ختم نبوت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
'''ختم نبوت در قرآن''' به بررسی آموزه [[خاتمیت]] (به فارسی: ختم نبوت) در قرآن کریم می‌پردازد. | '''ختم نبوت در قرآن''' به بررسی آموزه [[خاتمیت]] (به [[فارسی]]: [[ختم نبوت]]) در [[قرآن کریم]] می‌پردازد. [[خاتمیت]]، اصطلاحی [[کلامی]] و به معنای این است که [[حضرت محمد]]{{صل}} [[آخرین پیامبر]] [[الهی]] است و بعد از او هیچ [[پیامبری]] [[مبعوث]] نمی‌شود. خاتمیت از نگاه [[شیعه]] و [[اهل سنت]] از [[ضروریات دین]] [[اسلام]] شمرده شده است. | ||
در آیه چهلم سوره احزاب به صورت صریح و در آیات دیگری به صورت ضمنی به این آموزه اشاره شده است. | در [[آیه]] چهلم [[سوره احزاب]] به صورت صریح و در [[آیات]] دیگری به صورت ضمنی به این آموزه اشاره شده است. | ||
== معناشناسی عنوان خاتم النبیین == | == معناشناسی عنوان [[خاتم النبیین]] == | ||
{{همچنین ببینید|خاتمیت در لغت}} | {{همچنین ببینید|خاتمیت در لغت}} | ||
خاتمیت واژه‌ای عربی به‌معنای رسیدن به آخر چیزی است<ref>معجم مقائیس اللغه ج۲ ص۲۴۵</ref> و در اصطلاح | خاتمیت واژه‌ای [[عربی]] به‌معنای رسیدن به آخر چیزی است<ref>معجم مقائیس اللغه ج۲ ص۲۴۵</ref> و در اصطلاح کلامی و [[قرآنی]] بدین معناست که بعد از حضرت محمد{{صل}} هیچ پیامبری نخواهد آمد و ایشان پایان دهنده سلسله [[پیامبران الهی]] هستند<ref>المیزان، ج۱۶، ص۳۲۵</ref>. | ||
اگرچه در قرآن کریم تلویحا (به صورت ضمنی و التزامی) در چند آیه به خاتمیت نبوت رسول اکرم | اگرچه در قرآن کریم تلویحا (به صورت ضمنی و التزامی) در چند آیه به [[خاتمیت نبوت]] [[رسول اکرم]]{{صل}} اشاره شده است، اما تنها در چهلمین آیه از سوره احزاب، حضرت محمد{{صل}} به صورت صریح به عنوان آخرین پیامبر معرفی شده است: {{متن قرآن|مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِكُمْ وَلَكِن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا}}: "[[محمّد]]، پدر هیچ یک از مردان شما نیست اما فرستاده [[خداوند]] و واپسین [[پیامبران]] است و خداوند به هر چیزی داناست". | ||
کلمه خاتم در این آیه به فتح تاء (خاتَم) و به کسر تاء (خاتِم) قرائت شده، که در هر دو صورت مفهوم عنوان خاتم النبیین به معنای "آخرین و واپسین پیامبر" است<ref> مطهری، مرتضی، خاتمیت، ص۱۸.</ref>. | کلمه خاتم در این آیه به فتح تاء (خاتَم) و به کسر تاء (خاتِم) قرائت شده، که در هر دو صورت مفهوم عنوان خاتم النبیین به معنای "آخرین و واپسین [[پیامبر]]" است<ref> مطهری، مرتضی، خاتمیت، ص۱۸.</ref>. | ||
=== شبهات مربوط به استدلال به آیه === | === [[شبهات]] مربوط به [[استدلال]] به آیه === | ||
در استدلال به این آیه برای اثبات خاتمیت اشکالاتی وارد | در استدلال به این آیه برای [[اثبات خاتمیت]] اشکالاتی وارد کرده‌اند. در پاسخ به این اشکال که "خاتم النبیین" را پایان دهنده سلسله [[انبیاء]] و نه سلسله [[رسولان]] دانسته‌اند، پاسخ داده شده است که هر پیامبری که دارای [[مقام رسالت]] باشد دارای [[مقام نبوت]] نیز هست؛ لذا با پایان یافتن سلسله [[انبیا]]، سلسله [[رسولان]] نیز به پایان می‌رسد. همچنین، برخی تعبیر "خاتم" در این [[آیه]] را به معنای [[انگشتر]] (با کاربرد [[زینت]] بخشی) گرفته و [[رسول اکرم]]{{صل}} را زینت بخش [[پیامبران]] دانسته‌اند. در پاسخ گفته‌اند که خاتم یعنی ختم([[مُهر]]) کردن (یا به انتها رساندن)، به انگشترهم از آن جهت که به وسیله آن [[نامه]] و مانند آن را ختم و مُهر میکردند (و به بیان دیگر به پایان می‌‌رساندند) به آن خاتم گفته‌اند، نه اینکه خاتم یعنی انگشتر؛ و معنا کردن خاتم به انگشتر و زینت با معنای ظاهری آیه مغایرت دارد.<ref>مصباح، بخش۵، ص۱۸۱ـ۱۸۲</ref> | ||
{{همچنین ببینید|رسول|نبی}} | {{همچنین ببینید|رسول|نبی}} | ||
== ختم نبوت تشریعی و تبلیغی == | == ختم [[نبوت تشریعی]] و [[تبلیغی]] == | ||
برخی پیامبران | برخی [[پیامبران الهی]]، [[شریعت]] داشتند و بسیاری دیگر بدون [[شریعت]] بوده و شریعت پیش از خود را [[تبلیغ]] میکردند. گروه معدودی از پیامبران الهی که عبارت‌اند از [[حضرت نوح]]، [[حضرت ابراهیم]]، [[حضرت موسی]]، [[حضرت عیسی]]{{ع}} و حضرت [[محمد بن عبدالله]]{{صل}} دارای شریعت مستقل بوده‌اند که به آنان [[پیامبران اولوالعزم]] یا [[تشریعی]] گفته می‌شود. سایر [[پیامبران دارای شریعت]] مستقل نبوده، بلکه صرفا مبلغ شریعت پیش از خود بوده‌اند و غبار [[تحریف]] احتمالی را از شریعت قبل از خود برمی داشتند و مروج آن بودند که اینان را پیامبران تبلیغی اطلاق می‌کنند. | ||
بر اساس آیات | بر اساس [[آیات قرآن]]، [[نبوت]] رسول اکرم{{صل}} پایان نبوت تشریعی و تبلیغی بوده است. به عنوان نمونه، [[آیات]] ۴۱ و ۴۲ [[سوره فصلت]] ورود هرگونه باطلی را در قٰرآن، چه در حال و چه در [[آینده]]، رد میکند: {{متن قرآن|وَإِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ لا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَلا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ}}<ref> و به راستی آن کتابی است ارجمند. در حال و آینده آن، باطل راه ندارد، فرو فرستاده (خداوند) فرزانه ستوده‌ای است؛ سوره فصلت، آیه: ۴۱- ۴۲.</ref>. از آنجا که [[نسخ قرآن]] توسط کتاب دیگر عارض شدن [[باطل]] است و آیه مذکور عروض هر نوع باطلی را به صورت مطلق [[نفی]] میکند؛ لذا [[دین اسلام]]، پایان [[نبوت تشریعی]] و [[رسول اکرم]]{{صل}} [[آخرین پیامبر]] [[تشریعی]] است. همچنین، ختم [[نبوت تبلیغی]] با اصل [[امامت]] و آیاتی مانند [[آیه اکمال دین]] [[اثبات]] می‌شود.{{گسترش}} | ||
== آیات متضمن معنای خاتمیت == | == [[آیات]] متضمن معنای [[خاتمیت]] == | ||
{| class="wikitable" style="clear: | {| class="wikitable" style="clear:left،float:left،margin-left:2.10em، margin:20px"، #FFE9D4، | ||
|+ خاتمیت در قرآن | |+ [[خاتمیت در قرآن]] | ||
|- | |- | ||
! آیه !! نوع دلالت | ! [[آیه]]!! نوع دلالت | ||
|- style="background:# | |- style="background:#FFE9D4، text-align:center | ||
| سوره | | [[سوره احزاب]]، آیه ۴۰ || صریح | ||
|-style="background:# | |-style="background:#FFFEFA، text-align:center | ||
| سوره | | [[سوره انعام]]، آیه ۱۹ || ضمنی | ||
|- style="background:# | |- style="background:#FFE9D4، text-align:center | ||
| سوره | | [[سوره فرقان]]، آیه ۱ || ضمنی | ||
|-style="background:# | |-style="background:#FFFEFA، text-align:center | ||
| سوره | | [[سوره صف]]، آیه ۹<br>سوره فتح، آیه ۲۸<br>سوره [[توبه]]، آیه ۳۳|| ضمنی | ||
|- style="background:# | |- style="background:#FFE9D4، text-align:center | ||
| سوره انعام، آیات ۱۱۴ و ۱۱۵ || التزامی | | سوره انعام، آیات ۱۱۴ و ۱۱۵ || التزامی | ||
|- style="background:# | |- style="background:#FFE9D4، text-align:center | ||
| سوره آل | | [[سوره آل عمران]]، آیه ۸۵ || التزامی | ||
|} | |} | ||
برخی آیات قرآن به صورت ضمنی به مسئله ختم نبوت اشاره دارند. | برخی [[آیات قرآن]] به صورت ضمنی به مسئله [[ختم نبوت]] اشاره دارند. | ||
=== قرآن برای همه دوران‌ها === | === [[قرآن]] برای همه دوران‌ها === | ||
برخی آیات قرآن متضمن این معنا هستند که قرآن مخصوص به عصر خاصی نبوده و برای تمام اعصار است. اصولا، همه آیاتی که بر عمومیت [[نبوت]] [[پیامبر | برخی آیات قرآن متضمن این معنا هستند که قرآن مخصوص به عصر خاصی نبوده و برای تمام اعصار است. اصولا، همه آیاتی که بر عمومیت [[نبوت]] [[پیامبر]]{{صل}} و [[شریعت اسلام]] دلالت می‌کنند، ظهور در خاتمیت آن نیز دارند<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[کلام تطبیقی ج۲ (کتاب)|کلام تطبیقی]]، ج۲، ص۱۱۰-۱۱۱.</ref>. در [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَذَا الْقُرْآنُ لأُنذِرَكُم بِهِ وَمَن بَلَغَ}}<ref> به من این قرآن وحی شده است تا با آن به شما و به هر کس که (این قرآن به او) برسد، هشدار دهم؛ سوره انعام، آیه:۱۹.</ref>، ظاهر عبارت {{متن قرآن|مَن بَلَغَ}} (به معنای "هرکس که (این قرآن به او) برسد") مطلق و بدون محدودیت زمانی می‌باشد، و عدم ظهور و [[مبعوث شدن پیامبر]] و [[شریعت]] دیگری را می‌رساند. همچنین، در آیه {{متن قرآن|تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا}}<ref> بزرگوار است آن (خداوند) که فرقان را بر بنده خویش فرو فرستاد تا جهانیان را بیم‌دهنده باشد؛ سوره فرقان، آیه:۱.</ref>، قرآن کتابی برای [[انذار]] عموم [[بشر]] در هر مکان و زمانی معرفی شده است.، [[مفسرین]] با توجه به عدم وجود هیچ‌گونه قیدی در این آیه، بر شمول [[هدایت]] نسبت به تمام افراد بشر [[استدلال]] کرده‌اند. | ||
=== تفوق دین اسلام بر تمام ادیان === | === [[تفوق دین اسلام بر تمام ادیان]] === | ||
بر اساس آیه شریفه {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}<ref>«اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره صف، آیه ۹؛ سوره فتح، آیه ۲۸؛ سوره توبه، آیه ۳۳.</ref> که در سه سوره از قرآن تکرار شده است، خداوند | بر اساس [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}<ref>«اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره صف، آیه ۹؛ سوره فتح، آیه ۲۸؛ سوره توبه، آیه ۳۳.</ref> که در سه [[سوره]] از [[قرآن]] تکرار شده است، [[خداوند متعال]]، [[حضرت محمد]]{{صل}} را به عنوان [[رسول]] خویش با [[هدایت]] و [[دین راستین]] فرستاد تا آن را بر همه [[دین‌ها]] [[برتری]] دهد.{{گسترش}} | ||
=== پایان وحی الهی با نزول قرآن === | === [[پایان وحی الهی]] با [[نزول قرآن]] === | ||
برخی مفسرین با اشاره به آیه {{متن قرآن|وَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُ مُنَزَّلٌ مِّن رَّبِّكَ بِالْحَقِّ فَلاَ تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِينَ وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلاً لاَّ مُبَدِّلِ لِكَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}}<ref> و کسانی که به آنان کتاب داده‌ایم می‌دانند که آن (قرآن) فرو فرستاده‌ای راستین از سوی پروردگار توست پس به هیچ روی از تردیدکنندگان مباش! و سخن پروردگارت به راستی و دادگری کامل شد؛ هیچ دگرگون کننده‌ای برای سخنان وی نیست و او شنوای داناست؛ سوره انعام، آیه: ۱۱۴ - ۱۱۵.</ref>، بر این باورند که با | برخی [[مفسرین]] با اشاره به [[آیه]] {{متن قرآن|وَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُ مُنَزَّلٌ مِّن رَّبِّكَ بِالْحَقِّ فَلاَ تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِينَ وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلاً لاَّ مُبَدِّلِ لِكَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}}<ref> و کسانی که به آنان کتاب داده‌ایم می‌دانند که آن (قرآن) فرو فرستاده‌ای راستین از سوی پروردگار توست پس به هیچ روی از تردیدکنندگان مباش! و سخن پروردگارت به راستی و دادگری کامل شد؛ هیچ دگرگون کننده‌ای برای سخنان وی نیست و او شنوای داناست؛ سوره انعام، آیه: ۱۱۴ - ۱۱۵.</ref>، بر این باورند که با نزول قرآن گویا [[وحی الهی]] به اتمام رسیده و دیگر کلمات آسمانی تکرار نخواهد شد.{{منبع}}قید {{متن قرآن|لاَّ مُبَدِّلِ لِكَلِمَاتِهِ}} (به معنای: "هیچ دگرگون کننده‌ای برای سخنان وی نیست") در این آیه به غیر [[منسوخ]] باقی ماندن [[اسلام]] و قرآن اشاره دارد. این قید نه تنها تبدیل به واسطه [[نسخ]] [[الهی]] بلکه تبدیل به دست [[تحریف گران]] را نیز رد میکند<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[دین و نبوت (کتاب)|دین و نبوت]]، ص۲۲۴-۲۲۶.</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == | ||