قاعده لطف در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
←مقدمه
(←مقدمه) |
(←مقدمه) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
یکی از [[قواعد]] و اصول مهم در [[کلام]]، [[قاعدۀ لطف]] (Mercy / Grace Pincapple) (Mercy Rule) است که پس از قاعده [[حسن و قبح عقلی]] مهم‌ترین قاعدۀ [[کلامی]] به شمار می‌رود. [[وجوب]] [[تکالیف دینی]]، [[لزوم]] [[بعثت پیامبران]]، وجوب [[عصمت انبیاء]]، [[وعده]] و [[وعیدهای الهی]]، حسن [[آلام]] ابتدایی و [[وجوب امامت]] از جمله مسائلی هستند که بر این قاعده [[استوار]] شده‌اند. واژۀ [[لطف]] در لغت در معنای [[مهربانی]] و [[اکرام]]، [[قرب]] و نزدیکی، کوچکی وزیری، خفا و پنهانی، [[نرمی]] و آشکاری به کار رفته است<ref>المفردات فی غریب القرآن، ص۴۵۰؛ المعجم الوسیط، ج۲، ص۸۲۶.</ref>. | یکی از [[قواعد]] و اصول مهم در [[کلام]]، [[قاعدۀ لطف]]<ref>(Mercy / Grace Pincapple) (Mercy Rule)</ref>. است که پس از قاعده [[حسن و قبح عقلی]] مهم‌ترین قاعدۀ [[کلامی]] به شمار می‌رود. [[وجوب]] [[تکالیف دینی]]، [[لزوم]] [[بعثت پیامبران]]، وجوب [[عصمت انبیاء]]، [[وعده]] و [[وعیدهای الهی]]، حسن [[آلام]] ابتدایی و [[وجوب امامت]] از جمله مسائلی هستند که بر این قاعده [[استوار]] شده‌اند. واژۀ [[لطف]] در لغت در معنای [[مهربانی]] و [[اکرام]]، [[قرب]] و نزدیکی، کوچکی وزیری، خفا و پنهانی، [[نرمی]] و آشکاری به کار رفته است<ref>المفردات فی غریب القرآن، ص۴۵۰؛ المعجم الوسیط، ج۲، ص۸۲۶.</ref>. | ||
لطف در اصطلاح [[متکلمان]] از [[صفات فعل]] [[الهی]] است، یعنی افعالی که به [[مکلفان]] مربوط می‌شود و مقصود این است که [[خداوند]] آنچه مایۀ [[گرایش]] مکلفان به [[طاعت]] و دوری گزدیدن آنان از [[معصیت]] است را در [[حق]] آنان انجام داده و این امر مقتضای [[عدل]] و [[حکمت الهی]] است، [[اکثریت]] قریب به [[اتفاق]] متکلمان عالیه طرفدار [[قاعده لطف]] بوده‌اند. از متکلمان معروف [[امامیه]] در این باره [[رأی]] مخالفی نقل نشده، ولی از [[متکلمان معتزله]] از [[بشر بن معتمر]] (متوفای ۲۱۰ﻫ) و [[جعفر بن حرب]] (متوفای ۲۳۶ﻫ) به عنوان منکر قاعده لطف یادشده است<ref>ملل و نحل، ج۱، ص۶۵.</ref>. از قرائن و شواهد گوناگون به دست می‌آید که این قاعده همچون قاعدۀ حسن و قبح عقلی، از نخستین مسائل کلامی است که مورد توجه متکلمان عالیه قرار گرفته است<ref>ملل و نحل، ج۱، ص۴۵.</ref>. | لطف در اصطلاح [[متکلمان]] از [[صفات فعل]] [[الهی]] است، یعنی افعالی که به [[مکلفان]] مربوط می‌شود و مقصود این است که [[خداوند]] آنچه مایۀ [[گرایش]] مکلفان به [[طاعت]] و دوری گزدیدن آنان از [[معصیت]] است را در [[حق]] آنان انجام داده و این امر مقتضای [[عدل]] و [[حکمت الهی]] است، [[اکثریت]] قریب به [[اتفاق]] متکلمان عالیه طرفدار [[قاعده لطف]] بوده‌اند. از متکلمان معروف [[امامیه]] در این باره [[رأی]] مخالفی نقل نشده، ولی از [[متکلمان معتزله]] از [[بشر بن معتمر]] (متوفای ۲۱۰ﻫ) و [[جعفر بن حرب]] (متوفای ۲۳۶ﻫ) به عنوان منکر قاعده لطف یادشده است<ref>ملل و نحل، ج۱، ص۶۵.</ref>. از قرائن و شواهد گوناگون به دست می‌آید که این قاعده همچون قاعدۀ حسن و قبح عقلی، از نخستین مسائل کلامی است که مورد توجه متکلمان عالیه قرار گرفته است<ref>ملل و نحل، ج۱، ص۴۵.</ref>. | ||
متکلمان لطف را از دو منظر تقسیم کرده‌اند: | متکلمان لطف را از دو منظر تقسیم کرده‌اند: | ||