عقد در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '== معنی ==' به '== معناشناسی =='
(←مقدمه) |
جز (جایگزینی متن - '== معنی ==' به '== معناشناسی ==') |
||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
در [[حکومت اسلامی]] [[پای‌بندی]] به قراردادهایی که با افراد [[حقیقی]] یا [[حقوقی]] بسته می‌شود، لازم است؛ هرچند باعث به‌مشقت‌افتادن باشد؛ اما به تصریح [[امام خمینی]] [[حکومت]] در صورت [[لزوم]]، می‌تواند [[قرارداد]] [[شرعی]] خود با [[مردم]] یا حتی قراردادهایی را که میان افراد منعقد می‌شود را یک‌جانبه [[لغو]] کند.<ref>[[سیف‌الله سخائی‌فر|سخائی‌فر، سیف‌الله]]، [[عقد (مقاله)| مقاله «عقد»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]] ج۷، ص۳۵۰–۳۶۱.</ref> | در [[حکومت اسلامی]] [[پای‌بندی]] به قراردادهایی که با افراد [[حقیقی]] یا [[حقوقی]] بسته می‌شود، لازم است؛ هرچند باعث به‌مشقت‌افتادن باشد؛ اما به تصریح [[امام خمینی]] [[حکومت]] در صورت [[لزوم]]، می‌تواند [[قرارداد]] [[شرعی]] خود با [[مردم]] یا حتی قراردادهایی را که میان افراد منعقد می‌شود را یک‌جانبه [[لغو]] کند.<ref>[[سیف‌الله سخائی‌فر|سخائی‌فر، سیف‌الله]]، [[عقد (مقاله)| مقاله «عقد»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۷ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]] ج۷، ص۳۵۰–۳۶۱.</ref> | ||
== | == معناشناسی == | ||
[[عقد]] به معنای بستن، بافتن، گره‌زدن ریسمان و محکم کردن است<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۳/۲۹۶؛ فیومی، المصباح المنیر، ۴۲۱؛ طریحی، مجمع البحرین، ۳/۱۰۳.</ref> و در معنای [[عهد]] و عقد در [[معاملات]] نیز به‌کار رفته است.<ref>فیومی، المصباح المنیر، ۴۲۱.</ref> در [[فارسی]] واژه قرارداد به معنای قول و [[پیمان]]،<ref>دهخدا، لغتنامه، ۱۰/۱۵۴۱۹.</ref> معادل عقد به کار می‌رود.<ref>آذرنوش، فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی، ۴۴۸.</ref> در کاربرد [[فقهی]] نیز هر نوع توافق دو یا چند نفره‌ای است که مبتنی بر پاره‌ای شرایط و برای انجام یا ترک امر یا اموری به صورتی که فایده عقلایی داشته باشد، انجام می‌پذیرد.<ref>انصاری، کتاب المکاسب، ۳/۱۳؛ نایینی، المکاسب و البیع، ۱/۸۲.</ref> عقد از امور اعتباری به‌شمار می‌آید.<ref>امام خمینی، البیع، ۱/۲۰۶.</ref> امام خمینی دربارهٔ علت نام‌گذاری [[قراردادها]] به «عقد»، بر این [[باور]] است عقد نخست در امور محسوس و به معنای طنابی که در آن گره ایجاد شده یا به معنای قلاده به‌کار رفت؛ ولی بعداً به‌طور استعاره در مورد [[امور معنوی]] و معاملاتی از قبیل [[بیع]] و [[اجاره]] و امثال آنکه میان مردم رایج بوده، به‌کار گرفته شد<ref>امام خمینی، البیع، ۱/۱۰۲، ۱۰۶ و ۴/۲۵–۲۶.</ref>؛ زیرا نسبت اعتباری هر شخص به [[اموال]] و [[حقوق]] خود، همچون طناب است و در تبادل این نسبت‌ها نیز گره‌ای شبیه به گره در طناب، ایجاد می‌شود.<ref>امام خمینی، البیع، ۱/۱۰۲.</ref> ایشان برای این مدعا، [[همراهی]] [[فهم]] عرف و شواهدی از [[ظواهر]] [[آیات قرآن کریم]]<ref>بقره، ۲۳۵ و ۲۳۷.</ref> و سخن [[زمخشری]]<ref>زمخشری، الکشاف، ۱/۶۰۰.</ref> و [[طبرسی]]<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۳/۲۳۲.</ref> را ذکر کرده است.<ref>امام خمینی، البیع، ۱/۱۰۲–۱۰۳.</ref> | [[عقد]] به معنای بستن، بافتن، گره‌زدن ریسمان و محکم کردن است<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۳/۲۹۶؛ فیومی، المصباح المنیر، ۴۲۱؛ طریحی، مجمع البحرین، ۳/۱۰۳.</ref> و در معنای [[عهد]] و عقد در [[معاملات]] نیز به‌کار رفته است.<ref>فیومی، المصباح المنیر، ۴۲۱.</ref> در [[فارسی]] واژه قرارداد به معنای قول و [[پیمان]]،<ref>دهخدا، لغتنامه، ۱۰/۱۵۴۱۹.</ref> معادل عقد به کار می‌رود.<ref>آذرنوش، فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی، ۴۴۸.</ref> در کاربرد [[فقهی]] نیز هر نوع توافق دو یا چند نفره‌ای است که مبتنی بر پاره‌ای شرایط و برای انجام یا ترک امر یا اموری به صورتی که فایده عقلایی داشته باشد، انجام می‌پذیرد.<ref>انصاری، کتاب المکاسب، ۳/۱۳؛ نایینی، المکاسب و البیع، ۱/۸۲.</ref> عقد از امور اعتباری به‌شمار می‌آید.<ref>امام خمینی، البیع، ۱/۲۰۶.</ref> امام خمینی دربارهٔ علت نام‌گذاری [[قراردادها]] به «عقد»، بر این [[باور]] است عقد نخست در امور محسوس و به معنای طنابی که در آن گره ایجاد شده یا به معنای قلاده به‌کار رفت؛ ولی بعداً به‌طور استعاره در مورد [[امور معنوی]] و معاملاتی از قبیل [[بیع]] و [[اجاره]] و امثال آنکه میان مردم رایج بوده، به‌کار گرفته شد<ref>امام خمینی، البیع، ۱/۱۰۲، ۱۰۶ و ۴/۲۵–۲۶.</ref>؛ زیرا نسبت اعتباری هر شخص به [[اموال]] و [[حقوق]] خود، همچون طناب است و در تبادل این نسبت‌ها نیز گره‌ای شبیه به گره در طناب، ایجاد می‌شود.<ref>امام خمینی، البیع، ۱/۱۰۲.</ref> ایشان برای این مدعا، [[همراهی]] [[فهم]] عرف و شواهدی از [[ظواهر]] [[آیات قرآن کریم]]<ref>بقره، ۲۳۵ و ۲۳۷.</ref> و سخن [[زمخشری]]<ref>زمخشری، الکشاف، ۱/۶۰۰.</ref> و [[طبرسی]]<ref>طبرسی، مجمع البیان، ۳/۲۳۲.</ref> را ذکر کرده است.<ref>امام خمینی، البیع، ۱/۱۰۲–۱۰۳.</ref> | ||