تحولات مسائل بانکی: تفاوت میان نسخه‌ها
←بانکداری
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
===بانکداری=== | ===بانکداری=== | ||
#اولین بانکی که در [[ایران]] تأسیس شد «بانک جدید شرق» بود که مرکزش در لندن و حوزه عملیاتیش مناطق جنوبی [[آسیا]] بود، این بانک بدون تحصیل هیچ گونه امتیازی در سال ۱۲۶۶ شمسی (۱۸۸۸ میلادی) در شمال شرقی میدان توپخانه در محل بانک [[بازرگانی]] ([[تجارت]] فعلی) شروع به فعالیت کرد و برای جلب مشتریان در شروع فعالیت به حسابجاری معادل ۵/۲ درصد و به حساب سپرده‌های ثابت به مدت ۶ ماه ۴ درصد و یکسال ۶ درصد سود می‌داد. بانک با این [[اقدام]] خود در بازار پولی ۱۲ درصد از نرخ بهره را پایین آورد و برای اولین بار اقدام به انتشار نوعی [[پول]] کاغذی به صورت حواله عهده خرانه بانک برای مبالغ بیش از ۵ [[قرآن]] و قابل پرداخت در وجه حامل کرد و در سال ۱۲۶۷ در مقابل دریافت ۲۰۰۰۰ لیره [[انگلیسی]] تمامی شعب و اثاثیه بانک را به بانک شاهی واگذار کرد؛ | #اولین بانکی که در [[ایران]] تأسیس شد «بانک جدید شرق» بود که مرکزش در لندن و حوزه عملیاتیش مناطق جنوبی [[آسیا]] بود، این بانک بدون تحصیل هیچ گونه امتیازی در سال ۱۲۶۶ شمسی (۱۸۸۸ میلادی) در شمال شرقی میدان توپخانه در محل بانک [[بازرگانی]] ([[تجارت]] فعلی) شروع به فعالیت کرد و برای جلب مشتریان در شروع فعالیت به حسابجاری معادل ۵/۲ درصد و به حساب سپرده‌های ثابت به مدت ۶ ماه ۴ درصد و یکسال ۶ درصد سود می‌داد. بانک با این [[اقدام]] خود در بازار پولی ۱۲ درصد از نرخ بهره را پایین آورد و برای اولین بار اقدام به انتشار نوعی [[پول]] کاغذی به صورت حواله عهده خرانه بانک برای مبالغ بیش از ۵ [[قرآن]] و قابل پرداخت در وجه حامل کرد و در سال ۱۲۶۷ در مقابل دریافت ۲۰۰۰۰ لیره [[انگلیسی]] تمامی شعب و اثاثیه بانک را به بانک شاهی واگذار کرد؛ | ||
#بانک شاهی ایران: صرافی ایران در [[مقام]] مقابله و [[رقابت]] با عملیات بانک جدید شرق برخاستند ولی قبل از آنکه نتیجه [[قطعی]] و نهایی این رقابت حاصل شود، حریفی زورمند جای بانک جدید شرق را گرفت و این حریف بانک شاهی ایران بود که مبتکر آن پاول جولیوس رؤیتر در مقابل پرداخت ۴۰۰۰۰ لیره امتیاز بزرگی برای مدت ۷۰ سال جهت کشیدن راه آهن، [[حق]] انحصاری بهره‌برداری از تمامی [[معادن]] (جز طلا و [[نقره]] و سنگ‌های قیمیتی)، تأسیس بانک و غیره از [[دولت]] ایران گرفت (۲۵ ژوئیه ۱۸۷۲ برابر با ۱۰ مرداد ۱۲۵۱ شمسی) و این امتیاز بعدها [[لغو]] و امتیاز دیگری که اساس آن تأسیس بانک شاهی ایران بود، به مدت ۶۰ سال جایگزین آن شد یکی از مواد [[قرارداد]] چنین بود: «در صورتی که دولت علیه ایران بعد از این مصمم بشود که امتیاز بانک را یا امتیاز یک دستگاه اعتباری را از هر قبیل که باشد بدهد، آن امتیاز از امروز به [[حکم]] این قرارنامه محفوظ و ممهور و مخصوص است از برای این کمپانی که بر جمیع اشخاص و کمپانی‌های دیگر [[حق]] رجحان خواهد داشت». | #بانک شاهی ایران: صرافی ایران در [[مقام]] مقابله و [[رقابت]] با عملیات بانک جدید شرق برخاستند ولی قبل از آنکه نتیجه [[قطعی]] و نهایی این رقابت حاصل شود، حریفی زورمند جای بانک جدید شرق را گرفت و این حریف بانک شاهی ایران بود که مبتکر آن پاول جولیوس رؤیتر در مقابل پرداخت ۴۰۰۰۰ لیره امتیاز بزرگی برای مدت ۷۰ سال جهت کشیدن راه آهن، [[حق]] انحصاری بهره‌برداری از تمامی [[معادن]] (جز طلا و [[نقره]] و سنگ‌های قیمیتی)، تأسیس بانک و غیره از [[دولت]] ایران گرفت (۲۵ ژوئیه ۱۸۷۲ برابر با ۱۰ مرداد ۱۲۵۱ شمسی) و این امتیاز بعدها [[لغو]] و امتیاز دیگری که اساس آن تأسیس بانک شاهی ایران بود، به مدت ۶۰ سال جایگزین آن شد یکی از مواد [[قرارداد]] چنین بود: «در صورتی که دولت علیه ایران بعد از این مصمم بشود که امتیاز بانک را یا امتیاز یک دستگاه اعتباری را از هر قبیل که باشد بدهد، آن امتیاز از امروز به [[حکم]] این قرارنامه محفوظ و ممهور و مخصوص است از برای این کمپانی که بر جمیع اشخاص و کمپانی‌های دیگر [[حق]] رجحان خواهد داشت». یکی از عملیات عمده این بانک حق انحصاری نشر اسکناس و رواج مشروط آن در [[ایران]] بود (این بانک بر اساس قرار داد تا بهمن ماه سال ۱۳۲۷ شمسی فعالیت داشت)؛ | ||
یکی از عملیات عمده این بانک حق انحصاری نشر اسکناس و رواج مشروط آن در [[ایران]] بود (این بانک بر اساس قرار داد تا بهمن ماه سال ۱۳۲۷ شمسی فعالیت داشت)؛ | |||
#بانک استقراضی ایران: پس از واگذاری امتیاز تأسیس بانک شاهی ایران به رؤیتر یکی از [[اتباع]] روسیه به نام ژاک بولیاکوف پیشنهاد تأسیس بانک استقراضی ایران را داد، در سال ۱۲۶۹ شمسی با این شخص موافقت شد که [[اجازه]] تأسیس انجمن استقراضی ایران به مدت ۷۵ سال با حق انحصاری حراج عمومی به او داده شود و در ضمن از پرداخت هرگونه مالیاتی معاف شد جز آنکه ۱۰ درصد عواید حاصله را به [[خزانه دولت]] بپردازد. بعدها انجمن استقراضی ایران تبدیل به بانک استقراضی ایران شد. بانک مزبور برخلاف بانک شاهی فقط قسمت‌های شمالی ایران را حوزه فعالیت خود قرارداه بود و کمتر به امور بانکی در جنوب می‌پرداخت (در [[تاریخ]] ۲۲ مرداد ماه سال ۱۳۱ شمسی این بانک به [[دولت]] ایران واگذار شد)؛ | #بانک استقراضی ایران: پس از واگذاری امتیاز تأسیس بانک شاهی ایران به رؤیتر یکی از [[اتباع]] روسیه به نام ژاک بولیاکوف پیشنهاد تأسیس بانک استقراضی ایران را داد، در سال ۱۲۶۹ شمسی با این شخص موافقت شد که [[اجازه]] تأسیس انجمن استقراضی ایران به مدت ۷۵ سال با حق انحصاری حراج عمومی به او داده شود و در ضمن از پرداخت هرگونه مالیاتی معاف شد جز آنکه ۱۰ درصد عواید حاصله را به [[خزانه دولت]] بپردازد. بعدها انجمن استقراضی ایران تبدیل به بانک استقراضی ایران شد. بانک مزبور برخلاف بانک شاهی فقط قسمت‌های شمالی ایران را حوزه فعالیت خود قرارداه بود و کمتر به امور بانکی در جنوب می‌پرداخت (در [[تاریخ]] ۲۲ مرداد ماه سال ۱۳۱ شمسی این بانک به [[دولت]] ایران واگذار شد)؛ | ||
#بانک سپه: بانک سپه اولین بانک [[ایرانی]] است در چهاردهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۰۴ در چند دکه واقع در گذر تقی خان با [[سرمایه]] اولیه آنکه مبلغ ۳۸۸۳۹۵۰ ریال موجودی صندوق [[بازنشستگی]] درجه داران ارتشی بود تشکیل و شروع به فعالیت کرد؛<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص ۴۹۲.</ref> | #بانک سپه: بانک سپه اولین بانک [[ایرانی]] است در چهاردهم اردیبهشت ماه سال ۱۳۰۴ در چند دکه واقع در گذر تقی خان با [[سرمایه]] اولیه آنکه مبلغ ۳۸۸۳۹۵۰ ریال موجودی صندوق [[بازنشستگی]] درجه داران ارتشی بود تشکیل و شروع به فعالیت کرد؛<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی]]، ص ۴۹۲.</ref> | ||