ذکر در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان مدخل  = [[ذکر]]

| مداخل مرتبط = [[ذکر در لغت]] - [[ذکر در قرآن]] - [[ذکر در اخلاق اسلامی]] - [[ذکر در فقه سیاسی]] - [[ذکر در کلام اسلامی]] - [[حق ذکر]] - [[ذکر در معارف دعا و زیارات]] - [[ذکر در معارف و سیره سجادی]] - [[ذکر در معارف و سیره حسینی]] - [[ذکر در معارف و سیره نبوی]]

ذکر، در کتاب‌های لغت، به معنای یاد کردن از چیزی<ref>راغب اصفهانی، المفردات الفاظ القرآن، ص۳۲۸.</ref> و یا یاد آوری چیزی پس از [[فراموشی]] است<ref>معجم مقاییس اللغه، ج۲، ص۳۵۸ و لسان العرب، ج۴، ص۳۰۸.</ref>. این یاد کردن، ممکن است با زبان<ref>معجم مقاییس اللغه، ج۲، ص۳۵۸ و لسان العرب، ج۴، ص۳۰۸.</ref> یا [[قلب]] و یا هر دو باشد<ref>المفردات الفاظ قرآن، ص۳۲۸.</ref>

[[رسول اکرم]] {{صل}} خود نیز از [[برترین]] ذاکران [[الهی]] بود و می‌فرمود: "[[خداوند]] به من امر کرده که سخنم ذکر باشد"<ref>{{متن حدیث| إِنَّ‌ رَبِّي‌ أَمَرَنِي‌ أَنْ‌ يَكُونَ‌ نُطْقِي‌ ذِكْراً}}؛ ابن سلامه، مسند الشهاب ج ۲، ص۱۸۹؛ علی بن حسن طبرسی، مشکاة الانوار، ص ۵۷ و محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج۵، ص۲۹۲.</ref>؛ [[روایت]] شده است که آن [[حضرت]] {{صل}} برنمی‌خاست و نمی‌نشست؛ مگر با ذکر [[خدا]]<ref>ابوبکر بیهقی، دلائل النبوه، ج ۱، ص ۲۹۰؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج ۳، ص ۳۵۰ و شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج ۱، ص ۳۱۸.</ref>. ایشان هر روز ۳۶۰ بار به تعداد عروق [[بدن]]، [[خدا]] را [[حمد]] می‌گفت و می‌فرمود: {{متن حدیث| الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ كَثِيراً عَلَى‌ كُلِ‌ حَال‌}}<ref>الکافی، ج ۲، ص ۵۰۳؛ شیخ طوسی، الامالی، ص ۵۹۷ و وسائل الشیعه، ج ۷، ص ۱۷۱.</ref>؛ در تمام حالات و به طور فراوان، [[حمد]] و [[ستایش]] مخصوص [[پروردگار]] جهانیان است. [[نزول]] برخی [[آیات]] بر شور و [[اشتیاق]] آن [[حضرت]] در ذکر [[خدا]] می‌افزود؛ آن چنان که [[کفار]] به طعنه و [[استهزا]] می‌گفتند: "او جن‌زده شده است<ref>از ابوسعید خدری روایت شده است که وقتی آیه ۴۱ سوره احزاب نازل شد، رسول خدا {{صل}} آن قدر به ذکر خدا مشغول شد که کفار به طعنه و استهزا می‌گفتند او جن زده و دیوانه شده است.</ref>"<ref>ابو الفتوح رازی، روض الجنان، ج ۱۵، ص ۴۳۲.</ref>.<ref> [[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۹۲-۴۹۵.</ref>

[[رسول خدا]] {{صل}} در [[مقام]] [[بندگی]]، همواره خود را در محضر [[خداوند]] می‌دید و یاد [[الله]] با تمام وجودش عجین شده بود و جز با یاد او کاری انجام نمی‌داد. [[امام حسین]] {{ع}} می‌فرماید از پدرم درباره چگونگی مجلس رسول خدا {{صل}} پرسیدم. ایشان فرمود: {{متن حدیث|كَانَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} لَا يَجْلِسُ وَ لَا يَقُومُ إِلَّا عَلَى ذِكْرِ اللَّهِ‌}}<ref>«رسول خدا {{صل}} این گونه بود که در هیچ مجلسی نشست و برخاست نمی‌کرد مگر به یاد خدا» علامه طباطبایی، سنن النبی، ترجمه: حسین استاد ولی، ص۳۷۲.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} نیز فرموده است:

شیوه رسول خدا چنان بود که روزی سیصد و شصت بار [[خدا]] را [[حمد]] و [[ستایش]] می‌کرد و چنین می‌فرمود: {{متن حدیث|الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِ الْعالَمِينَ كَثِيراً عَلَى كُلِّ حَالٍ}}<ref>«در هر حال ستایش بسیار شایسته پروردگار جهانیان است» اصول کافی، کتاب الدعا، باب التحمید، ح۳.</ref>.

یاد خداوند، [[آدمی]] را از [[غفلت]] و بی‌خبری وا می‌رهاند. [[پیامبر خدا]] می‌فرماید:

{{متن حدیث|مَا مِنْ سَاعَةٍ تَمُرُّ بِابْنِ آدَمَ لَمْ يَذْكُرِ اللَّهَ فِيهَا بِخَيْرٍ إِلَّا حَسِرَ عِنْدَهَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ}}<ref>«هیچ لحظه‌ای نیست که بر فرزند آدم بگذرد و او در آن لحظه به یاد خدا نباشد، مگر آنکه در روز رستاخیز برای آن لحظه افسوس می‌خورد». متقی هندی، کنزالعمال، ج۱، ص۴۲۴، ح۱۸۱۹.</ref>.

[[پیامبر گرامی اسلام]]، یاد خدا را در مواقع خاص، لازم و ضروری می‌شمارد و می‌فرماید:

{{متن حدیث|اذْكُرِ اللَّهَ عِنْدَ هَمِّكَ إِذَا هَمَمْتَ وَ عِنْدَ لِسَانِكَ إِذَا حَكَمْتَ وَ عِنْدَ يَدِكَ إِذَا قَسَمْتَ}}<ref>«هنگامی که قصد انجام امر مهمی را داری و نیز هنگام بیان حکم در مقام قضاوت و زمانی که تقسیم کردن چیزی به دست توست، خدا را یاد کن». میزان الحکمه، ج۴، ص۱۸۵۴.</ref>.

[[رسول الله]] {{صل}} در [[فضیلت]] [[یاد خدا]] می‌فرماید:

هیچ کاری نزد [[خداوند متعال]]، محبوب‌تر و هیچ عاملی در [[نجات]] [[بنده]] از هر گناهی در [[دنیا]] و [[آخرت]]، مؤثرتر از [[ذکر خدا]] نیست. عرض شد: حتی [[جنگ در راه خدا]]؟ فرمود: اگر یاد خدا در میان نبود، دستور [[جنگ]] داده نمی‌شد<ref>میزان الحکمه، ج۴، ص۱۸۳۸.</ref>.

{{متن حدیث|لَا تَخْتَارَنَّ عَلَى ذِكْرِ اللَّهِ شَيْئاً فَإِنَّهُ يَقُولُ {{متن قرآن|وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ}}<ref>«و به راستی یادکرد خداوند (از هر چیز) بزرگ‌تر است» سوره عنکبوت، آیه ۴۵.</ref>}}<ref>«هیچ چیزی را بر یاد خدا ترجیح مده؛ زیرا خداوند می‌فرماید: «و ذکر خدا بزرگ‌تر است» میزان الحکمه، ج۴، ص۱۸۳۸.</ref>.

<ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[نگین رسالت (کتاب)|نگین رسالت]] ص ۹.</ref>