پرش به محتوا

ابوعامر ثقفی: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۴۸۱ بایت اضافه‌شده ،  ‏۷ اوت ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'سال' به 'سال')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[ابوعامر ثقفی در تراجم و رجال]] - [[ابوعامر ثقفی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = صحابه | عنوان مدخل  = ابوعامر ثقفی | مداخل مرتبط = [[ابوعامر ثقفی در تراجم و رجال]] - [[ابوعامر ثقفی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{جعبه اطلاعات اصحاب
| نام = ابوعامر ثقفی
| مشهور به =
| نام تصویر = تصویر قدیمی مدینه.jpg                         
| عرض تصویر =
| توضیح تصویر = تصویر کهنی از مدینه
| نام کامل = ابوعامر ثقفی
| نام‌های دیگر =
| جنسیت = مرد
| کنیه = 
| لقب = 
| اهل =
| از قبیله = [[هوازن]] 
| از تیره = [[بنی‌ثقیف]]
| پدر = 
| مادر = 
| همسر = 
| پسر =
| دختر = 
| خواهر =
| برادر = 
| خویشاوندان =
| وابستگان =
| تاریخ تولد = 
| محل تولد = 
| محل زندگی =
| تاریخ درگذشت = 
| محل درگذشت = 
| تاریخ شهادت =   
| محل شهادت = 
| طول عمر = 
| محل دفن =
| دین =
| مذهب =
| از اصحاب = [[پیامبر خاتم]] 
| از طبقه =
| در جنگ = 
| نقش‌ها =
| فعالیت‌ها = 
| علت شهرت = 
| علت درگذشت =
| علت شهادت = 
| راوی از =
| روایات مشهور = 
| مشایخ او = 
| راویان از او = 
| آخرین راوی از او =
}}


== مقدمه ==
== مقدمه ==
نام وی شناخته شده نیست، اما با توجه به نسبتش، از تیره بنو ثقیف از قبیله [[هوازن]] از [[قبایل عدنانی]]<ref>ابن حزم، ص۲۶۶.</ref> است.
نام وی شناخته شده نیست، اما با توجه به نسبتش، از تیره بنو ثقیف از قبیله [[هوازن]] از [[قبایل عدنانی]]<ref>ابن حزم، ص۲۶۶.</ref> است.


[[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۱۸۸.</ref> و [[ابن حجر]]<ref>الاصابه، ج۷ ص۲۱۲.</ref> به استناد تنها [[حدیث]] نقل شده از او، نامش را در شمار [[صحابه]] آورده‌اند. بر پایه این حدیث [[نادرست]]، [[ابوعامر]] هر سال، ظرفی از شراب برای [[رسول خدا]] {{صل}} میآورد. در آن سالی هم که شراب [[حرام]] شد، او بر اساس [[عادت]] هر سال، ظرفی از شراب برای [[پیامبر]] آورد، ولی رسول خدا {{صل}} فرمودند: "[[خداوند]] شراب را حرام کرده است". ابوعامر پیشنهاد کرد: [[حضرت]] آن شراب را بفروشد و پولش را در هر راهی که می‌خواهند، [[خرج]] کنند، ولی حضرت نپذیرفتند و فرمودند: "خداوند، هم [[آشامیدن]] و هم [[خرید و فروش]] آن را حرام کرده است".
[[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۱۸۸.</ref> و [[ابن حجر]]<ref>الاصابه، ج۷ ص۲۱۲.</ref> به استناد تنها [[حدیث]] نقل شده از او، نامش را در شمار [[صحابه]] آورده‌اند. بر پایه این حدیث [[نادرست]]، [[ابوعامر]] هر سال، ظرفی از شراب برای [[رسول خدا]] {{صل}} میآورد. در آن سالی هم که شراب [[حرام]] شد، او بر اساس [[عادت]] هر سال، ظرفی از شراب برای [[پیامبر]] آورد، ولی رسول خدا {{صل}} فرمودند: «[[خداوند]] شراب را حرام کرده است». ابوعامر پیشنهاد کرد: [[حضرت]] آن شراب را بفروشد و پولش را در هر راهی که می‌خواهند، [[خرج]] کنند، ولی حضرت نپذیرفتند و فرمودند: «خداوند، هم [[آشامیدن]] و هم [[خرید و فروش]] آن را حرام کرده است».


به [[یقین]] این مسئله که رسول خدا {{صل}} [[اقدام]] به شراب‌خواری، حتی قبل از حرام شدن آن کرده باشد، با [[مبانی کلامی]] [[عصمت پیامبران]] سازگار نیست. صرف نظر از مبانی کلامی، این حدیث اشکالاتی به قرار زیر دارد که نمی‌توان آن را پذیرفت: [[قبیله ثقیف]] از آخرین قبایلی بودند که [[اسلام]] آوردند. آنان حتی پس از [[فتح مکه]] و نیز پس از [[شکست]] قبیله هوازن در [[جنگ حنین]] و محاصره [[شهر]] محل سکونتشان، [[طائف]]، نیز حاضر به [[تسلیم]] نشدند. آنان یک سال بعد، در [[رمضان]] [[سال نهم هجری]]<ref>واقدی، ج۳، ص۹۶۲.</ref>، پس از [[مشاهده]] [[تسلیم]] تمامی قبایل [[عربستان]] اسلام آوردند. حال اگر ابوعامر از کسانی بود که سال‌ها پیش از [[تسلیم شدن]] قبیله‌اش اسلام آورده بود، نام او در شمار صحابه معروف می‌آمد. اگر هم پس از [[اسلام آوردن]] قبیله‌اش به اسلام گرویده بود، به یقین در آن [[تاریخ]] [[حکم]] [[تحریم]] شراب نازل شده بود؛ زیرا دیرترین [[تاریخی]] که برای [[زمان]] اعلام [[حکم]] تحریم شراب ذکر شده، سال هشتم است<ref>ابن حجر، فتح الباری، ج۸، ص۲۰۹ و ج۱۰، ص۲۵. برای اطلاع از تاریخ‌های دیگر، ر. ک: جعفر مرتضی عاملی، ج۵، ص۲۹۳.</ref>.
به [[یقین]] این مسئله که رسول خدا {{صل}} [[اقدام]] به شراب‌خواری، حتی قبل از حرام شدن آن کرده باشد، با [[مبانی کلامی]] [[عصمت پیامبران]] سازگار نیست. صرف نظر از مبانی کلامی، این حدیث اشکالاتی به قرار زیر دارد که نمی‌توان آن را پذیرفت: [[قبیله ثقیف]] از آخرین قبایلی بودند که [[اسلام]] آوردند. آنان حتی پس از [[فتح مکه]] و نیز پس از [[شکست]] قبیله هوازن در [[جنگ حنین]] و محاصره [[شهر]] محل سکونتشان، [[طائف]]، نیز حاضر به [[تسلیم]] نشدند. آنان یک سال بعد، در [[رمضان]] [[سال نهم هجری]]<ref>واقدی، ج۳، ص۹۶۲.</ref>، پس از [[مشاهده]] [[تسلیم]] تمامی قبایل [[عربستان]] اسلام آوردند. حال اگر ابوعامر از کسانی بود که سال‌ها پیش از [[تسلیم شدن]] قبیله‌اش اسلام آورده بود، نام او در شمار صحابه معروف می‌آمد. اگر هم پس از [[اسلام آوردن]] قبیله‌اش به اسلام گرویده بود، به یقین در آن [[تاریخ]] [[حکم]] [[تحریم]] شراب نازل شده بود؛ زیرا دیرترین [[تاریخی]] که برای [[زمان]] اعلام [[حکم]] تحریم شراب ذکر شده، سال هشتم است<ref>ابن حجر، فتح الباری، ج۸، ص۲۰۹ و ج۱۰، ص۲۵. برای اطلاع از تاریخ‌های دیگر، ر. ک: جعفر مرتضی عاملی، ج۵، ص۲۹۳.</ref>.


نکته دیگر اینکه در [[حدیث]] معروف دیگری که در منابع گوناگون آمده، [[رسول خدا]] {{صل}} می‌فرمایند: "نخستین چیزی که [[خداوند]] مرا پس از [[عبادت بت‌ها]] از آن منع کرد، [[آشامیدن]] شراب بود"<ref>صدوق، ص۵۰۲؛ ابن ابی شیبه، ج۵، ص۵۰۹؛ طبرانی، معجم الکبیر، ج۸، ص۱۵۲ و مسند الشامیین، ج۳، ص۲۵۶؛ بیهقی، ج۱۰، ص۱۹۴.</ref>. پس اگر هم [[حکم]] [[تحریم]] شراب برای عموم [[مردم]] به صورت تدریجی صادر شد، برای [[پیامبر]] از همان ابتدا [[حرام]] بود. بنابراین، این قسمت حدیث [[ابو عامر]] که "هر سال برای رسول خدا {{صل}} شراب میآورد» قابل پذیرش نیست.
نکته دیگر اینکه در [[حدیث]] معروف دیگری که در منابع گوناگون آمده، [[رسول خدا]] {{صل}} می‌فرمایند: «نخستین چیزی که [[خداوند]] مرا پس از [[عبادت بت‌ها]] از آن منع کرد، [[آشامیدن]] شراب بود»<ref>صدوق، ص۵۰۲؛ ابن ابی شیبه، ج۵، ص۵۰۹؛ طبرانی، معجم الکبیر، ج۸، ص۱۵۲ و مسند الشامیین، ج۳، ص۲۵۶؛ بیهقی، ج۱۰، ص۱۹۴.</ref>. پس اگر هم [[حکم]] [[تحریم]] شراب برای عموم [[مردم]] به صورت تدریجی صادر شد، برای [[پیامبر]] از همان ابتدا [[حرام]] بود. بنابراین، این قسمت حدیث [[ابو عامر]] که "هر سال برای رسول خدا {{صل}} شراب میآورد» قابل پذیرش نیست.
به نظر می‌رسد همان‌طور که در دیگر نقل‌های این حدیث که از سوی ابن سکن ([[ابوعلی سعید بن عثمان بغدادی]]، و نویسنده الحروف فی الصحابه)<ref>ر. ک: ابن حجر، الایثار، ج۱، ص۲۰۷.</ref> و [[طبرانی]]<ref>معجم الأوسط، ج۱، ص۱۳۸، تصحیف شده به ابوتمام.</ref> نقل شده، آمده است: [[ابوعامر]]، بی‌خبر از حکم تحریم شراب، به عنوان [[هدیه]]، ظرفی از شراب را برای رسول خدا {{صل}} برده و [[حضرت]] هم از [[پذیرفتن]] آن [[امتناع]] کرده‌اند.
به نظر می‌رسد همان‌طور که در دیگر نقل‌های این حدیث که از سوی ابن سکن ([[ابوعلی سعید بن عثمان بغدادی]]، و نویسنده الحروف فی الصحابه)<ref>ر. ک: ابن حجر، الایثار، ج۱، ص۲۰۷.</ref> و [[طبرانی]]<ref>معجم الأوسط، ج۱، ص۱۳۸، تصحیف شده به ابوتمام.</ref> نقل شده، آمده است: [[ابوعامر]]، بی‌خبر از حکم تحریم شراب، به عنوان [[هدیه]]، ظرفی از شراب را برای رسول خدا {{صل}} برده و [[حضرت]] هم از [[پذیرفتن]] آن [[امتناع]] کرده‌اند.


بعضی از [[صحابه‌نگاران]]، همچون [[ابن منده]] ([[ابوعبدالله]] [[محمد بن اسحاق اصفهانی]]، و نویسنده [[اسماء]] الصحابه)<ref>ر. ک: ابن اثیر، ج۶، ص۱۸۴.</ref> و [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۵، ص۲۹۶۴.</ref> ذیل نام ابوعامر ثقفی گفته‌اند: او روایتی درباره [[تعبیر خواب]] از رسول خدا {{صل}} نقل کرده است، اما از آنجا که در [[سند حدیث]] مورد استناد آنان، صریحاً اشاره‌ای به نام [[راوی]] نشده نمی‌توان ابوعامر را راوی این [[روایت]] دانست. [[ابن حجر]]<ref>الاصابه، ج۷، ص۲۵۲.</ref> نیز راوی این روایت را ابوعامر ثقفی ندانسته؛ از این رو، از آن در قسم چهارم (توهمات) یاد کرده است.<ref>[[رسول قلیچ|قلیچ، رسول]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوعامر ثقفی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۴۱۷-۴۱۸.</ref>
بعضی از [[صحابه‌نگاران]]، همچون [[ابن منده]] ([[ابوعبدالله]] [[محمد بن اسحاق اصفهانی]]، و نویسنده [[اسماء]] الصحابه)<ref>ر. ک: ابن اثیر، ج۶، ص۱۸۴.</ref> و [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۵، ص۲۹۶۴.</ref> ذیل نام ابوعامر ثقفی گفته‌اند: او روایتی درباره [[تعبیر خواب]] از رسول خدا {{صل}} نقل کرده است، اما از آنجا که در [[سند حدیث]] مورد استناد آنان، صریحاً اشاره‌ای به نام [[راوی]] نشده نمی‌توان ابوعامر را راوی این [[روایت]] دانست. [[ابن حجر]]<ref>الاصابه، ج۷، ص۲۵۲.</ref> نیز راوی این روایت را ابوعامر ثقفی ندانسته؛ از این رو، از آن در قسم چهارم (توهمات) یاد کرده است.<ref>[[رسول قلیچ|قلیچ، رسول]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوعامر ثقفی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۴۱۷-۴۱۸.</ref>
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل وابسته}}
* [[هوازن]] (قبیله)
* [[بنی‌ثقیف]] (قبیله)
{{پایان مدخل وابسته}}


== منابع ==
== منابع ==
خط ۲۳: خط ۷۷:
[[رده:اعلام]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اصحاب پیامبر]]
[[رده:اصحاب پیامبر]]
[[رده:هوازن]]
[[رده:بنی‌ثقیف]]
۲۴٬۴۴۶

ویرایش