کوفه: تفاوت میان نسخه‌ها

۷٬۷۹۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱ فوریهٔ ۲۰۲۳
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۱۸: خط ۱۸:


منابع فراوانی دربارۀ [[تاریخ]]، پیشینه، بزرگان، حوادث، [[فضایل]] و [[قبایل]] این [[شهر]] وجود دارد که طالبان به آنها مراجعه کنند<ref>از جمله ر. ک: «فضل الکوفه و مساجدها» مشهدی، «تاریخ الکوفه» براقی، «کوفه از نظر مذهبی» سیّد عباس حسینی، «العتبات المقدسه فی الکوفه» طریحی، «معجم البلدان» حموی، ذیل نام این شهر، «دانشنامۀ امام علی»، ج ۹ مقالۀ کوفه، «سیمای کوفه» گلی زواره‌ای، «فرهنگ عاشورا»، ذیل عنوان کوفه، «کوفه، پیدایش شهر اسلامی»، هشام جعیط، ترجمه ابو الحسن سروقد مقدم، فصلنامۀ «مشکوة»، شمارۀ ۵۳ مقالۀ «مردم‌شناسی کوفه»</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۱۵.</ref>
منابع فراوانی دربارۀ [[تاریخ]]، پیشینه، بزرگان، حوادث، [[فضایل]] و [[قبایل]] این [[شهر]] وجود دارد که طالبان به آنها مراجعه کنند<ref>از جمله ر. ک: «فضل الکوفه و مساجدها» مشهدی، «تاریخ الکوفه» براقی، «کوفه از نظر مذهبی» سیّد عباس حسینی، «العتبات المقدسه فی الکوفه» طریحی، «معجم البلدان» حموی، ذیل نام این شهر، «دانشنامۀ امام علی»، ج ۹ مقالۀ کوفه، «سیمای کوفه» گلی زواره‌ای، «فرهنگ عاشورا»، ذیل عنوان کوفه، «کوفه، پیدایش شهر اسلامی»، هشام جعیط، ترجمه ابو الحسن سروقد مقدم، فصلنامۀ «مشکوة»، شمارۀ ۵۳ مقالۀ «مردم‌شناسی کوفه»</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۱۵.</ref>
==الکوفه==
شهری است مشهور در [[سرزمین بابل]] و در سواد [[عراق]].<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۴۹۰.</ref> در وجه [[تسمیه]] [[کوفه]] به این نام، اقوال متعددی مطرح است: برخی کوفه را به معنای جایی که در آن ریگ و شن باشد، دانسته<ref>مقدسی، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ص۱۱۶.</ref> و بعضی هم، آمیختگی شن با ریگ را در این [[شهر]]، دلیل نامگذاری‌اش به این نام عنوان کرده‌اند.<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۴۱.</ref> بعضی هم، کوفه را از ریشه «کاف تکوف» گرفته و آورده‌اند که چون [[سعد بن ابی وقاص]]، پس از فتح [[قادسیه]] و استقرار در [[انبار]]، [[سپاه مسلمانان]] را برای [[رهایی]] از [[بدی]] آب و هوا و موجودات [[آزاردهنده]] آن به سوی این [[سرزمین]] [[هدایت]] کرد و به آنان گفت: «تکوفوا فی هذا الموضع؛ در این مکان جمع شوید»، این منطقه، «کوفه» نام گرفته است.<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۱۴۱-۱۱۴۲.</ref> «دایره‌وار بودن [[زمین]] کوفه» هم از دیگر [[دلایل]] نامیده شدن این منطقه به کوفه برشمرده شده است.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۴۹۰.</ref> ضمن این که برخی از بزرگان نیز، نام کوفه را برگرفته از اسم تپه کوچکی در وسط آن شهر به نام«[[کوفان]]»<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۴۹۱ به نقل از ابن کلبی.</ref> یا برگرفته از واژه «کوفان» به معنای «[[بلا]] و [[شر]]» دانسته‌اند.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۴۹۰-۴۹۱. در باب این وجه تسمیه اقوال دیگری نیز مطرح شده است. جهت مطالعه ر. ک. (بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۱۴۱-۱۱۴۲؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۴۹۰-۴۹۱.)</ref> اقلیم شناسان متقدم، کوفه را از شهرهای اقلیم سوم<ref>مقدسی، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ص۶۰.</ref> و [[منزل]] [[نوح نبی]]{{ع}} گفته‌اند<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۱۴۲.</ref> و از شهرهای تابعه آن به نام حمام [[عمر]]، جامعین، [[سورا]]، نیل، [[قادسیه]] و [[عین التمر]] اشاره کرده‌اند.<ref>مقدسی، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ص۱۱۴.</ref> «مقدسی» در توصیف [[کوفه]]، این [[شهر]] را «قصبه‌ای بزرگ، سبک، خوش ساختمان با بازارهایی بزرگ، پر [[برکت]] و جامع مرافق» گفته<ref>مقدسی، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ص۱۱۶.</ref> و از قرار داشتن [[مسجد جامع]] و نیز [[رود فرات]] در سمت شرق و [[کناسه]] در غرب این شهر خبر داده و پیرامون شهر را مملو از نخلستان، باغ، حوضها و جوی‌های آب معرفی کرده است.<ref>مقدسی، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، ص۱۱۶-۱۱۷.</ref> فاصله این شهر تا [[مدینه]] در حدود ۲۰ مرحله و تا [[مکه]] ۲۷ مرحله ذکر شده است.<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۴۹۳.</ref> کوفه در ایام [[خلافت عمر بن خطاب]] در [[سال ۱۷ هجری]] بنا نهاده شد و با آغاز [[خلافت امام علی]]{{ع}} به پایتختی [[خلافت اسلامی]] برگزیده شد. این شهر در سده‌های نخست [[اسلام]] نقشی بسیار پر رنگ و اساسی در حوادث ایام ایفا نمود و موقعیت ممتاز [[اجتماعی]] اش، آن را پیوسته کانون توجه هیأت حاکمه و اقشار مختلف [[مردم]] زمانه قرار داد. از جمله وقایع مهم و تأثیر گذار به وقوع پیوسته در این شهر می‌‌توان به حوادث ایام [[خلافت امیرالمؤمنین]]{{ع}} و سپس [[ترور]] ایشان در مسجد جامع این شهر، [[قیام خونین کربلا]] و قیامهایی - نظیر [[توابین]] و مختار - که پس از آن در [[خونخواهی]] از شهدای این واقعه هولناک انجام گرفت و نیز [[قیام]] و [[شهادت]] [[زید بن علی]] اشاره کرد. گذشته از حوادث و رخدادهای [[سیاسی]] بیشمار این شهر، کوفه یکی از قطب‌های [[علمی]] [[جهان اسلام]] محسوب می‌‌شد. وجود تعداد زیادی از نوابغ [[علم]] و [[شعر]] و زبان و [[ادب]] در این شهر در سده‌های نخست [[اسلامی]] که در کتب تراجم مفصل به نام و آثارشان پرداخته شده است، شاهدی بر این مدعاست. موقعیت علمی این شهر با تأسیس [[مکتب]] نحوی [[کوفی]] بیش از پیش شهره [[آفاق]] گشت و این شهر را تا مدتها عرصه [[رقابت]] و [[کشمکش]] با [[بصره]] و [[مکتب]] نحوی‌اش کرد. تا این که موقعیت ممتاز [[علمی]] و [[سیاسی]] این دو [[شهر]] با تأسیس [[بغداد]] به حاشیه رفت. با تأسیس شهر بغداد در [[سال ۱۴۵ هجری]]، [[کوفه]] [[قرن]] به قرن بسیاری از ذخایر علمی خود را از دست داد و رفته رفته با از دست دادن [[جایگاه علمی]] و سیاسی خود، بسیاری از ابنیه هایش ویرانه شد و شهر به دهکده‌ای کوچک تبدیل شد. چندان که از [[عظمت]] سابق این شهر در حال حاضر، تنها [[مسجد]] بزرگش باقی مانده که [[گواهی]] بر [[شکوه]] و عظمت آن و سرمایه‌ای [[معنوی]] و نماد این شهر قرار گرفته است.
امروزه کوفه در کنار [[رود فرات]] در فاصله ۸ کیلومتری شهر [[نجف]] و ۱۰۶ کیلومتری بغداد و ۶۰ کیلومتری جنوب شهر [[کربلا]] قرار دارد. [[زمین]] آن دشتی است مرتفع که ارتفاع آن از سطح دریا به ۲۲ متر می‌‌رسد. کرانه [[غربی]] این شهر، تقریباً شش متر از [[ساحل]] شرقی بلندتر است که آن را از سیل در گذشته و در عصر کنونی مصون می‌‌دارد. در [[جانب غربی]] کوفه، زمین کم کم از سطح دریا بالا می‌‌رود به حدی که این ارتفاع تا شصت و نیم متر هم می‌‌رسد. سپس این ارتفاع، با شیب تند به سمت جنوب غربی فرود می‌‌آید تا به دریاچه نمکی کم عمق معروف به «بحرالنجف» می‌‌رسد.<ref>[[عاتق بن غیث بلادی|بلادی، عاتق بن غیث]]، [[معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة (کتاب)|معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة]] ص۲۶۷.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۷٬۳۴۴

ویرایش