پرش به محتوا

صبر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۱٬۴۸۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۱ سپتامبر ۲۰۲۳
خط ۸۱: خط ۸۱:


=== بهره‌مندی از [[فهم]] صحیح و [[عبرت]] گیری===
=== بهره‌مندی از [[فهم]] صحیح و [[عبرت]] گیری===
همان‌گونه که در مرحله‌ای، [[شناخت]] عامل صبر است، در مرحله دیگری می‌تواند از آثار آن باشد. [[قرآن کریم]] پس از اشاره به ماجرای [[خودنمایی]] [[قارون]] با زر و زیورهای خود در برابر قومش و آرزوی [[دنیاطلبان]] بر دارابودن ثروتی همانند [[ثروت]] او، [[سخن]] کسانی را نقل کرده که از [[دانش]] [[واقعی]] بهره‌مند بودند. به نظر ایشان، [[پاداش]] [[خدا]] برای افراد باایمان و شایسته‌کار [[برتر]] از [[ثروت]] دنیاست، و اشاره کرده که تنها شکیبایان‌اند که توان[[فهم]] این [[برتری]] را دارند: «فَخَرَجَ عَلی‌قَوْمِهِ فِی زِینَتِهِ قالَ الَّذِینَ یرِیدُونَ الْحَیاةَ الدُّنْیا یا لَیتَ لَنا مِثْلَ ما أُوتِی قارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِیم ‌* وَ قالَ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَیلَکُمْ ثَوابُ اللَّهِ خَیرٌ لِمَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ لا یلَقَّاها إِلَّا الصَّابِرُونَ». ([[قصص]] / ۲۸، ۷۹ - ۸۰) تلقی که در «لا یلَقَّاها» یادشده به معنای فهمیدن و دریافت کردن و مقصود این است که [[سیره]] [[ایمان]] و [[عمل صالح]] را کسی نمی‌فهمد یا موفق به دریافت و عمل به آن نمی‌گردد، مگر [[صابران]]؛ زیرا [[تصدیق]] به برتر بودن [[پاداش اخروی]] نسبت به [[بهره‌های دنیوی]] برای کسی محقق می‌شود که دارای صفت [[صبر]] بر تلخی [[مخالفت با نفس]] [[اماره]] باشد،(۱) چنان‌که صبر عاملی برای [[فهم]] و [[عبرت گرفتن]] از [[قدرت الهی]] در روان ساختن کشتی بر دریاهاست: «أَ لَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْکَ تَجْرِی فِی الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ لِیرِیکُمْ مِنْ آیاتِهِ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ» ([[لقمان]] / ۳۱، ۳۱؛ نیز [[شوری]] / ۴۲، ۳۳)؛ زیرا [[تفکر]] و مطالعه در [[آفرینش]] و [[اسرار]] آن، به ([[شناخت]] و) [[ایمان]] می‌انجامد.(۲)
همان‌گونه که در مرحله‌ای، [[شناخت]] عامل صبر است، در مرحله دیگری می‌تواند از آثار آن باشد. [[قرآن کریم]] پس از اشاره به ماجرای [[خودنمایی]] [[قارون]] با زر و زیورهای خود در برابر قومش و آرزوی [[دنیاطلبان]] بر دارابودن ثروتی همانند [[ثروت]] او، [[سخن]] کسانی را نقل کرده که از [[دانش]] [[واقعی]] بهره‌مند بودند. به نظر ایشان، [[پاداش]] [[خدا]] برای افراد باایمان و شایسته‌کار [[برتر]] از [[ثروت]] دنیاست، و اشاره کرده که تنها شکیبایان‌اند که توان[[فهم]] این [[برتری]] را دارند: {{متن قرآن|فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِّمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلا يُلَقَّاهَا إِلاَّ الصَّابِرُونَ}}<ref> آنگاه با زیورهایش در پیش قوم خویش آشکار شد؛ کسانی که زندگی این جهان را می‌خواستند گفتند: ای کاش ما نیز همانند آنچه به قارون داده شده است می‌داشتیم، بی‌گمان او را بهره‌ای سترگ است. و دانشوران گفتند: وای بر شما! پاداش خداوند برای آن کس که ایمان آورد و کرداری شایسته دارد بهتر است و آن را جز به شکیبایان فرا نیاموزند؛ سوره قصص، آیه ۷۹ ـ ۸۰.</ref> تلقی که در {{متن قرآن|لا يُلَقَّاهَا}} یاد شده به معنای فهمیدن و دریافت کردن و مقصود این است که [[سیره]] [[ایمان]] و [[عمل صالح]] را کسی نمی‌فهمد یا موفق به دریافت و عمل به آن نمی‌گردد، مگر [[صابران]]؛ زیرا [[تصدیق]] به برتر بودن [[پاداش اخروی]] نسبت به [[بهره‌های دنیوی]] برای کسی محقق می‌شود که دارای صفت [[صبر]] بر تلخی [[مخالفت با نفس]] [[اماره]] باشد،<ref>مجمع البیان، ج ‌۷، ص۴۱۷؛ المیزان، ج ‌۱۶، ص۸۰؛ الوجیز، عاملی، ج ‌۲، ص۴۸۷.</ref> چنان‌که صبر عاملی برای [[فهم]] و [[عبرت گرفتن]] از [[قدرت الهی]] در روان ساختن کشتی بر دریاهاست: {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ لِيُرِيَكُمْ مِنْ آيَاتِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ}}<ref>«آیا ندیده‌ای که کشتی‌ها در دریا به نعمت خداوند روانند تا (خداوند) برخی از نشانه‌های خود را به شما نشان دهد؛ بی‌گمان در این، نشانه‌هایی برای هر شکیب پیشه سپاسمندی است» سوره لقمان، آیه ۳۱.</ref>، {{متن قرآن|إِن يَشَأْ يُسْكِنِ الرِّيحَ فَيَظْلَلْنَ رَوَاكِدَ عَلَى ظَهْرِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ}}<ref> اگر بخواهد باد را از وزیدن باز می‌دارد و (کشتی‌ها) بر آن (دریا) بی‌جنبش می‌مانند، بی‌گمان در این برای هر پرشکیب سپاسگزاری نشانه‌هاست؛ سوره شوری، آیه۳۳.</ref>؛ زیرا [[تفکر]] و مطالعه در [[آفرینش]] و [[اسرار]] آن، به ([[شناخت]] و) [[ایمان]] می‌انجامد.<ref>التحریر و التنویر، ج ۲۵، ص۱۶۶.</ref>
۱. <ref>مجمع البیان، ج ‌۷، ص۴۱۷؛ المیزان، ج ‌۱۶، ص۸۰؛ الوجیز، عاملی، ج ‌۲، ص۴۸۷.</ref>
 
۲. <ref>التحریر و التنویر، ج ۲۵، ص۱۶۶.</ref>
=== بهره‌مندی از [[پاداش]] ویژه===
=== بهره‌مندی از [[پاداش]] ویژه===
همه کارهای صابران، [[برترین]] کار در نوع خود نزد خدا به شمار می‌آید و از همین رو برترین پاداش را نیز خواهند داشت: «وَ لَنَجْزِینَّ الَّذِینَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یعْمَلُونَ ‌». (نحل / ۱۶، ۹۶)(۱) آن دسته از [[اهل کتاب]] نیز که به [[پیامبر اکرم]] ایمان آوردند، به سبب ایمان و [[ایستادگی]] در برابر [[خواهش‌های نفسانی]] و نیز [[تحمل]] [[آزار مشرکان]] به دو بار پاداش [[وعده]] داده شده‌اند: «أُولئِکَ یؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرَّتَینِ بِما صَبَرُوا» (قصص / ۲۸، ۵۴): یک بار برای [[ایمان]] به [[کتاب آسمانی]] خود و بار دیگر به سبب [[ایمان به قرآن]] و [[صبر]] بر آن.(۲) به [[صابران]] [[پاداش]] کامل و بی‌حساب [[وعده]] داده شده است: «إِنَّما یوَفَّی الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیرِ حِسابٍ ‌». (زمر / ۳۹، ۱۰) به گفته برخی [[مفسران]]، مراد از «بِغَیرِ حِسابٍ» این است که [[پاداش]] آنان به قدری فراوان است که محاسبه‌پذیر نیست (۳) و اطلاق آن شامل هر صبری می‌شود.(۴) برخی دیگر این نظر را نپسندیده و گفته‌اند مقصود این است که صابران بر خلاف دیگران [[حسابرسی]] [[اعمال]] ندارند و [[نامه]] اعمالشان گشوده نمی‌شود و اجرشان همسنگ اعمالشان نیست، بلکه بسی فراتر است.(۵)
همه کارهای صابران، [[برترین]] کار در نوع خود نزد خدا به شمار می‌آید و از همین رو برترین پاداش را نیز خواهند داشت: «وَ لَنَجْزِینَّ الَّذِینَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یعْمَلُونَ ‌». (نحل / ۱۶، ۹۶)(۱) آن دسته از [[اهل کتاب]] نیز که به [[پیامبر اکرم]] ایمان آوردند، به سبب ایمان و [[ایستادگی]] در برابر [[خواهش‌های نفسانی]] و نیز [[تحمل]] [[آزار مشرکان]] به دو بار پاداش [[وعده]] داده شده‌اند: «أُولئِکَ یؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرَّتَینِ بِما صَبَرُوا» (قصص / ۲۸، ۵۴): یک بار برای [[ایمان]] به [[کتاب آسمانی]] خود و بار دیگر به سبب [[ایمان به قرآن]] و [[صبر]] بر آن.(۲) به [[صابران]] [[پاداش]] کامل و بی‌حساب [[وعده]] داده شده است: «إِنَّما یوَفَّی الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیرِ حِسابٍ ‌». (زمر / ۳۹، ۱۰) به گفته برخی [[مفسران]]، مراد از «بِغَیرِ حِسابٍ» این است که [[پاداش]] آنان به قدری فراوان است که محاسبه‌پذیر نیست (۳) و اطلاق آن شامل هر صبری می‌شود.(۴) برخی دیگر این نظر را نپسندیده و گفته‌اند مقصود این است که صابران بر خلاف دیگران [[حسابرسی]] [[اعمال]] ندارند و [[نامه]] اعمالشان گشوده نمی‌شود و اجرشان همسنگ اعمالشان نیست، بلکه بسی فراتر است.(۵)
۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش