حضرت سلیل: تفاوت میان نسخه‌ها

سلیل، همسر امام [[هادی]] {{ع}} و مادر ارجمند [[امام حسن عسکری]] {{ع}}، از [[بانوان]] [[عفیف]]، [[پارسا]]، [[عارف]] و [[صالح]] بود. [[امام هادی]] {{ع}} از او به شایستگی یاد نموده و مقام و منزلتش را ستوده است. او در زادگاه خود از بزرگ‌زادگان بود<ref>زنان مردآفرین، ص۱۸۵.</ref>. سلیل، عصر سه [[امام]] [[معصوم]] را [[درک]] کرد و بعد از امام حسن عسکری {{ع}} [[مرجع]] و [[پناهگاه]] [[شیعیان]] شد که بیانگر نهایت عظمت مقام، کمال و [[شرافت]] او برای پذیرش [[اسرار]] [[امامت]] و [[وصایت]] است<ref>انوار البهیه، ص۴۷۳.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]]، ص ۱۸۱.</ref>

مورخان برای مادر بزرگوار امام حسن عسکری {{ع}} نام‌های بسیاری ذکر کرده‌اند؛ از جمله سلیل، [[سوسن]]، [[حدیث]]، [[حدیثه]]، حریبه و عسفان<ref>الفصول المهمه، ص۲۸۴؛ الارشاد، ص۶۵۰؛ أعلام النساء المؤمنات، ص۴۵۳.</ref>.

[[علامه مجلسی]] می‌گوید: مادر امام حسن عسکری {{ع}}، امّ ولد بود. نام او را حدیث، سوسن و سلیل گفته‌اند که صحیح، سلیل است. آن زنِ عفیف و کریم در نهایت [[صلاح]] و ورع و [[تقوا]] بود<ref>جلاء العیون، ص۹۸۹.</ref>.

نویسنده [[عیون]] المعجزات نام صحیح او را سلیل دانسته و با عبارت {{متن حدیث|كَانَتْ مِنَ الْعَارِفَاتِ الصَّالِحَاتِ‌}} او را ستوده است<ref>عیون المعجزات، ص۱۳۴.</ref>. باقر شریف قرشی می‌گوید: «سلیل، به قرینه [[روایت]]، درست‌تر است»<ref>حیاة الامام الحسن العسکری {{ع}}، ص۱۳.</ref>. کُنیه او امّ‌الحسن است<ref>ریاحین الشریعه، ج۳، ص۲۴.</ref>؛ زیرا نام فرزندش [[حسن]] بود.

مادر بزرگوار [[حضرت عسکری]] {{ع}} پاک‌ترین، پارساترین، پاک‌دامن‌ترین و والاترین بانوی [[زمان]] خود بوده و راویان، ایشان را از بانوان عارفه و صالحه برشمرده‌اند و به او جدّه نیز می‌گفتند؛ زیرا او جدّه [[امام عصر]] {{ع}} می‌باشد. او از بانوان شایسته و بامعرفت بود و در [[ارجمندی]] مقام او همین بس که او بعد از [[شهادت امام حسن عسکری]] {{ع}}، پناه و مرجع شیعیان گردید<ref>انوار البهیه، ص۴۷۳.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]]، ص ۱۸۱.</ref>

هنگامی که بنا شد سلیل به [[عقد]] [[امام علی النقی]] {{ع}} درآید، آن حضرت {{ع}} از نام آن بانو پرسید. عرض کرد: نامم سلیل است. آن حضرت فرمود: سلیل بیرون کشیده‌شده از هر آفت و نقص و هر [[پلیدی]] و ناپاکی است. سپس فرمود: [[حق تعالی]] به تو [[حجت]] خود را بر [[خلق]] خود، عطا فرماید<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]]، ص ۱۸۲.</ref>.

سلیل در [[مدینه]]، [[امام حسن]] {{ع}} را حامله شد و به [[دنیا]] آورد<ref>اثبات الوصیة، ص۴۵۷.</ref>. در سالروز ولادت [[امام حسن عسکری]] {{ع}} اختلافاتی بین سیره‌نویسان وجود دارد؛ ولی مشهور این است که آن حضرت در سال ۲۳۲ هجری متولد گردید<ref>ارشاد، ص۶۵۰؛ الفصول المهمه، ص۲۸۴.</ref>. تولد او با بانگ [[روحانی]] {{متن قرآن|اللَّهِ أَكْبَرُ}} و {{متن قرآن|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ}} آغاز شد. پدر، فرزند را در آغوش گرفته، در گوش راستش «[[اذان]]» و در گوش چپش «اقامه» گفت<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]]، ص ۱۸۳.</ref>.

سلیل می‌گوید: روزی فرزندم ابومحمد، [[امام عسکری]] {{ع}} به من فرمود: در سال ۲۶۰ق به من آزاری می‌رسد که می‌ترسم مرا دچار [[رنج]] و [[مشقت]] نماید. پس اگر از آن سالم ماندم، تا سال هفتاد (۲۷۰ق) خطری متوجه من نمی‌شود. من با شنیدن این خبر، [[آه]] و ناله سر دادم. فرزندم مرا [[دلداری]] داد و فرمود: مادر! [[بی‌تابی]] مکن که تقدیر [[خداوند]] جاری خواهد شد<ref>بصائر الدرجات، ص۴۸۲؛ بحار الانوار، ج۵، ص۳۳۰.</ref>.

امام حسن عسکری {{ع}} در سال ۲۵۹ق مادرش را از [[سامرا]] به [[حج]] فرستاد. وقتی آن بانوی بافضیلت و باتقوا به سرزمین [[وحی]] رسید، مشغول [[دعا]] و [[نیایش]] و انجام مراسم عبادی حج گردید. سلیل بعد از انجام [[مناسک حج]]، به سوی سامرا حرکت کرد. او در مدینه، کنار [[قبر]] [[رسول خدا]] {{صل}} توقف نمود و در آنجا خبر شهادت فرزندش، امام عسکری {{ع}}، را شنید<ref>عیون المعجزات، ص۱۳۸؛ جلاء العیون، ص۹۹۸؛ الدرّ النظیم، ص۳۷۳.</ref>.

در بصائرالدرجات آمده است: وقتی در ماه صفر، [[معتمد عباسی]]، امام عسکری {{ع}} و برادرش جعفر را [[زندانی]] کرد، مادر امام حسن عسکری {{ع}} که در مدینه بود، بی‌تابی عجیبی می‌کرد و آرام نداشت و گاهی اوقات به بیرون مدینه می‌رفت و سر راه مسافرانی می‌نشست که از [[عراق]] می‌آمدند و احوال [[خانواده]] خود را از آنان جویا می‌شد. در هشتم ماه ربیع‌الأول، امام حسن عسکری {{ع}} به شهادت رسید و مادر آن حضرت در مدینه از شهادت فرزندش [[آگاه]] شد. از این جریان روشن می‌شود که [[امام حسن عسکری]] {{ع}} ماه و سال [[شهادت]] خود را به مادرش خبر داده بود<ref>بصائر الدرجات، ص۴۸۲.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]]، ص ۱۸۳.</ref>

[[احمد بن ابراهیم]] می‌گوید: من در سال ۲۶۲ ق به حضور [[حکیمه]]، دختر [[محمد بن علی]] (عمه امام حسن عسکری {{ع}}) رسیدم و با او از پشت پرده صحبت کردم و سؤالاتی از وی پرسیدم؛ از جمله پرسیدم چه کسی را بعد از [[امام عسکری]] {{ع}} [[امام]] خود بدانم؟ حکیمه یک یک [[امامان]] را شمرد تا رسید به نام [[امام زمان]] {{ع}}، فرزندِ امام حسن عسکری {{ع}}. عرض کردم: فدایت شوم! او را دیدی یا این که خبر او را شنیده‌ای؟ گفت: خبر او را از [[امام یازدهم]] شنیدم که برای مادرش نوشته بود. گفتم: آن مولود کجاست؟ گفت: از نظرها پنهان است. گفتم: وقتی آن حضرت در [[غیبت]] به سر می‌برد، [[شیعه]] به چه کسی پناه آورد؟ حکیمه گفت: به جدّه او ([[مادر]] امام حسن عسکری {{ع}}). گفتم: آیا [[پیروی]] کنم از کسی که [[زن]] را [[وصی]] خود قرار داده؟ فرمود: امام حسن عسکری که در این مورد پیروی نمود از [[امام حسین]] {{ع}}؛ زیرا آن حضرت نیز در ظاهر [[وصیت]] نمود به خواهرش [[زینب]] و آنچه از [[علوم]] [[امام زین‌العابدین]] {{ع}} صادر می‌شد، نسبت داده می‌شد به زینب؛ از جهت حفظ جان امام [[سجاد]] {{ع}} از راه [[تقیه]] و باقی ماندن آن [[وجود مقدّس]]<ref>کمال الدین، ص۱۷۸؛ ریاحین الشریعه، ص۲۵.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]]، ص ۱۸۴.</ref>

امام حسن عسکری {{ع}} هنگام رحلت، مادرش را وصیّ خود قرار داد. سلیل در [[زمان]] شهادت فرزندش، در [[مدینه]] به سر می‌برد. او وقتی خبر شهادت فرزندش را شنید، به سرعت راهی [[سامرا]] شد. در سامرا، بین او و جعفر [[کذّاب]] درباره [[میراث]] امام حسن عسکری {{ع}} [[اختلاف]] شدیدی به وجود آمد. آنان نزد [[قاضی]] ابو الشارب رفتند و سلیل نزد قاضی ثابت کرد که امام حسن عسکری {{ع}} او را وصی خود قرار داده است. پس میراث را بین [[مادر امام عسکری]] {{ع}} و برادرش جعفر تقسیم کردند<ref>کمال الدین، ج۲، ص۱۲۴؛ دلائل امامه، ص۴۲۵.</ref>.

سلیل به قدری [[بخشنده]] و باگذشت بود که هنگام [[تنگ‌دستی]] جعفر، همه هزینه زندگی او و خانواده‌اش را بر عهده گرفت. جعفر چنان [[تنگ‌دست]] شده بود که نیازمند پاره‌نانی برای خوردن بود. سلیل پذیرفت گندم، آرد، گوشت و همه نیازهای مادی جعفر، حتّی کاه و جو حیوانات او را تأمین کند<ref>ریاحین الشریعه، ج۳، ص۲۵.</ref>.

 

[[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبة]] در این‌باره می‌نویسد: اگر کسی بگوید چگونه [[امام حسن عسکری]] {{ع}} با این که فرزند داشت، مادر خود را [[وصی]] قرار داد تا متولّی [[موقوفات]] و [[صدقات]] او باشد، در جواب می‌گوییم: آن حضرت مادر خود را وصی قرار داد تا تولد فرزندش مخفی بماند. اگر آن حضرت از فرزندش نام می‌برد، [[هدف]] او که پنهان نمودن وجود نازنین فرزندش بود محقق نمی‌شد. قبل از امام حسن عسکری {{ع}}، [[امام صادق]] {{ع}} نیز برای [[حفظ]] وجود فرزندش [[موسی بن جعفر]] {{ع}}، [[حمیده بربریه]] را [[وصیّ]] خود قرار داده بود<ref>کتاب الغیبه، ص۸۵.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]]، ص ۱۸۵.</ref>

تاریخ [[وفات]] سلیل معلوم نیست. مسلم است که او بعد از امام حسن عسکری {{ع}}، درگذشته است. سلیل در آخرین لحظات [[عمر]] گرامی‌اش [[وصیت]] نمود که او را در جوار مزار شوهر بزرگوارش [[امام هادی]] {{ع}} و فرزندش [[امام حسن]] عسکری‌{{ع}} [[دفن]] کنند. وقتی بازماندگان می‌خواستند به وصیت او عمل کنند، جعفر گفت: اینجا [[خانه]] من است؛ اجازه ندارید کسی را اینجا دفن کنید. در این هنگام بود که [[حضرت مهدی]] {{ع}} (نوه بزرگوار سلیل) ظاهر شد و فرمود: جعفر! این خانه توست یا خانه من؟ این را گفت و از نظرها پنهان شد. سلیل را کنار امام حسن عسکری {{ع}} دفن کردند<ref>الخرائج والجرایح، ص۶۶۱؛ اصول کافی، ج۲، ص۱۵۹.</ref>.