ختم نبوت در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ختم نبوت در قرآن''' به بررسی آموزه [[خاتمیت]] (به [[فارسی]]: [[ختم نبوت]]) در [[قرآن کریم]] می‌پردازد. [[خاتمیت]]، اصطلاحی [[کلامی]] و به معنای این است که [[حضرت محمد]]{{صل}} [[آخرین پیامبر]] [[الهی]] است و بعد از او هیچ [[پیامبری]] [[مبعوث]] نمی‌شود. ‌ خاتمیت از نگاه [[شیعه]] و [[اهل سنت]] از [[ضروریات دین]] [[اسلام]] شمرده شده است.  

 

در [[آیه]] چهلم [[سوره احزاب]] به صورت صریح و در [[آیات]] دیگری به صورت ضمنی به این آموزه اشاره شده است.

خاتمیت واژه‌ای [[عربی]] به‌معنای رسیدن به آخر چیزی است<ref>معجم مقائیس اللغه ج۲ ص۲۴۵</ref> و در اصطلاح کلامی و [[قرآنی]] بدین معناست که بعد از حضرت محمد{{صل}} هیچ پیامبری نخواهد آمد و ایشان پایان دهنده سلسله [[پیامبران الهی]] هستند<ref>المیزان، ج۱۶، ص۳۲۵</ref>.

در استدلال به این آیه برای [[اثبات خاتمیت]] اشکالاتی وارد کرده‌اند. در پاسخ به این اشکال که "خاتم النبیین" را پایان دهنده سلسله [[انبیاء]] و نه سلسله [[رسولان]] دانسته‌اند، پاسخ داده شده است که هر پیامبری که دارای [[مقام رسالت]] باشد دارای [[مقام نبوت]] نیز هست؛ لذا با پایان یافتن سلسله [[انبیا]]، سلسله [[رسولان]] نیز به پایان می‌رسد. همچنین، برخی تعبیر "خاتم" در این [[آیه]] را به معنای [[انگشتر]] (با کاربرد [[زینت]] بخشی) گرفته و [[رسول اکرم]]{{صل}} را زینت بخش [[پیامبران]] دانسته‌اند. در پاسخ گفته‌اند که خاتم یعنی ختم([[مُهر]]) کردن (یا به انتها رساندن)، به انگشترهم از آن جهت که به وسیله آن [[نامه]] و مانند آن را ختم و مُهر می‌کردند (و به بیان دیگر به پایان می‌‌رساندند) به آن خاتم گفته‌اند، نه اینکه خاتم یعنی انگشتر؛ و معنا کردن خاتم به انگشتر و زینت با معنای ظاهری آیه مغایرت دارد.<ref>مصباح، بخش۵، ص۱۸۱ـ۱۸۲</ref>

== ختم [[نبوت تشریعی]] و [[تبلیغی]] ==

برخی [[پیامبران الهی]]، [[شریعت]] داشتند و بسیاری دیگر بدون [[شریعت]] بوده و شریعت پیش از خود را [[تبلیغ]] می‌کردند. گروه معدودی از پیامبران الهی که عبارت‌اند از [[حضرت نوح]]، [[حضرت ابراهیم]]، [[حضرت موسی]]، [[حضرت عیسی]]{{ع}} و حضرت [[محمد بن عبدالله]]{{صل}} دارای شریعت مستقل بوده‌اند که به آنان [[پیامبران اولوالعزم]] یا [[تشریعی]] گفته می‌شود. سایر [[پیامبران دارای شریعت]] مستقل نبوده، بلکه صرفا مبلغ شریعت پیش از خود بوده‌اند و غبار [[تحریف]] احتمالی را از شریعت قبل از خود برمی داشتند و مروج آن بودند که اینان را پیامبران تبلیغی اطلاق می‌کنند.  

بر اساس [[آیات قرآن]]، [[نبوت]] رسول اکرم{{صل}} پایان نبوت تشریعی و تبلیغی بوده است. به عنوان نمونه، [[آیات]] ۴۱ و ۴۲ [[سوره فصلت]] ورود هرگونه باطلی را در قٰرآن، چه در حال و چه در [[آینده]]، رد می‌کند: {{متن قرآن|وَإِنَّهُ لَكِتَابٌ عَزِيزٌ لا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَلا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ}}<ref> و به راستی آن کتابی است ارجمند. در حال و آینده آن، باطل راه ندارد، فرو فرستاده (خداوند) فرزانه ستوده‌ای است؛ سوره فصلت، آیه: ۴۱- ۴۲.</ref>. از آنجا که [[نسخ قرآن]] توسط کتاب دیگر عارض شدن [[باطل]] است و آیه مذکور عروض هر نوع باطلی را به صورت مطلق [[نفی]] می‌کند؛ لذا [[دین اسلام]]، پایان [[نبوت تشریعی]] و [[رسول اکرم]]{{صل}} [[آخرین پیامبر]] [[تشریعی]] است. همچنین، ختم [[نبوت تبلیغی]] با اصل [[امامت]] و آیاتی مانند [[آیه اکمال دین]] [[اثبات]] می‌شود.{{گسترش}}

برخی آیات قرآن متضمن این معنا هستند که قرآن مخصوص به عصر خاصی نبوده و برای تمام اعصار است. اصولا، همه آیاتی که بر عمومیت [[نبوت]] [[پیامبر]]{{صل}} و [[شریعت اسلام]] دلالت می‌کنند، ظهور در خاتمیت آن نیز دارند<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[کلام تطبیقی ج۲ (کتاب)|کلام تطبیقی]]، ج۲، ص۱۱۰-۱۱۱.</ref>. در [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَذَا الْقُرْآنُ لأُنذِرَكُم بِهِ وَمَن بَلَغَ}}<ref> به من این قرآن وحی شده است تا با آن به شما و به هر کس که (این قرآن به او) برسد، هشدار دهم؛ سوره انعام، آیه:۱۹.</ref>، ظاهر عبارت {{متن قرآن|مَن بَلَغَ}} (به معنای "هرکس که (این قرآن به او) برسد") مطلق و بدون محدودیت زمانی می‌باشد، و عدم ظهور و [[مبعوث شدن پیامبر]] و [[شریعت]] دیگری را می‌رساند. همچنین، در آیه {{متن قرآن|تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَى عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا}}<ref> بزرگوار است آن (خداوند) که فرقان را بر بنده خویش فرو فرستاد تا جهانیان را بیم‌دهنده باشد؛ سوره فرقان، آیه:۱.</ref>، قرآن کتابی برای [[انذار]] عموم [[بشر]] در هر مکان و زمانی معرفی شده است.، [[مفسرین]] با توجه به عدم وجود هیچ‌گونه قیدی در این آیه، بر شمول [[هدایت]] نسبت به تمام افراد بشر [[استدلال]] کرده‌اند.

=== [[تفوق دین اسلام بر تمام ادیان]] ===

=== [[پایان وحی الهی]] با [[نزول قرآن]] ===

برخی [[مفسرین]] با اشاره به [[آیه]] {{متن قرآن|وَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُ مُنَزَّلٌ مِّن رَّبِّكَ بِالْحَقِّ فَلاَ تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِينَ وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ صِدْقًا وَعَدْلاً لاَّ مُبَدِّلِ لِكَلِمَاتِهِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ}}<ref> و کسانی که به آنان کتاب داده‌ایم می‌دانند که آن (قرآن) فرو فرستاده‌ای راستین از سوی پروردگار توست پس به هیچ روی از تردیدکنندگان مباش! و سخن پروردگارت به راستی و دادگری کامل شد؛ هیچ دگرگون کننده‌ای برای سخنان وی نیست و او شنوای داناست؛ سوره انعام، آیه: ۱۱۴ - ۱۱۵.</ref>، بر این باورند که با نزول قرآن گویا [[وحی الهی]] به اتمام رسیده و دیگر کلمات آسمانی تکرار نخواهد شد.{{منبع}}قید {{متن قرآن|لاَّ مُبَدِّلِ لِكَلِمَاتِهِ}} (به معنای: "هیچ دگرگون کننده‌ای برای سخنان وی نیست") در این آیه به غیر [[منسوخ]] باقی ماندن [[اسلام]] و قرآن اشاره دارد. این قید نه تنها تبدیل به واسطه [[نسخ]] [[الهی]] بلکه تبدیل به دست [[تحریف گران]] را نیز رد می‌کند<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[دین و نبوت (کتاب)|دین و نبوت]]، ص۲۲۴-۲۲۶.</ref>.