حقوق عمومی در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

# '''[[حقوق]] [[مخالفان]]:''' منطق [[امام]] [[حقوق]] [[مخالفان]] را نیز محترم می‌شمرد. از این‌رو [[امام]] در برابر تهدیدها و توهین‌های [[خوارج]]، تا آن‌جا که [[سلاح]] برنداشته و [[نظم عمومی]] را برهم نزده بودند، [[صبر]] و مماشات کرد. [[امام]] [[حقوق]] آن‌ها را که عبارت از اجازه ورود به [[مسجد]] و [[عبادت]] و [[نماز]] گزاردن، بهره‌مندی از [[غنایم]] جنگی و [[حقوق]] [[اجتماعی]] و حفظ آزادی‌های فردی و [[اجتماعی]] آنان بود تا هنگامی که دست به [[سلاح]] نبردند، رعایت کرد. این در حالی بود که [[خوارج]] [[امام]] را [[ناسزا]] می‌گفتند و بر ضد ایشان [[تبلیغ]] می‌کردند، اما [[امام]] با [[آگاهی]] از اعمال آن‌ها، حقوقشان را پاس می‌داشت. [[امام]] {{ع}} بین [[خوارج]] که در راه [[حق]] به اشتباه رفتند و کسانی‌که با [[علم]] به ناحق بودن خود، با [[حکومت حق]] [[مخالفت]] ورزیدند ([[معاویه]] و هم‌فکران او) تفاوت قائل است. از این‌رو سفارش می‌کند تا پس از ایشان به بهانه کشته شدن [[امام]] به‌دست [[خوارج]]، آن‌ها را نکشند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۶۰</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 297-298.</ref>.

# '''[[حق]] [[آموزش]] عمومی:''' [[امام]] {{ع}} خود [[حقوق مردم]] و از جمله [[حقوق]] عمومی از [[آموزش]] مردمان یاد می‌کند، تا مردمان [[نادان]] نمانند و از ادب‌آموزی یاد می‌کند تا مردمان [[دانا]] شوند<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۴</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 298.</ref>.

# '''[[حقوق]] متهمان:''' شرایط [[قضاوت]] و محیط دادگاه به‌گونه‌ای است که متهم را به انفعال می‌کشاند و روحیه او را در برابر اتهامات وارد شده تضعیف می‌کند و موجب دل‌سردی او از اجرای [[قانون]] و لکنت گفتار او می‌شود. از این‌رو فضای دادگاه‌های [[حکومت]] در زمان [[امام]] {{ع}} به‌گونه‌ای طراحی شده بود تا متهم به‌راحتی در برابر [[قاضی]] بنشیند و [[امام]] به [[قضات]] سفارش‌های لازم را کرده بود. از این‌رو هنگامی‌که [[امام]] در [[مقام]] [[خلیفه]] [[مسلمین]]، زره جنگی خود را نزد فردی نصرانی می‌یابد و برای احقاق [[حقوق]] خود به دادگاه مراجعه می‌کند، به‌دلیل نداشتن [[ادله]] متقن و محکمه‌پسند محکوم می‌شود. نیز ابوالاسود دوئلی که از [[یاران]] و ارادتمندان ایشان بود، تنها به‌دلیل بالا بردن صدایش نسبت به صدای متهم از [[قضاوت]] خلع ید می‌شود<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 298.</ref>.

# '''[[حقوق]] خطاکاران:''' [[دین اسلام]] گاه برای تنبیه تنبه افراد و عبرت‌گیری دیگران، حدودی را برای برخی از خطاها مشخص کرده است. این حدود با [[دستور]] [[حاکم]] جاری می‌شود. [[روایت]] است که [[امام]] {{ع}} حدی به [[میزان]] بیست تازیانه باری شخصی مقرر داشت. اما [[قنبر]]، [[غلام]] [[امام]]، به اشتباه سه ضربه بیشتر از حد به وی تازیانه زد. [[امام]] {{ع}} تازیانه را از و گرفت و سه ضربه تازیانه به‌عنوان قصاص بر او زد<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 298-299.</ref>.