دانش کلام اسلامی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

مهم‌ترین [[مکاتب کلامی]] [[مسلمانان]] عبارت‌اند از: [[اهل حدیث]]؛ [[ظواهر]] [[دین]] را در اصول و [[فروع]]، معتبر می‌دانند. [[معتزله]]؛ عقل را تنها اساس [[حقیقت]] و [[واقعیت]] می‌داند؛ [[اشاعره]]؛ در [[تعارض]] میان عقل و نقل، نقل را ترجیح می‌دهند و [[امامیه]]؛ به عقل، [[تفکر]] عقلی و [[نصوص]] اهمیت می‌دهند.<ref>[[علی شفیعی|شفیعی]] و [[سید علی احمدی امیری|احمدی امیری]]، [[کلام الهی (مقاله)| مقاله «کلام الهی»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۸ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]] ج۸، ص۴۸۹–۵۰۲.</ref>

کلام به معنای [[نطق]] قابل [[فهم]]،<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۵/۱۳۱.</ref> پی‌درپی و انتقال‌دهنده معنا<ref>فیومی، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، ۵۳۹.</ref> است و در اصطلاح، دانشی است که عهده‌دار استخراج، تنظیم، توضیح، [[اثبات]] و دفاع [[عقلانی]] از عقاید دینی بر مبنای عقل و نقل است.<ref>تفتازانی، شرح المقاصد، ۱/۱۶۳ ـ ۱۶۴؛ جرجانی، شرح المواقف، ۱/۳۴ ـ ۳۵، لاهیجی، شوارق الالهام، ۱/۴۱ ـ ۴۴.</ref> امام خمینی نیز همسو با [[متکلمان]]،<ref>فاضل مقداد، الأنوار الجلالیة فی شرح الفصول النصیریه، ۱۰۰.</ref> به دو تعریف اصطلاحی از [[علم کلام]] اشاره می‌کند: یکی [[علمی]] که درباره عوارض ذاتی وجود از حیث وجود‌ بودن بر مبنای قاعده [[اسلام]] است و دیگری علمی که درباره [[عقاید دینی]] مانند ذات، صفات و [[افعال خداوند]] و احوال ممکنات بر مبنای [[قانون]] اسلام است.<ref>امام خمینی، انوار الهدایه، ۱/۳۳.</ref> در [[فلسفه]]، [[شیوه]] [[عقلی]] و [[برهان]] صرف به کار می‌رود، اما روش [[کلامی]] با توجه به اهداف آن، متنوع و مختلف است و از نظر ماده و صورت در روش خاصی منحصر نیست؛ بلکه هم از روش عقلی و هم از روش [[نقلی]] بهره می‌برد و در پی آن است که عقاید دینی را [[اثبات]] و [[تأیید]] کند و به [[دفاع]] از عقاید دینی بپردازد.<ref>خراسانی، نسبت کلام اسلامی با فلسفه اسلامی، ۸۲؛ فنایی اشکوری، فلسفه دین، ۱۶؛ سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۸.</ref>