پرش به محتوا

اهل سنت: تفاوت میان نسخه‌ها

۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۳
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۱۵: خط ۱۵:
شکل‌گیری و نقطۀ شروع اهل سنت به [[ماجرای سقیفه]] مربوط می‌‌شود، ماجرایی که بعد از انتساب [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} به [[جانشینی پیامبر]] اتفاق افتاد. در [[ماجرای سقیفه]] عده‌ای منکر [[جانشینی]] حضرت شده و جریان جدیدی به نام اهل سنت را شکل دادند. از اهل سنت به اهل جماعت هم یاد شده است<ref>ر.ک: [[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، [[اهل سنت (مقاله)|اهل سنت]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۶۱؛ [[مصیب ایرانی|ایرانی]] و [[باقر صاحبی|صاحبی]]، [[اهل سنت - ایرانی و صاحبی (مقاله)|مقاله «اهل سنت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]]، ص ۴۷۹ ـ ۴۸۸.</ref>.
شکل‌گیری و نقطۀ شروع اهل سنت به [[ماجرای سقیفه]] مربوط می‌‌شود، ماجرایی که بعد از انتساب [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} به [[جانشینی پیامبر]] اتفاق افتاد. در [[ماجرای سقیفه]] عده‌ای منکر [[جانشینی]] حضرت شده و جریان جدیدی به نام اهل سنت را شکل دادند. از اهل سنت به اهل جماعت هم یاد شده است<ref>ر.ک: [[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، [[اهل سنت (مقاله)|اهل سنت]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۶۱؛ [[مصیب ایرانی|ایرانی]] و [[باقر صاحبی|صاحبی]]، [[اهل سنت - ایرانی و صاحبی (مقاله)|مقاله «اهل سنت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]]، ص ۴۷۹ ـ ۴۸۸.</ref>.


== فرقه‌های [[اهل سنت]] ==
== مذاهب اهل سنت ==
در میان اهل سنت [[فرقه‌های کلامی]] و [[فقهی]] بسیاری به وجود آمده است. [[مرجئه]]<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۲–۴۳.</ref> [[معتزله]]، [[جبریه]] و [[صفاتیه]] (اهل سنت و [[حدیث]]) از جمله فرقه‌های کلامی [[اهل]] سنت‌اند. با گذشت [[زمان]] دو شاخه معروف معتزله و [[اشاعره]] در میان اهل سنت به [[رقابت]] پرداختند که سرانجام به [[پیروزی]] اشاعره بر معتزله ختم شد<ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۱۶/۳۸۷.</ref>.
در میان اهل سنت [[فرقه‌های کلامی]] و [[فقهی]] بسیاری به وجود آمده است. [[مرجئه]]<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۴۲–۴۳.</ref> [[معتزله]]، [[جبریه]] و [[صفاتیه]] (اهل سنت و [[حدیث]]) از جمله فرقه‌های کلامی [[اهل]] سنت‌اند. با گذشت [[زمان]] دو شاخه معروف معتزله و [[اشاعره]] در میان اهل سنت به [[رقابت]] پرداختند که سرانجام به [[پیروزی]] اشاعره بر معتزله ختم شد<ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۱۶/۳۸۷.</ref>.


اهل سنت [[مذاهب]] و مکتب‌های فقهی فراوانی نیز داشته‌اند<ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۱۴/۴۴۴–۴۴۶.</ref> و حدود ده [[مکتب]] و [[مذهب]] فقهیِ با اهمیت در میان آنان رواج داشت. به گزارشی در [[سده هفتم]]، [[مذاهب فقهی]] اهل سنت منحصر به چهار مذهب شد و دیگر مذاهب از [[فتوا]] منع شدند<ref>آقابزرگ، توضیح الرشاد فی تاریخ حصر الاجتهاد، ۱۰۱–۱۰۲؛ مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۳/۱۹۸.</ref>. مهم‌ترین [[مذاهب فقهی]] و رایج [[اهل سنت]]<ref>مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسه، ۱/۱۲.</ref> عبارت‌اند از:
اهل سنت [[مذاهب]] و مکتب‌های فقهی فراوانی نیز داشته‌اند<ref>مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۱۴/۴۴۴–۴۴۶.</ref> و حدود ده [[مکتب]] و [[مذهب]] فقهیِ با اهمیت در میان آنان رواج داشت. به گزارشی در [[سده هفتم]]، [[مذاهب فقهی]] اهل سنت منحصر به چهار مذهب شد و دیگر مذاهب از [[فتوا]] منع شدند<ref>آقابزرگ، توضیح الرشاد فی تاریخ حصر الاجتهاد، ۱۰۱–۱۰۲؛ مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۳/۱۹۸.</ref>. مهم‌ترین [[مذاهب فقهی]] و رایج اهل سنت<ref>مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسه، ۱/۱۲.</ref> عبارت‌اند از:
# [[حنفیه]]: [[ابوحنیفه نعمان‌ بن‌ ثابت زوطی]] از [[ائمه]] اهل سنت بود و مدتی نزد [[امام‌ صادق]]{{ع}}، درس خواند<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۵/۲۷۴؛ مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۲۲/۷۲۰.</ref>. کتاب الفقه الاکبر منسوب به او به جای مانده است. ابوحنیفه اجمالاً دارای [[گرایش]] [[علوی]] بود<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۳۱۵–۳۱۶.</ref>. [[قبر]] وی در بغداد دارای گنبد و بارگاه و محل [[زیارت]] و مورد [[احترام]] [[حنفیان]] است<ref>امام‌ خمینی، کشف اسرار، ۶۴.</ref>. [[مذهب حنفی]] بزرگ‌ترین [[مذهب]] اهل سنت است و حنفیان بیشترِ [[مسلمانان]] [[سنّی]] را تشکیل می‌دهند.
# '''[[حنفیه]]:''' [[ابوحنیفه نعمان‌ بن‌ ثابت زوطی]] از [[ائمه]] اهل سنت بود و مدتی نزد [[امام‌ صادق]]{{ع}}، درس خواند<ref>ابن‌ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ۱۵/۲۷۴؛ مطهری، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ۲۲/۷۲۰.</ref>. کتاب الفقه الاکبر منسوب به او به جای مانده است. ابوحنیفه اجمالاً دارای [[گرایش]] [[علوی]] بود<ref>اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۳۱۵–۳۱۶.</ref>. [[قبر]] وی در بغداد دارای گنبد و بارگاه و محل [[زیارت]] و مورد [[احترام]] [[حنفیان]] است<ref>امام‌ خمینی، کشف اسرار، ۶۴.</ref>. [[مذهب حنفی]] بزرگ‌ترین [[مذهب]] اهل سنت است و حنفیان بیشترِ [[مسلمانان]] [[سنّی]] را تشکیل می‌دهند.
# [[مالکیه]]: [[ابوعبدالله مالک‌ بن‌ انس]] در سال ۹۳ق در [[مدینه]] به دنیا آمد و در سال ۱۷۹ق درگذشت<ref>ابن‌خلکان، وفیات الأعیان و أبناء الزمان، ۴/۱۳۷.</ref>. مالک از شاگردان [[امام‌ صادق]]{{ع}} بود و بارها به عظمت و بزرگی آن حضرت اعتراف کرد و ایشان را برترینِ [[مردمان]] روی [[زمین]] می‌شمرد<ref>مجلسی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار{{ع}}، ۴۷/۲۰.</ref>. پیروان این مذهب بیشتر در [[حجاز]] و غرب عالم [[اسلام]] و [[آفریقا]] هستند. امویان اندلس از این مذهب حمایت رسمی می‌کردند<ref>جعفر پیشه‌فرد، درآمدی بر فقه مقارن، ۵۵؛ مدکور، مناهج الاجتهاد، ۶۱۶ و ۶۲۵.</ref>
# '''[[مالکیه]]:''' [[ابوعبدالله مالک‌ بن‌ انس]] در سال ۹۳ق در [[مدینه]] به دنیا آمد و در سال ۱۷۹ق درگذشت<ref>ابن‌خلکان، وفیات الأعیان و أبناء الزمان، ۴/۱۳۷.</ref>. مالک از شاگردان [[امام‌ صادق]]{{ع}} بود و بارها به عظمت و بزرگی آن حضرت اعتراف کرد و ایشان را برترینِ [[مردمان]] روی [[زمین]] می‌شمرد<ref>مجلسی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار{{ع}}، ۴۷/۲۰.</ref>. پیروان این مذهب بیشتر در [[حجاز]] و غرب عالم [[اسلام]] و [[آفریقا]] هستند. امویان اندلس از این مذهب حمایت رسمی می‌کردند<ref>جعفر پیشه‌فرد، درآمدی بر فقه مقارن، ۵۵؛ مدکور، مناهج الاجتهاد، ۶۱۶ و ۶۲۵.</ref>
# [[شافعیه]]: [[ابوعبدالله محمد بن‌ ادریس]] در سال ۱۵۰ق در [[شهر]] غزه به [[دنیا]] آمد و در سال ۲۴۰ق در [[مصر]] درگذشت<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۲/۵۴ و ۶۸.</ref>. وی از شاگردان مالک<ref>سمعانی، الانساب، ۸/۲۱.</ref> و از نظر [[فکری]] و [[سیاسی]] از مخالفان [[بنی‌امیه]] بود و [[حجاج‌ بن‌ یوسف ثقفی]] را در شمار [[اشقیا]] می‌شمرد<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۲۰/۱۶۶.</ref>. [[مذهب شافعی]] در مصر<ref>جعفر پیشه‌فرد، درآمدی بر فقه مقارن، ۵۹.</ref> اندونزی و مالزی و کردهای [[ترکیه]]<ref>فرمانیان، فرق و مذاهب، ۱۳۷.</ref> و کردستان [[ایران]] دارای پیروانی است.
# '''[[شافعیه]]:''' [[ابوعبدالله محمد بن‌ ادریس]] در سال ۱۵۰ق در [[شهر]] غزه به [[دنیا]] آمد و در سال ۲۴۰ق در [[مصر]] درگذشت<ref>خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۲/۵۴ و ۶۸.</ref>. وی از شاگردان مالک<ref>سمعانی، الانساب، ۸/۲۱.</ref> و از نظر [[فکری]] و [[سیاسی]] از مخالفان [[بنی‌امیه]] بود و [[حجاج‌ بن‌ یوسف ثقفی]] را در شمار [[اشقیا]] می‌شمرد<ref>امام‌ خمینی، صحیفه، ۲۰/۱۶۶.</ref>. [[مذهب شافعی]] در مصر<ref>جعفر پیشه‌فرد، درآمدی بر فقه مقارن، ۵۹.</ref> اندونزی و مالزی و کردهای [[ترکیه]]<ref>فرمانیان، فرق و مذاهب، ۱۳۷.</ref> و کردستان [[ایران]] دارای پیروانی است.
# [[حنبلی]]: [[ابوعبدالله احمد بن‌ محمد بن‌ حنبل]] در سال ۱۶۴ق در [[بغداد]] به دنیا آمد و در سال ۲۴۱ق درگذشت. کتاب معروف [[حدیثی]] وی «مُسند» است<ref>زرکلی، الاعلام، ۱/۲۰۳.</ref>. پیروان این [[مذهب]] در مصر و خلیج فارس و [[جزیرةالعرب]] ساکن‌اند. [[وهابیت]] نیز از فرقه‌های تازه پدیدآمده [[اهل سنت]] و از انشعابات [[مذهب حنبلی]] است<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۱۶۹–۱۷۰.</ref> که [[محمد بن‌ عبدالوهاب]] آن را پایه‌ریزی کرد و مروج [[افکار]] [[ابن‌تیمیه]] شد<ref>[[مصیب ایرانی|ایرانی]] و [[باقر صاحبی|صاحبی]]، [[اهل سنت - ایرانی و صاحبی (مقاله)|مقاله «اهل سنت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۲]]، ص ۴۷۹ ـ ۴۸۸؛ [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۸۳.</ref>.
# '''[[حنبلی]]:''' [[ابوعبدالله احمد بن‌ محمد بن‌ حنبل]] در سال ۱۶۴ق در [[بغداد]] به دنیا آمد و در سال ۲۴۱ق درگذشت. کتاب معروف [[حدیثی]] وی «مُسند» است<ref>زرکلی، الاعلام، ۱/۲۰۳.</ref>. پیروان این [[مذهب]] در مصر و خلیج فارس و [[جزیرةالعرب]] ساکن‌اند. [[وهابیت]] نیز از فرقه‌های تازه پدیدآمده اهل سنت و از انشعابات [[مذهب حنبلی]] است<ref>مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ۱۶۹–۱۷۰.</ref> که [[محمد بن‌ عبدالوهاب]] آن را پایه‌ریزی کرد و مروج [[افکار]] [[ابن‌تیمیه]] شد<ref>[[مصیب ایرانی|ایرانی]] و [[باقر صاحبی|صاحبی]]، [[اهل سنت - ایرانی و صاحبی (مقاله)|مقاله «اهل سنت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۲]]، ص ۴۷۹ ـ ۴۸۸؛ [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۲۸۳.</ref>.


== اصول مشترک مذاهب سنی ==
== اصول مشترک مذاهب سنی ==
۱۱۲٬۱۹۷

ویرایش