوره اعراف، آیه ۹۶.</ref> <ref>نورالثقلین، ج ۲، ص ۵۲.</ref> چون این [[مردم]] در سایه [[حکومت حضرت مهدی]] به بالاترین حدّ [[رشد]] و [[بلوغ]] می‌رسند، بدین ترتیب، [[خلافت]] [[انسان]] بر [[زمین]] به [[کامل‌ترین]] حدّ خود خواهد رسید؛ در عین حال، [[وجود مقدّس]] [[امام]] [[معصوم]] ([[امام مهدی]] یا [[امامان]] دیگر هنگام [[رجعت]]) تا [[قیامت]] در [[دنیا]] حضور داشته، [[جامعه انسانی]] هیچ‌گاه از حضورشان [[بی‌نیاز]] نمی‌شود<ref>الایقاظ من‌الهجعه، ص ۳۹۲ ـ ۴۰۵؛ علی‌وپایان تاریخ، ص ۸۲ ۹۲.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>
افزون بر این، تحقّق کامل [[آیات]] {{متن قرآن| وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ }}<ref>\1با آنکه آنان که در آسمان‌ها و زمینند\1 سوره آل عمران، آیه ۸۳.</ref> و {{متن قرآن|يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا }}<ref>«خداوند زمین را پس از سترون شدن آن بارور می‌کند» سوره حدید، آیه ۱۷.</ref> و {{متن قرآن| الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ }}<ref>«امروز کافران از دین شما نومید شدند پس، از ایشان مهراسید و از من بهراسید!\1 سوره مائده، آیه ۳.</ref> و {{متن قرآن|فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الأَمْرُ مِن قَبْلُ وَمِن بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ بِنَصْرِ اللَّهِ يَنصُرُ مَن يَشَاء وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ}}<ref>«در چند سال؛ کار گذشته و آینده با خداوند است و در آن روز مؤمنان شاد می‌شوند به یاری خداوند که هر کس را بخواهد یاری می‌رساند و او پیروزمند بخشاینده است» سوره روم، آیه ۴-۵.</ref> نیز در این دوره زمانی دانسته شده است<ref>عیّاشی، ج ۱، ص ۱۸۳ و ۲۹۲؛ نورالثقلین، ج ۵، ص ۲۴۲ و ۲۴۳؛ البرهان، ج ۴، ص ۳۳۶.</ref>. در آن هنگام، همه نعمت‌های [[آسمان]] و [[زمین]] بر آنها نازل و از [[آسایش]] و [[سعادت]] کامل بهره‌مند خواهند شد: {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ}}<ref>«و اگر مردم آن شهرها ایمان می‌آوردند و پرهیزگاری می‌ورزیدند بر آنان از آسمان و زمین برکت‌هایی می‌گشودیم اما (پیام ما را) دروغ شمردند بنابراین برای آنچه می‌کردند آنان را فرو گرفتیم» سوره اعراف، آیه ۹۶.</ref> <ref>نورالثقلین، ج ۲، ص ۵۲.</ref> چون این [[مردم]] در سایه [[حکومت حضرت مهدی]] به بالاترین حدّ [[رشد]] و [[بلوغ]] می‌رسند، بدین ترتیب، [[خلافت]] [[انسان]] بر [[زمین]] به [[کامل‌ترین]] حدّ خود خواهد رسید؛ در عین حال، [[وجود مقدّس]] [[امام]] [[معصوم]] ([[امام مهدی]] یا [[امامان]] دیگر هنگام [[رجعت]]) تا [[قیامت]] در [[دنیا]] حضور داشته، [[جامعه انسانی]] هیچ‌گاه از حضورشان [[بی‌نیاز]] نمی‌شود<ref>الایقاظ من‌الهجعه، ص ۳۹۲ ـ ۴۰۵؛ علی‌وپایان تاریخ، ص ۸۲ ۹۲.</ref>.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱، ص۱۲۳ ـ ۱۲۴.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۸٬۳۵۶

ویرایش