ارتداد در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

ارتداد شرعى در حقيقت از نوع توقف و ترديد نيست، بلكه از سنخ انكار و نفى است. مرتد كسى است كه با [[لجاجت]] و سرسختى [[اصول اسلام]] را كه نزد همه [[مذاهب]] اسلامى مورد پذيرش است و [[انسان]] با پذيرش آنها در زمره [[مسلمانان]] در مى آيد و با انكار آنها از اردوگاه [[مسلمانان]] خارج مى شود و يا امورى كه دينى بودن آنها بديهى است و همه مسلمانان به وجود آنها در [[اسلام]] [[اذعان]] دارند و آنها را ضرورى دين اسلام مى دانند انكار مى كند. البته، انكار ضرورى دين در صورتى موجب [[ارتداد]] است كه انكار آنها ملازم با انكار اصول دين بوده و او به اين ملازمه متوجه و ملتزم باشد. از اين روى، اگر احتمال داده شود كه انكار او به خاطر وجود [[شبهه]] اى بوده است، مطابق قاعده تدرء الحدود بالشبهات حكم ارتداد در مورد او جارى نخواهد شد <ref>جواهر، ج۶، ص۴۶.</ref>. ترديدى نيست كه اسلام به تحقيق و مطالعه و [[انتخاب]] آگاهانه و از روى بصيرت [[ارج]] فراوان نهاده و مسلمانان را به پذيرش دين خود با دليل و [[استدلال]] [[دعوت]] كرده و پذيرش تقليدى اصول دين را مردود شمرده است {{متن قرآن|وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا}}<ref>«و آنچه تو را بدان دانشی نیست، پی مگیر که از گوش و چشم و دل، هر یک، خواهند پرسید» سوره اسراء، آیه ۳۶.</ref>، {{متن قرآن|وَإِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِي الْأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا يَخْرُصُونَ}}<ref>«و اگر از بیشتر کسان روی زمین پیروی کنی تو را از راه خداوند به گمراهی می‌کشانند؛ جز پندار را پی نمی‌گیرند و آنان جز نادرست برآورد نمی‌کنند» سوره انعام، آیه ۱۱۶.</ref>، {{متن قرآن|وَالَّذِينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَى فَبَشِّرْ عِبَادِ}}<ref>«و آنان را که از پرستیدن بت دوری گزیده‌اند و به درگاه خداوند بازگشته‌اند، مژده باد! پس به بندگان من مژده بده!» سوره زمر، آیه ۱۷.</ref>، {{متن قرآن| الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِكَ هُمْ أُوْلُوا الأَلْبَابِ}}<ref>«کسانی که گفتار را می‌شنوند آنگاه از بهترین آن پیروی می‌کنند، آنانند که خداوند راهنمایی‌شان کرده است و آنانند که خردمندند» سوره زمر، آیه ۱۸.</ref>. در حوزه داخلى، اسلام [[پرسش]] و تحقيق را نه تنها [[مذمت]] نكرده بلكه مقدمه ايمان محض دانسته است <ref>اصول كافى، ج۲، ص۴۲۵.</ref> و در حوزه خارج از اسلام حتى نسبت به مشركانى كه در نهايت كينه و [[لجاجت]] با اسلام در ستيزند، اگر بخواهند براى [[فهم]] حقيقت به تحقيق بپردازند، دستور [[پناه]] دهندگى در كمال امنيت و [[آرامش]] صادر كرده است {{متن قرآن|وَإِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلَامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>«و اگر یکی از مشرکان از تو پناه خواست به او پناه ده تا کلام خداوند را بشنود سپس او را به پناهگاه وی برسان؛ این بدان روست که اینان گروهی نادانند» سوره توبه، آیه ۶.</ref>، اما آنچه شايان توجه است اين كه تحقيق و [[پژوهش]] بايد [[قانونمند]] و روشمند باشد و [[انسان]] گزينشگر با رعايت اصول و [[قواعد]] تحقيق، گزينشگر احسن باشد نه غير احسن {{متن قرآن| الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِكَ هُمْ أُوْلُوا الأَلْبَابِ}}<ref>«کسانی که گفتار را می‌شنوند آنگاه از بهترین آن پیروی می‌کنند، آنانند که خداوند راهنمایی‌شان کرده است و آنانند که خردمندند» سوره زمر، آیه ۱۸.</ref>.

در نگاه دينى، [[حقوق خداوند]] بر [[انسان‌ها]] كه همان بايدها و نبايدهاى الهى است و [[حقوق]] [[جامعه]] بر افراد و [[حقوق]] افراد بر يكديگر كه همگى سرچشمه الهى دارد، محدود كننده آزادى هاى فردى است. اگر اظهار و بيان عقيده اى با [[حق]] فطرى و انسانى و شرعى افراد [[جامعه]] [[تعارض]] داشته باشد به حكم اين كه حقوق جامعه بر فرد مقدم است، به مقتضاى حكم [[عقل]] و وحى [[مصالح]] عمومى بر [[مصلحت]] فردى رجحان داده مى شود، به همين دليل در همه [[جوامع]] بشرى جاسوسى كردن براى [[دشمن]] ـ گرچه بنابر اصل آزادى فرد، [[جرم]] محسوب نمى‌شود ـ مجاز نيست و شديدترين مجازات‌ها براى آن در نظر گرفته شده است.