آخرت در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

در این گفتار، آخرت به معنای سرای آخرت به کار رفته است؛ چنان که در گفتارهای دیگری از وی همین معنا برمی آید: «دنیا [[خانه]] [[بلا]]، و آخرت مکان [[پاداش]] و جایگاه بقا است»<ref>شیخ مفید، الامالی، ص۲۶۸؛ بحارالانوار، ج۷۷، ص۳۹۰؛ حرانی، این شعبه، تحف العقول، ص۱۷۹.</ref>؛ «دنیا محل عبوری برای توشه گرفتن و انجام [[اعمال صالح]] و رسیدن به خانه بقا است»<ref>غررالحکم، ح۳۶۹۹.</ref> و «مقصد نهایی پیش روی شما است که این دنیا (عالَم نزدیک) به آن غایب و منزل‌گاه [[ابدی]] ختم می‌شود»<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۱، ص۲۱.</ref>. [[امیرمؤمنان]] به [[صراحت]] یا اشاره، آخرت را در معنای سرای دیگر به کار برده است. گرچه کاربرد لفظ دنیا از دقت‌های خاصی برخوردار است، از لفظ آخرت و نیز کاربردهای گوناگون آن در گفتار [[امام]]، معنای پیشین روشن می‌شود<ref>[[عبدالامیر خادم علی‌زاده|خادم علی‌زاده، عبدالامیر]]، [[دنیا و آخرت (مقاله)| مقاله «دنیا و آخرت»]]، [[دانشنامه امام علی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام علی]]، ج۷، ص۱۳۲.</ref>.

== وابستگی دنیا و آخرت ==

مال و فرزندان، کالا و محصول این جهان، و در صفت فنا و نیستی، با دنیا شریکند؛ ولی [[عمل صالح]]، متاعی است که به سبب ماندگاری، قابل عرضه در سرای دیگر است؛ آن‌گاه حضرت می‌فرماید: این امکان برای برخی وجود دارد که به هر دو محصول دست یابند و بین دنیای فانی و سرای باقی جمع کنند. دنیا در این جا به معنای جهان خاکی در مقابل [[جهان آخرت]] است: {{متن حدیث|خیارکم من لم یدع آخرته لدنیاه و لا دنیاه لأخرته}}<ref>کنزالعمال، ج۳، ص۷۳۲.</ref>؛ «برگزیده‌ترین شما کسی است که آخرتش را به سبب دنیایش رها نکند و دنیای خود را برای رسیدن به آخرت ترک نگوید».

این سخن گران‌بهای [[امام علی]] {{ع}} ارائه دهنده الگوی [[علوی]] جمع بین دنیا و [[آخرت]] است که به تعبیر [[امام]]، باعث احراز حظین معاً می‌شود. [[تأمل]] در این گفتار امام نکاتی چند را به دست می‌دهد:

٢. کسی که با جهت و قصد آخرت و این که در این دنیا به کار و [[عبادت]] موظف شده کار کند، به دنیا و [[منافع]] [[دنیایی]] نیز می‌رسد؛ بدون این که برای دنیا کار کرده باشد؛ پس {{متن حدیث|بِغَيْرِ عَمَلٍ}}، هرگز به معنای [[تنبلی]] و... نیست؛ بلکه می‌توان {{متن حدیث|بِغَيْرِ عَمَلٍ}} را {{متن حدیث|بِغَيْرِ عَمَلٍ للدنیا}} معنا کرد و به لحاظ ادبی، تنوین {{متن حدیث|عَمَلٍ}} را تنوین عوض دانست.

چنین دیدگاهی با [[تدبر در آیات قرآن]] نیز به دست می‌آید. [[آیات]] بسیاری در [[قرآن]]، [[شاهد]] بر این مدعا است و بر این [[حقیقت]] دلالت می‌کند که بین وجود نعمت‌های [[دنیایی]] با نعمت‌های [[آخرتی]] و بین وجود یکی از این دو [[نعمت]] با عدم نعمت دیگر، هیچ ملازمه‌ای نیست. به عبارتی، میان این دو نعمت نه تلازم وجود دارد و نه تعاند؛ بلکه بهره‌مندی از نعمت‌های دنیا و آخرت و [[محروم]] شدن از هر دو یا بهره‌مندی از یکی و محروم شدن از دیگری، هر یک علل و عوامل ویژه و ملاک‌های خاص خود را دارند. [[قرآن]] از کسانی مثل [[حضرت سلیمان]] {{ع}} یاد می‌کند که هم [[دنیا]] و هم [[آخرت]] را دارند و درباره [[حضرت ابراهیم]] {{ع}} می‌فرماید: «و به وی در دنیا [[سعادت]] را عطا کردیم و او در آخرت از [[صالحان]] است»<ref>{{متن قرآن|وَآتَيْنَاهُ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ}} «و به او در این جهان نیکی دادیم و او در جهان واپسین از شایستگان است» سوره نحل، آیه ۱۲۲.</ref>. درباره بعضی از [[مؤمنان]] نیز می‌فرماید: «پس [[خداوند]]، [[پاداش دنیا]] و [[نیکی]] [[پاداش]] آخرت را به آنها عطا فرمود»<ref>{{متن قرآن|فَآتَاهُمُ اللَّهُ ثَوَابَ الدُّنْيَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الْآخِرَةِ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ}} «پس خداوند به آنان پاداش این جهان و پاداش نیک جهان واپسین را بخشید و خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۴۸.</ref>. در [[آیه]] دیگری باز هم درباره حضرت ابراهیم {{ع}} می‌فرماید: «او را در دنیا برگزیدیم و در آخرت از شایستگان است»<ref>{{متن قرآن|وَلَقَدِ اصْطَفَيْنَاهُ فِي الدُّنْيَا وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ}} «در حالی که ما او را در این جهان برگزیده‌ایم و بی‌گمان او در جهان واپسین از شایستگان است» سوره بقره، آیه ۱۳۰.</ref>.

== منابع ==