پرش به محتوا

اسلام در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - '== معنای لغوی و اصطلاحی ==' به '== معناشناسی ==')
خط ۵۷: خط ۵۷:
امام‌ خمینی نیز قائل به مغایرت میان [[ایمان]] و [[اسلام]] است و با استناد به روایتی<ref>کلینی، الکافی، ۱/۲۵.</ref> [[معتقد]] است که اسلام، [[شهادت]] به [[وحدانیت خدا]] و [[اعتقاد]] به [[رسالت]] [[نبی اکرم]]{{صل}} است، ولی ایمان [[نور]] [[هدایتی]] است که در [[قلب]] جلوه می‌کند، بر این اساس اگر اسلام در قلب ثابت شد و به قلب رسید، آن ایمان است.<ref>امام‌ خمینی، حدیث جنود، ۹۵–۹۶.</ref> ایشان [[باور]] کسانی که [[اختلاف]] [[ایمان]] و اسلام را امری نوظهور و در [[زمان ائمه]]{{ع}} می‌دانند، [[باطل]] دانسته و معتقد است این اختلاف از همان [[زمان نزول قرآن]] [[کریم]] بوده است؛ زیرا [[ائمه]]{{ع}} سخنی غیر از آنچه [[خدا]] و [[رسول]]{{صل}} به آن معتقد هستند، نمی‌گویند. ایمان پیش از [[نصب]] [[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} همان [[تصدیق]] به [[خداوند]] و رسول{{صل}} بوده است، اما پس از نصب آن حضرت، [[ولایت]] و [[امامت]] از ارکان ایمان قرار گرفت.<ref>امام‌ خمینی، مکاسب، ۱/۳۷۷.</ref> ایشان [[عمل به ارکان]] اسلام را [[لازمه ایمان]] می‌داند، نه جزو معنای ایمان. بر این اساس روایاتی که عمل به ارکان اسلام را از ارکان ایمان می‌شمارند،<ref>صدوق، التوحید، ۲۲۸.</ref> بر همین معنا حمل می‌کند.<ref>امام‌ خمینی، حدیث جنود، ۹۶.</ref> به باور ایشان بنابر ظاهر [[روایات]]،<ref>کلینی، الکافی، ۲/۲۴.</ref> [[اظهار اسلام]] در جاری شدن [[احکام اسلام]] کافی است، اگر چه شخص در [[باطن]] [[نفاق]] داشته باشد و معتقد نباشد<ref>امام‌ خمینی، الطهاره، ۳/۴۶۳.</ref> و این همان اسلام در نگاه [[فقهی]] است؛ البته لفظ ایمان در اصطلاح فقهی گاهی به معنای اعتقاد به [[مذهب تشیع]] می‌آید که در این صورت ایمان اخص از معنای فوق خواهد بود.<ref>امام‌ خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۶۸، ۲۵۸ و ۲۷۶.</ref>
امام‌ خمینی نیز قائل به مغایرت میان [[ایمان]] و [[اسلام]] است و با استناد به روایتی<ref>کلینی، الکافی، ۱/۲۵.</ref> [[معتقد]] است که اسلام، [[شهادت]] به [[وحدانیت خدا]] و [[اعتقاد]] به [[رسالت]] [[نبی اکرم]]{{صل}} است، ولی ایمان [[نور]] [[هدایتی]] است که در [[قلب]] جلوه می‌کند، بر این اساس اگر اسلام در قلب ثابت شد و به قلب رسید، آن ایمان است.<ref>امام‌ خمینی، حدیث جنود، ۹۵–۹۶.</ref> ایشان [[باور]] کسانی که [[اختلاف]] [[ایمان]] و اسلام را امری نوظهور و در [[زمان ائمه]]{{ع}} می‌دانند، [[باطل]] دانسته و معتقد است این اختلاف از همان [[زمان نزول قرآن]] [[کریم]] بوده است؛ زیرا [[ائمه]]{{ع}} سخنی غیر از آنچه [[خدا]] و [[رسول]]{{صل}} به آن معتقد هستند، نمی‌گویند. ایمان پیش از [[نصب]] [[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} همان [[تصدیق]] به [[خداوند]] و رسول{{صل}} بوده است، اما پس از نصب آن حضرت، [[ولایت]] و [[امامت]] از ارکان ایمان قرار گرفت.<ref>امام‌ خمینی، مکاسب، ۱/۳۷۷.</ref> ایشان [[عمل به ارکان]] اسلام را [[لازمه ایمان]] می‌داند، نه جزو معنای ایمان. بر این اساس روایاتی که عمل به ارکان اسلام را از ارکان ایمان می‌شمارند،<ref>صدوق، التوحید، ۲۲۸.</ref> بر همین معنا حمل می‌کند.<ref>امام‌ خمینی، حدیث جنود، ۹۶.</ref> به باور ایشان بنابر ظاهر [[روایات]]،<ref>کلینی، الکافی، ۲/۲۴.</ref> [[اظهار اسلام]] در جاری شدن [[احکام اسلام]] کافی است، اگر چه شخص در [[باطن]] [[نفاق]] داشته باشد و معتقد نباشد<ref>امام‌ خمینی، الطهاره، ۳/۴۶۳.</ref> و این همان اسلام در نگاه [[فقهی]] است؛ البته لفظ ایمان در اصطلاح فقهی گاهی به معنای اعتقاد به [[مذهب تشیع]] می‌آید که در این صورت ایمان اخص از معنای فوق خواهد بود.<ref>امام‌ خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۶۸، ۲۵۸ و ۲۷۶.</ref>


== [[شناخت اسلام]] ==
== شناخت اسلام ==
[[قرآن کریم]] بر این نکته تأکید دارد که گروهی از [[مؤمنان]] برای [[تفقه]] و [[شناخت دین]] کوچ کرده و [[قوم]] خود را [[انذار]] کنند.{{متن قرآن|وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ}}<ref>«و مؤمنان نباید همگی رهسپار (جهاد یا آموختن دانش) شوند؛ اما چرا از هر گروه ایشان دسته‌ای رهسپار نمی‌گردند تا دین آگاه شوند و چون نزد قوم خود باز آمدند آنها را بیم دهند باشد که بپرهیزند» سوره توبه، آیه ۱۲۲.</ref> در برخی از روایات نیز بر شناخت دین و تفقه در آن تأکید شده است.<ref>برقی، المحاسن، ۱/۵؛ کلینی، الکافی، ۱/۳۱.</ref> برخی از [[اندیشمندان اسلامی]] [[شناخت دین]] و [[اسلام]] را تنها از راه [[روشنگری]] [[صاحب شریعت]] و [[ارشاد]] و دستور [[رهبر]] [[امت]] می‌دانند.<ref>ابن‌میثم، الحدائق الناضره، ۳/۲۳۵.</ref> منابعی که [[اسلام‌شناس]] در [[استنباط احکام]] و [[قوانین]] از آن استفاده می‌کند، منابع [[شناخت اسلام]] است که از جمله آنها [[قرآن]]، [[سنت]]، [[عقل]] و [[سیره]] [[اولیا]] و [[پیشوایان]]{{ع}} است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۲/۲۳۰ و ۱۶/۳۷.</ref>
[[قرآن کریم]] بر این نکته تأکید دارد که گروهی از [[مؤمنان]] برای [[تفقه]] و [[شناخت دین]] کوچ کرده و [[قوم]] خود را [[انذار]] کنند.{{متن قرآن|وَمَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ}}<ref>«و مؤمنان نباید همگی رهسپار (جهاد یا آموختن دانش) شوند؛ اما چرا از هر گروه ایشان دسته‌ای رهسپار نمی‌گردند تا دین آگاه شوند و چون نزد قوم خود باز آمدند آنها را بیم دهند باشد که بپرهیزند» سوره توبه، آیه ۱۲۲.</ref> در برخی از روایات نیز بر شناخت دین و تفقه در آن تأکید شده است.<ref>برقی، المحاسن، ۱/۵؛ کلینی، الکافی، ۱/۳۱.</ref> برخی از اندیشمندان اسلامی [[شناخت دین]] و [[اسلام]] را تنها از راه روشنگری صاحب شریعت و [[ارشاد]] و دستور [[رهبر]] [[امت]] می‌دانند.<ref>ابن‌میثم، الحدائق الناضره، ۳/۲۳۵.</ref> منابعی که [[اسلام‌شناس]] در [[استنباط احکام]] و [[قوانین]] از آن استفاده می‌کند، منابع شناخت اسلام است که از جمله آنها [[قرآن]]، [[سنت]]، [[عقل]] و [[سیره]] [[اولیا]] و [[پیشوایان]]{{ع}} است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۲/۲۳۰ و ۱۶/۳۷.</ref>


امام‌ خمینی علاوه بر اینکه منابع اسلام را قرآن، سنت، عقل و [[اجماع]] می‌داند،<ref>امام‌ خمینی، الاستصحاب، ۶.</ref> بر این [[باور]] است بعضی از [[احکام]] و [[حقایق]] در [[اسلام فطری]] است؛ به همین دلیل فطرت‌الله{{متن قرآن|فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«بنابراین با درستی آیین  روی (دل) را برای این دین راست بدار!  بر همان سرشتی که خداوند مردم را بر آن آفریده است؛ هیچ دگرگونی در آفرینش خداوند راه ندارد؛ این است دین استوار اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره روم، آیه ۳۰.</ref> در بعضی [[روایات]] به اسلام<ref>کلینی، الکافی، ۲/۱۲.</ref> یا [[توحید]]<ref>صدوق، التوحید، ۳۲۸.</ref> [[تفسیر]] شده است.<ref>امام‌ خمینی، چهل حدیث، ۱۸۰.</ref> ایشان کسی را اسلام‌شناس می‌داند که تمام ابعاد اسلام را بشناسد؛ بنابراین کسی که تنها [[تاریخ]] یا [[فلسفه]] یا [[عرفان اسلامی]] را شناخته، اسلام‌شناس نخواهد بود؛ چنان‌که [[متکلمان]]، [[فلاسفه]]، عرفا و [[فقها]]، اسلام را بر اساس رویکرد خود تفسیر کرده‌اند؛ در حالی‌که اسلام دارای ابعادی جامع است<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۴/۷–۸ و ۸/۵۱۳.</ref>؛ بنابراین اسلام‌شناس کسی است که هم جهات [[معنوی]] و هم جهات ظاهری اسلام را بشناسد<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۴/۱۹۰.</ref>؛ زیرا هر یک از این [[علوم]]، یک بُعد از اسلام است و بُعد [[دنیایی]] و [[حکومتی]] اسلام و چگونگی تعامل در [[جامعه اسلامی]]، بُعد دیگری است که از آن [[غفلت]] شده است؛ در حالی‌که اسلام برای رساندن [[انسان]] به کمال خود در تمام ابعاد [[انسانی]] است.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۱۱/۴۵۱.</ref> به همین سبب برای شناخت اسلام، آشنایی با همه ابعاد انسانی ضروری است<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۴/۱۸۳–۱۸۴.</ref> و کسی که می‌خواهد به همه ابعاد اسلام [[آگاهی]] یابد، باید به قرآن مراجعه کند.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۴/۱۰.</ref>
امام‌ خمینی علاوه بر اینکه منابع اسلام را قرآن، سنت، عقل و [[اجماع]] می‌داند،<ref>امام‌ خمینی، الاستصحاب، ۶.</ref> بر این [[باور]] است بعضی از [[احکام]] و [[حقایق]] در [[اسلام فطری]] است؛ به همین دلیل فطرت‌الله{{متن قرآن|فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«بنابراین با درستی آیین  روی (دل) را برای این دین راست بدار!  بر همان سرشتی که خداوند مردم را بر آن آفریده است؛ هیچ دگرگونی در آفرینش خداوند راه ندارد؛ این است دین استوار اما بیشتر مردم نمی‌دانند» سوره روم، آیه ۳۰.</ref> در بعضی [[روایات]] به اسلام<ref>کلینی، الکافی، ۲/۱۲.</ref> یا [[توحید]]<ref>صدوق، التوحید، ۳۲۸.</ref> [[تفسیر]] شده است.<ref>امام‌ خمینی، چهل حدیث، ۱۸۰.</ref> ایشان کسی را اسلام‌شناس می‌داند که تمام ابعاد اسلام را بشناسد؛ بنابراین کسی که تنها [[تاریخ]] یا [[فلسفه]] یا [[عرفان اسلامی]] را شناخته، اسلام‌شناس نخواهد بود؛ چنان‌که [[متکلمان]]، [[فلاسفه]]، عرفا و [[فقها]]، اسلام را بر اساس رویکرد خود تفسیر کرده‌اند؛ در حالی‌که اسلام دارای ابعادی جامع است<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۴/۷–۸ و ۸/۵۱۳.</ref>؛ بنابراین اسلام‌شناس کسی است که هم جهات [[معنوی]] و هم جهات ظاهری اسلام را بشناسد<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۴/۱۹۰.</ref>؛ زیرا هر یک از این [[علوم]]، یک بُعد از اسلام است و بُعد [[دنیایی]] و [[حکومتی]] اسلام و چگونگی تعامل در [[جامعه اسلامی]]، بُعد دیگری است که از آن [[غفلت]] شده است؛ در حالی‌که اسلام برای رساندن [[انسان]] به کمال خود در تمام ابعاد [[انسانی]] است.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۱۱/۴۵۱.</ref> به همین سبب برای شناخت اسلام، آشنایی با همه ابعاد انسانی ضروری است<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۴/۱۸۳–۱۸۴.</ref> و کسی که می‌خواهد به همه ابعاد اسلام [[آگاهی]] یابد، باید به قرآن مراجعه کند.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۴/۱۰.</ref>
۱۱۷٬۲۷۲

ویرایش