تمدن در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

چطور ممکن است که [[ملت]] و جامعه‌ای این راه‌ها را طی کند و بعد از آنکه نظرات علمی او در همه مسائل بر نظرات علمی مدرن درجه یک [[دنیا]] [[تسلط]] پیدا کرد، به سودِ خود، تمدن‌های دیگر را حذف کند و تمدن منحصر گردد؟! ملت [[عربستان]] نه تنها نظرات علمی برجسته‌ای نداشت بلکه اصلاً نظر علمی نداشت. اصلاً [[علم]] و سواد نداشت. آن‌گاه چنین جمعیتی، در طول ده سال [[حیات]] [[مبارک]] [[پیغمبر]]، بعد از [[هجرت]] و در دوران [[حکومت]]، پایه‌های مدنیتی را چید که آن [[مدنیت]] چندصد سال [[دنیا]] را اداره کرد و تمام مدنیت‌های دنیا را تحت تأثیر قرار داد. در آن قرون - قرون سوم و چهارم و پنجم و ششم میلادی -[[تمدن]] [[غربی]] [[تمدن]] [[برتر]] بود؛ تمدن شرقی [[منقرض شده]] بود و تمدن [[ایرانی]] هم در واقع چیزی نبود. ولی می‌بینیم که [[تمدن اسلامی]]، آن تمدن برترِ غربی را از بین برد. بدین معنا که تمدن غربی در مقابل این تمدن منقرض شد؛ مثل [[ستاره]] که با آمدن [[خورشید]] دیگر [[نور]] ندارد و این یک واقعیتی است که همه چیز اروپا در مقابل تمدن اسلامی رنگ باخت. در [[قرن چهارم هجری]]، کل دنیا تحت [[سیطره اسلام]] بوده است، چه از نظر [[علمی]] و چه از نظر [[اقتصادی]] و مسائل [[روز]]، چنانچه در کتاب «تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری»، نوشته آدام متز، آمده است بازار [[علم]] دنیا در دست [[مسلمانان]] بوده است و [[نسل]] امروز از این همه [[افتخار]] آن‌چنان که باید و شاید باخبر نیستند و این تا قرن‌های چهارم، پنجم و [[ششم هجری]] ادامه داشت. در آن دوران، دانشمندانی [[زندگی]] می‌کرده‌اند و تا قبل از اینکه [[روحانیت]] به صورت صنفی شود در [[علوم روز]] هم تبحر داشته‌اند علمایی همچون [[فارابی]] [[خواجه نصیر]] [[ابوعلی سینا]] در [[طب]] بیرونی در [[ریاضیات]] و [[نجوم]] خوارزمی در ریاضیات و [[شیخ بهایی]] در مهندسی و [[شهرسازی]] [[خبره]] بوده‌اند که خود از [[عالمان دینی]] و گاهی [[عارف]] و [[زاهد]] هم بوده‌اند که [[دانشمندان]] امروز هنوز از نظریات علمی آنها بهره می‌برند و نظریاتشان [[منسوخ]] نشده است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با پرستاران و جانبازان به مناسبت روز پرستار، ۱۹/۶/۱۳۷۶.</ref>.

علت این پیشرفت سریع اسلام، اولاً وجود [[خرافات]] و جهالت‌هایی بود که در سرتاسر عالم وجود داشت، نه تنها در [[کشور عربستان]] و [[مشرکین]] [[بت‌پرست]]، حتی در بین [[مسیحیان]] و [[یهودیان]] هم خرافاتی وجود داشت که [[مردم]] را از وضع خسته کرده بود، از جمله اینکه [[عالمان]] و [[دانشمندان]] را به [[جرم]] اینکه [[نظریه]]علمی که می‌دهند، مخالف [[دین مسیحیت]] هست، مردود است به عناوین مختلفی از بین می‌بردند، یا به دار می‌زدند، یا سنگسار نمودند و عده زیادی را هم [[آتش]] زدند<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با نخبگان علمی سراسر کشور، ۱۹/۷/۱۳۷۸.</ref>.

دوم وجود [[ظلم]]، [[بی‌عدالتی]] و تبعیض‌هایی بود که توسط [[حکّام جور]] به آنها رسیده بود، مثلاً در [[ایران]] [[علم‌آموزی]] و درس خواندن، طبقاتی بود، [[برده‌داری]] همه جا را فرا گرفته بود، [[زنان]] و [[دختران]] در جوامع مختلف به صورت اسف‌باری [[تحقیر]] و [[معامله]] می‌شدند. این بود که وقتی [[نور]] اسلام تابید، همه [[نورانیت]] آن را دریافتند و فهمیدند که [[اسلام]] همه‌جوره به نفع [[انسان]] و [[بشریت]] حرف می‌زند و باعث [[رشد]] و تعالی [[دنیوی]] و [[اخروی]] آنها خواهد بود<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با کارگزاران نظام به مناسبت سالروز بعثت پیامبر اکرم{{صل}}، ۱۵/۸/۱۳۷۸.</ref>.

بزغاله‌ای را [[خدمت]] [[پیغمبر اکرم]]{{صل}} آوردند [[ذبح]] کرد و فرمود: «هرکس گوشت می‌خواهد بیاید». فقرای [[مدینه]] به سوی [[خانه]] [[پیغمبر]] به راه افتادند. پیغمبر به هر کدام یک تکّه داد. بعد که همه رفتند، فقط یک کتفِ آن مانده بود. یکی از [[زنان]] پیغمبر عرض کرد: «یا [[رسول الله]] بزغاله‌ای به این بزرگی رفت؛ همین کتفش ماند!؟» پیغمبر فرمود: «همه‌اش ماند؛ فقط همین کتفش است که می‌رود». یعنی می‌خوریم، از بین می‌رود و تمام می‌شود؛ اما آنچه که دادیم می‌مانَد. وقتی کار برای خدا باشد و هر قدر [[عقل انسان]] بیشتر و تیزتر باشد، [[فداکاری]] او بیشتر خواهد شد؛ چون می‌داند که این همه [[عمر]] گذراندن، در [[دنیا]] تلاش کردن، عرق ریختن، [[فکر]] کردن، دویدن، [[پول]] به دست آوردن و عیش کردن، از بین می‌رود. هر چه کام بیشتر باشد، ناکامی بیشتر می‌شود.

اگر [[انسان]] راهِ خدا را پیدا کرد و یاد گرفت که چگونه کار را برای خدا انجام دهد، آن وقت می‌بینیم که این عشق به کار، چقدر کار را آسان خواهد کرد. [[تمدن اسلامی]] این‌گونه به وجود آمد<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با اعضای گروه دانش صدای جمهوری اسلامی ایران، ۱۵/۱۱/۱۳۷۰.</ref>.<ref>[[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه]] و [[مهدی شاهرخ اصفهانی|شاهرخ اصفهانی]]، [[تمدن اسلامی ۲ - خسروپناه و اصفهانی (مقاله)|مقاله «تمدن اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۱۳۱۹.</ref>

== تمدن استعماری و تمدن استکباری ==

یکی از چیزهایی که در این باره قابل توجه می‌باشد، این است که روش‌هایی که [[دولت‌ها]] و قدرت‌های به اصطلاح [[متمدن]]، در مقابل امواج [[اراده]] [[انسان‌ها]] به [[خرج]] می‌دهند و [[شقاوت‌ها]] و سنگدلی‌هایی که [[اعمال]] می‌کنند - که [[انسان]] حقیقتاً شرمنده است اسم [[تمدن]] را روی این روش قدرت‌های مسلط و [[ظالم]] امروز [[دنیا]] بگذارد - سردمداران [[آمریکا]]، خیلی خونسرد [[آدم]] می‌کشند، [[قتل عام]] می‌کنند و به یک [[کشور]] دیگر [[تجاوز]] می‌نمایند. آن کاری را که [[آمریکا]] در قدیم به وسیله دستگاه اطلاعاتی خودش - [[سازمان]] سیا - مخفیانه انجام می‌داد و کودتا درست می‌کرد و [[دولت‌ها]] را سرنگون می‌نمود، امروز کارش به جایی رسیده که ناچار شده است همین [[رفتار]] را علناً و صریحاً انجام بدهد؛ یعنی وارد کشورها بشود و دولتی را سرنگون کند! مسأله یک کشور و یک [[ملت]] است که آمریکا راحت و خونسرد به [[حقوق]] آنها تجاوز می‌کند. این، معنای [[تمدن استکباری]] است<ref>حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در دیدار با مسئولان بنیاد شهید خانواده‌های معظم شهدا، ۱۳/۱۰/۱۳۶۸.</ref>.

و نگرش دیگر ایشان در مورد تمدن واقعی [[ایرانی]] است که [[مردم ایران]] باید تمدن واقعی را از خودشان [[تولید]] کنند و می‌فرمایند تمدن واقعی برای مردم ما تمدن ایرانی است؛ تمدنی است که متعلق به خود ماست؛ از استعدادهای ما جوشیده و با شرایط [[زندگی]] ما در هم آمیخته و چفت شده است. راه حلّ [[حقیقی]]، راه حلّ بومی است. باید بذر سالمِ خودمان را بپاشیم و [[مراقبت]] کنیم تا سبز شود؛ دنبال [[تقلید]] از دیگران نباشیم؛ دنبال [[سخن گفتن]] با زبان و لغت [[بیگانه]] و عاریه گرفتن از تجربه‌های دست چندم آنها نباشیم. نه اینکه از فرآورده‌های [[علمی]] دیگران بهره نبریم؛ صددرصد معتقدیم که باید از همه تجربه‌های علمی بشری بهره برد. پنجره‌ها را نمی‌بندیم، هرکس که در [[دنیا]] کار خوبی کرده، آن را [[انتخاب]] می‌کنیم. یکی از چیزهایی که در [[جهان]] اتفاق می‌افتد تبادل [[فرهنگی]] است، ما به دنبال تبادل فرهنگی هستیم ولی در مقابل [[تهاجم فرهنگی]] [[ایستادگی]] می‌کنیم چون تهاجم فرهنگی با [[تمدن]] سازگاری ندارد و باعث ویران کردن [[تمدن‌های بشری]] خواهد شد.

یک [[روز]] عده‌ای [[غرب‌زده]] چشم‌های خود را بستند و گفتند ما باید همه چیز را از غرب بگیریم. آنها چه چیزی را از غرب گرفتند؟ یکی از خصوصیات خوبی که اروپایی‌ها دارند، [[خطرپذیری]] است. منشأ عمده موفقیت‌های آنها این بوده است. آیا غرب‌زده‌های ما این را گرفتند و به [[ایران]] آوردند؟ آیا [[ایرانی‌ها]] ریسک‌پذیر شدند؟ خصوصیت خوب دیگر آنها عبارت از [[پشتکار]] و از کار نگریختن است. آیا آن را به [[ایران]] آوردند؟ بزرگ‌ترین و ماهرترین مکتشفان و [[دانشمندان]] [[غربی]] کسانی‌اند که سال‌های متمادی با زندگی‌های سخت در [[اتاق]] خود نشستند و چیزی را [[کشف]] کردند. آیا این [[روحیه]] تلاشِ خستگی‌ناپذیر برای [[علم]] را به ایران آوردند؟ اینها بخش‌های خوب [[فرهنگ غربی]] بود. متأسفانه اینها را نیاوردند؛ بلکه اختلاط [[زن]] و مرد و آزادیِ [[عیاشی]] و پشت میزنشینی و [[ارزش]] کردن [[لذات]] و [[شهوات]] را آوردند!

[[رضاخان]] قلدر وقتی خواست از غرب برای ما سوغات بیاورد، اولین چیزی که آورد عبارت از [[لباس]] و رفع [[حجاب]] بود؛ آن هم با [[زور]] سر نیزه و همان قلدریِ قزّاقیِ خودش! لباس‌ها نباید بلند باشد؛ باید کوتاه باشد؛ کلاه باید این‌طوری باشد؛ بعد همان را هم عوض کردند و گفتند باید کلاه شاپو باشد! اگر کسی [[جرأت]] می‌کرد غیر از کلاه پهلوی، کلاه دیگری سرش بگذارد یا غیر از لباس کوتاه چیزی بپوشد باید کتک می‌خورد و طرد می‌شد. این چیزها را از غرب گرفتند! [[زن‌ها]] [[حق]] نداشتند حجابشان را [[حفظ]] کنند؛ نه فقط چادر - چادر که برداشته شده بود- اگر روسری هم سرشان می‌کردند و مقداری جلوی چانه‌شان را می‌گرفتند، کتک می‌خوردند! چرا؟ برای اینکه در غرب، زن‌ها سربرهنه هستند! اینها را از غرب آوردند. چیزی را که برای این [[ملت]] لازم بود، علم، [[تجربه]]، جِد و جهد و [[کوشش]]، [[خطرپذیری]] است. اینها که نکات مثبت غرب بود را نیاوردند، آنچه را هم که آوردند، بی‌دریغ قبول کردند. [[فکر]] و [[اندیشه]] را آوردند، اما بدون تحلیل قبول کردند؛ گفتند چون غربی است، باید قبول کرد. فرم لباس و [[غذا]] و حرف زدن و [[راه رفتن]] چون غربی است، بایستی پذیرفت، برای یک [[کشور]] این حالت بزرگ‌ترین سمّ مهلک است.

یکی از بارزترین ویژگی‌های امام‌خمینی به عنوان [[رهبری]] مذهبی-[[سیاسی]]، اندیشه [[تمدن‌سازی]] و نوسازی تمدن اسلامی بود که با [[تشکیل حکومت اسلامی]] تا حدودی آن را محقق کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۳۴۲–۳۴۳ و ۱۴/۳۵۹–۳۶۱</ref> ایشان برای تحقق تمدن اسلامی، تشکیل حکومت اسلامی را لازم می‌دید.<ref>‌امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۳۹ و ۴۲–۴۳؛ امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۲۷؛ ۵/۶۹ و ۶/۳۴۲–۳۴۳</ref> به [[اعتقاد]] ایشان، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} نیز پس از [[هجرت به مدینه]] و [[تشکیل حکومت اسلامی]] پایه‌های [[تمدن اسلامی]] را پی‌ریزی کرد.<ref>‌امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۲۵</ref>

یکی دیگر از مهم‌ترین مؤلفه‌های نوسازی تمدن اسلامی، «[[خودباوری]] و [[اعتماد به نفس]]» [[مسلمانان]] است. [[اعتماد]] و اتکای به نفس در عرصه تلاش [[علمی]]، سیاسی و فرهنگی، رسم‌کننده خط و جهت اصلی است. تمدن اسلامی اگر بخواهد اوج بگیرد، باید به خودباوری برسد. متفکران بزرگ [[جهان اسلام]] می‌دانستند [[ملت‌های مسلمان]] در صورت تکیه بر خویش می‌توانند روی پای خود بایستند و در صورت احیای [[فکر]] [[دینی]] دگرگون شوند<ref>‌اقبال لاهوری، احیای فکر دینی، ۱۷۳</ref>؛ از این‌رو در بُعد [[اندیشه]] و نظر، تلاش‌های چشمگیری کردند. امام‌خمینی همواره بر این مسئله تأکید می‌کرد<ref>‌امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۱۹</ref> و معتقد بود باید با تمام وجود این را پذیرفت که می‌توان روی پای خود ایستاد.<ref>‌امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۱۱۳</ref>