بنی‌غفار در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بنی‌غفار در تاریخ اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۶ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۵۵

۵٬۷۴۵ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۶ فوریهٔ ۲۰۲۳

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۴۳

ویرایش

@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 بنی غفار از [[قبایل عدنانی]] و بطنی از بطون [[کنانه]] هستند<ref>عمر رضا کحاله، معجم قبائل‌العرب، ج۳، ص۸۹۰.</ref> که نسب از غفار بن مليل بن ضمرة بن بكر بن عبد مناة بن كنانة بن خزيمة بن مدركة بن إلياس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان می‌‌برند.<ref>عمر رضا کحاله، معجم قبائل‌العرب، ج۳، ص۸۸۹-۸۹۰.</ref> برخی نیز در تقسیم [[اعراب]] به دو دسته «عاربه» (اصیل) و «مستعربه» (غیراصیل)، از بنی غفار در شمار [[قبایل]] عاربه یاد کرده، این طایفه از ساکنان قدیمی [[منطقه نجد]] دانسته‌اند.<ref>ر. ک. جواد علی، مفصل فى تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۱، ص۲۹۵؛ ج۵، ص۱۱۶.</ref> غفار بن ملیل دارای فرزندانی به نامهای [[حرام]]، [[حارث]]، [[حاجب]]، لوزان، [[خفاجه]]، عبدالله و احیمس بود<ref>ابن کلبی، جمهرة النسب، ص۱۵۵.</ref> که از هر یک، سرشاخه‌های قبایلی چون [[بنی حرام]]،<ref>ابن کلبی، جمهرة النسب، ص۱۵۵.</ref> [[بنی حارثه]]،<ref>ابن کلبی، جمهرة النسب، ص۱۵۶.</ref> [[بنی حاجب]]، [[بنی عبدالله]]<ref>ابن کلبی، جمهرة النسب، ص۱۵۷.</ref> و [[بنی احیمس]]<ref>ابن کلبی، جمهرة النسب، ص۱۵۷؛ ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۱۸۶.</ref> شکل گرفت و سپس هر یک از این سرشاخه‌ها، شاخه‌های ریزتری در میان غفار پدید آوردند که بنوجروه،<ref>خلیفة بن خیاط، طبقات، ص۷۲.</ref> بنوحاجب بن عبدالله،<ref>ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۱۸۶؛ ابن عساکر، تاریخ دمشق، ج۹۶، ص۲۷۸؛ ابن کثیر، البدایة و النهایه، ج۹، ص۲۸۲.</ref> بنوحراق،<ref>قاضی ابرقوه، سیرة النبی{{صل}}، ج۲، ص۵۴۴.</ref> بنوحرام،<ref>خلیفة بن خیاط، طبقات، ص۷۲.</ref> بنوحماس‌،<ref>خلیفة بن خیاط، طبقات، ص۴۳۲.</ref> بنو‌مُبَشِّر، [[بنوعبدالله بن حارثه]]، [[بنومعیص]]<ref>ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۳۵۴.</ref> و بنونار<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۶۶.</ref> از جمله آنانند.<ref>حسینیان مقدم، حسین، مقاله «بنی غفار»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۶.</ref>
 لازم به ذکر است که علاوه بر این [[قبیله]]، طایفه‌ای دیگر نیز به نام [[بنی غفار بن حاشم]] که از [[عمالقه]] و از ساکنان نجد بودند، با عنوان [[غفار]] [[شهرت]] یافته‌اند،<ref>ابن کلبی، جمهرة النسب، ص۱۵۷.</ref> که عدم خلط این دو قبیله باهم، دقت مضاعف و بیشتر محققین [[محترم]] را [[طلب]] می‌‌کند.<ref>[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>
+==مواطن و سکونتگاه‌های [[بنی غفار]]==
+[[مردم]] [[غفار]] عمدتاً در جنوب [[مدینه]] یعنی در نیمه شمالی راه [[مکه]] به مدینه سکنا داشتند. شاخه‌هایی از آنان -به ویژه دو تیره بنونار و بنو‌حراق<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۶۶‌؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۵، ص۷۲؛ بکری، معجم ما استعجم، ج۴، ص۱۲۲۷.</ref>- در [[وادی]] الصَفراء،<ref>«و آن وادی ای است از نواحی مدینه کثیر النخل و الزرع». یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۱۲.</ref> کراع الغَمیم (در ۸ میلی عُسفان)<ref>ابن اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۳۸۴؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۲۱۴، ۴۴۳.</ref> و بَعال (در نزدیکی [[سقیا]])<ref>یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ج۱، ص۴۵۲؛ زبیدی، تاج العروس، ج۷، ص۲۳۰.</ref> پراکنده بودند و مواضعی چون وَدّان (در ۸ میلی [[ابواء]])<ref>یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ج۱۵، ص۳۶۵ ـ ۳۶۶؛ عمر رضا کحاله، معجم قبائل‌العرب، ج۳، ص۸۹۰‌؛ بکری، معجم ما استعجم، ج۳، ص۱۰۵۲؛ ج۴، ص۱۳۷۴.</ref>و غَیْقَه (میان مکه و مدینه)<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۲۴۵؛ ر.ک: ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۳۵۵؛ یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ج۴، ص۲۲۲.</ref> عمده‌ترین مراکز جمعیتی آنان محسوب می‌‌شد. [[غفاری‌ها]] از غیقه به مدینه بسیار رفت و آمد داشتند.<ref>ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۸‌، ص۳۴۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۴، ص۱۱۸.</ref> البته گزارشاتی هم مبنی بر سکونت بنی غفار در دیگر مناطق وجود دارد. انتساب "[[چاه]] رُوْمَه"<ref>یاقوت حموی، معجم‌البلدان، ج۱، ص۲۹۹ ـ ۳۰۰؛ ابن شبه، تاریخ‌المدینه، ج۱، ص‌۱۵۳.</ref> و "اَضائة غفار" (آبگیر مانندی در مدینه) به [[غفاریان]]، دلیل ما بر استقرار برخی از آنان در این مناطق است.<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۱، ص۱۶۴؛ ابن حجر، فتح الباری، ج۹، ص۲۳.</ref> اَضائة غفار در ۱۰ میلی مکه قرار داشته<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۲۱۴.</ref> و در گذشته به عنوان [[میقات]] بنوغفار مطرح بوده است.<ref>واحدی، اسباب النزول، ص۲۴۹.</ref> خَضْخاض در نزدیکی اضائه<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۰۱..</ref>و نیز تَناضِب در یک منزلی مکه<ref>زبیدی، تاج العروس، ج۱، ص۴۸۹، «نضب».</ref> هم، به بنی غفار منسوب است. از دره‌ای در [[منطقه نجد]] به نام مَناصف هم به عنوان میقات دیگر غفار یاد شده‌است.<ref>واحدی، اسباب النزول، ص۲۴۹.</ref>-<ref>حسینیان مقدم، حسین، مقاله «بنی غفار»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۶.</ref> روستای [[ربذه]] هم از دیگر متعلقات [[قبیله غفار]] محسوب می‌‌شد.<ref>الهيلا *** منتدى قبيلة عتيبة، مقاله قبيلة غفار بين الماضي و الحاضر، صقرالعروبه.</ref> این روستا که در ۲۰۰ کیلومتری شرق [[مدینه]] و در موقعیت ممتازی در مسیر زیارتی [[کوفیان]] قرار داشت،<ref>الهيلا *** منتدى قبيلة عتيبة، مقاله قبيلة غفار بين الماضي و الحاضر، صقرالعروبه.</ref> در ایام [[حیات رسول خدا]]{{صل}}<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۱۲، ص۲۸۴؛ ابن شبه، تاریخ مدینه، ج۱، ص۱۵۵.</ref> و به [[نقلی]] در دوران [[خلافت عمر بن الخطاب]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۳۲؛ ابن ابی شیبه کوفی، المصنف، ج۵، ص۳۹۱.</ref> به عنوان چراگاه اختصاصی شتران [[صدقه]] و اسبهای [[مسلمانان]] تعیین گردید. علاوه بر آن، نامگذری و انتساب برخی از چاه‌های آب، منازل و نواحی، حکایت از سکونت جمعی از [[غفاریان]] در مناطق جنوبی مدینه دارد. از [[بدر]]،<ref>معجم ما استعجم، ج۱، ص۲۳۱؛ طبری، جامع البیان، مج ۳، ج۴، ص۹۹؛ زبیدی، تاج‌العروس، ج۳، ص۳۴.</ref> [[قاحه]] (= سُقیا)،<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۳۴۴.</ref> شَبکه شَدَخ<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۳۲۲، ۳۲۸؛ بکری، معجم ما استعجم، ج۳، ص۷۷۹.</ref> (یا شبکه [[جرح]])،<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۷، ص۲۱؛ ابن اثیر، النهایه، ج۲، ص۴۴۱، «شبک».</ref> بغیبغه، غیقه و اذناب [[الصفراء]]<ref>بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۶۵۹‌.</ref> به عنوان عمده آبهای [[بنی‌غفار]] یاد‌شده است.
 == منابع ==