آزمایش الهی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

'''[[امتحان]]''' یعنی آزمودن، [[سنت]] امتحان شامل همه افراد [[بشر]] می‌‌شود و آزمودن هر کسی نسبت به ظرفیت وجودی او متفاوت و امتحان [[پیامبران]] از همه سخت‌تر است. فلسفه امتحان [[توبه]]، [[خالص]] شدن [[مؤمنان]]، شناخته شدن [[نیکوکاران]]، دستیابی به [[تقوا]]، [[رشد]] [[انسان‌ها]] و... است. [[خوف]]، [[گرسنگی]]، کاهش [[اموال]] و [[جان‌ها]]، [[جهاد]] و... از ابزار امتحان است.

== معناشناسی ==

== ارتباط معنایی با واژگان دیگر ==

# تمرین دادن و آماده ساختن [[بندگان]]<ref>روح المعانی، مج ۱۴، ج۲۶، ص۲۰۷.</ref>؛

# ایجاد [[شناخت]] و [[معرفت]] در [[قلب]] [[انسان]]<ref>روح المعانی، مج ۱۴، ج۲۶، ص۲۰۸.</ref>؛

== [[امتحان]] در [[قرآن]] ==

# [[امتحان]] و [[علم الهی]]: {{متن قرآن|وَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْمُنَافِقِينَ}}<ref> «و خداوند آنان را که ایمان آورده‌اند خوب می‌شناسد و منافقان را (نیز) نیک می‌شناسد» سوره عنکبوت، آیه ۱۱.</ref>،

# ابزارها و شیوه‌های [[امتحان]]: {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ}}<ref> «و بدانید که دارایی‌ها و فرزندانتان مایه آزمونند» سوره انفال، آیه ۲۸.</ref>،

== شأن نزول آیه امتحان ==

بدیهی است که [[امتحان]] همگان در یک سطح نبوده و هر کسی به اندازه [[دین]]<ref>سنن ترمذی، ج۴، ص۲۸؛ تفسیر قاسمی، ج۴، ص۳۱۶.</ref> و [[ایمان]] و [[حسن]] رفتارش [[امتحان]] می‌شود و هر که ایمانش صحیح‌تر و عملش نیکوتر است [[امتحان]] وی شدیدتر است<ref>الکافی، ج۲، ص۲۵۲؛ بحارالانوار، ج۶۴، ص۲۰۷.</ref>، چنان‌که به تصریح [[قرآن کریم]] [[خداوند]] هیچ‌کس را بیش از وسع وی [[تکلیف]] نمی‌کند: {{متن قرآن|لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا}}<ref>«خداوند به هیچ کس جز (برابر با) توانش تکلیف نمی‌کند» سوره بقره، آیه ۲۸۶.</ref> و اهل [[ایمان]] نیز از [[خداوند]] می‌خواهند تا ایشان را به [[اعمال]] سنگین و طاقت‌فرسا [[مکلف]] نسازد: {{متن قرآن|رَبَّنَا... وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا... وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ...}}<ref>«پروردگارا!... بر دوش ما بار گران مگذار... چیزی که در توان ما نیست بر گرده ما منه»؛ سوره بقره، آیه ۲۸۶.</ref>.

== فلسفه امتحان و اهداف آن ==

=== مشخص شدن شاکر و ناسپاس ===

=== رشد انسان‌ها ===

پس چگونه در برخی از [[آیات]]، [[هدف]] آن را [[آگاهی]] یافتن خود یاد کرده است؟ در پاسخ باید گفت [[علمی]] که [[هدف]] [[امتحان]] قرار گرفته است به معنای ظهور و انکشاف حال [[بندگان]] و [[ایمان]] آنان<ref>المیزان، ج۴، ص۲۸ - ۳۰؛ ج۱۹، ص۱۸۹.</ref> و در واقع ممتاز شدن (جدا شدن) خود معلوم، در خارج است، چنان‌که در [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ حَتَّى نَعْلَمَ الْمُجَاهِدِينَ مِنْكُمْ وَالصَّابِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان می‌آزماییمتان تا جهادگران و شکیبایان شما را معلوم داریم» سوره محمد، آیه ۳۱.</ref>، [[هدف]] [[امتحان]]، ممتاز شدن [[مجاهدان]] [[مؤمن]] از دیگران دانسته شده است<ref>التبیان، ج۹، ص۳۰۷.</ref> و به عبارت دیگر [[هدف]] [[امتحان]]، تحقق [[علمی]] است که [[خداوند]] در مرتبه فعل<ref>الفرقان، ج۲۰، ص۱۶.</ref> به اشیا دارد. گفتنی است، این [[علم]] عین وجود اشیا در خارج است<ref>المیزان، ج۴، ص۲۸ - ۳۰.</ref>.

   

== ابزارها و شیوه‌های [[امتحان]] ==

==== [[امهال]] و تأخیر در عذاب ====

==== [[خیر و شر]] ====

# [[آزمایش]] [[داوود]] {{ع}} با [[داوری]] میان دو فرد متخاصم: {{متن قرآن|وَشَدَدْنَا مُلْكَهُ وَآتَيْنَاهُ الْحِكْمَةَ وَفَصْلَ الْخِطَابِ وَهَلْ أَتَاكَ نَبَأُ الْخَصْمِ إِذْ تَسَوَّرُوا الْمِحْرَابَ إِذْ دَخَلُوا عَلَى دَاوُودَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ قَالُوا لَا تَخَفْ خَصْمَانِ بَغَى بَعْضُنَا عَلَى بَعْضٍ فَاحْكُمْ بَيْنَنَا بِالْحَقِّ وَلَا تُشْطِطْ وَاهْدِنَا إِلَى سَوَاءِ الصِّرَاطِ إِنَّ هَذَا أَخِي لَهُ تِسْعٌ وَتِسْعُونَ نَعْجَةً وَلِيَ نَعْجَةٌ وَاحِدَةٌ فَقَالَ أَكْفِلْنِيهَا وَعَزَّنِي فِي الْخِطَابِ قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ إِلَى نِعَاجِهِ وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْخُلَطَاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَقَلِيلٌ مَا هُمْ وَظَنَّ دَاوُودُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَخَرَّ رَاكِعًا وَأَنَابَ}}<ref>«و فرمانروایی او را استوار کردیم و به او فرزانگی و گفتار پایانبخش (در داوری) دادیم و آیا خبر آن دادخواهان به تو رسیده است که از دیوار نمازگاه فرا رفتند؟ آنگاه که بر داوود وارد شدند و او از ایشان ترسید؛ گفتند: نترس! ما دو داد خواهیم که یکی بر دیگری ستم کرده است، میان ما به درستی داوری کن و ستم مکن و ما را به راه میانه راهنما باش! این برادر من است که نود و نه میش دارد و من یک میش دارم، و می‌گوید آن را (هم) به من واگذار و در گفتار بر من چیرگی دارد (داوود) گفت: بی‌گمان او با خواستن میش تو برای افزودن به میش‌های خویش، به تو ستم کرده است و بسیاری از همکاران بر یکدیگر ستم روا می‌دارند جز آنان که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند و آنان اندکند؛ و داوود دانست که ما او را آزموده‌ایم و از پروردگار خویش آمرزش خواست و به سجده درافتاد و (به سوی ما) بازگشت» سوره ص، آیه ۲۰-۲۴.</ref>.

== عکس‌العمل انسان‌ها در برابر امتحان الهی ==