|
|
| خط ۴۴: |
خط ۴۴: |
| ==زمینه‌ها و آثار عملکرد [[مفسدان]]== | | ==زمینه‌ها و آثار عملکرد [[مفسدان]]== |
| عملکردهای خوب و بد [[انسان]]، نه تنها در خود و دیگران تاثیر می‌‌گذارد، بلکه می‌‌تواند تاثیرات بسیار مهمی در [[محیط زیست]] بلکه [[کائنات]] بگذارد. از این روست که [[خدا]] به [[انسانی]] که [[خلیفه الله]] است، هشدار می‌‌دهد که هر [[عمل صالح]] یا [[فاسد]] وی تنها محدوده به [[دنیا]] نمی‌شود، بلکه در [[عوالم]] دیگر از جمله [[عالم آخرت]] تاثیرگذار است. از نظر [[قرآن]]، [[اعمال]] مفسدانه انسان محیط زیست را به هم می‌‌زند و می‌‌تواند [[زندگی]] را بر خود انسان و جانوران و گیاهان سخت دشوار و غیر قابل [[تحمل]] کند. بنابراین، [[شناخت]] آثار، عوامل و زمینه‌های چنین اعمال فاسد به ویژه از سوی کسانی که فسادگری ذاتی و مقوم ذات ایشان شده است، می‌‌تواند برای جلوگیری و [[اصلاح]] آن از سوی دیگران مفید و سازنده باشد. از همین روست که نویسنده با مراجعه به [[آموزه‌های وحیانی قرآن]] بر آن است تا این مسایل را تبیین کند. با هم این مطلب را از نظر می‌‌گذرانیم.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[زمینه‌ها و آثار عملکرد مفسدان (مقاله)|زمینه‌ها و آثار عملکرد مفسدان]]</ref> | | عملکردهای خوب و بد [[انسان]]، نه تنها در خود و دیگران تاثیر می‌‌گذارد، بلکه می‌‌تواند تاثیرات بسیار مهمی در [[محیط زیست]] بلکه [[کائنات]] بگذارد. از این روست که [[خدا]] به [[انسانی]] که [[خلیفه الله]] است، هشدار می‌‌دهد که هر [[عمل صالح]] یا [[فاسد]] وی تنها محدوده به [[دنیا]] نمی‌شود، بلکه در [[عوالم]] دیگر از جمله [[عالم آخرت]] تاثیرگذار است. از نظر [[قرآن]]، [[اعمال]] مفسدانه انسان محیط زیست را به هم می‌‌زند و می‌‌تواند [[زندگی]] را بر خود انسان و جانوران و گیاهان سخت دشوار و غیر قابل [[تحمل]] کند. بنابراین، [[شناخت]] آثار، عوامل و زمینه‌های چنین اعمال فاسد به ویژه از سوی کسانی که فسادگری ذاتی و مقوم ذات ایشان شده است، می‌‌تواند برای جلوگیری و [[اصلاح]] آن از سوی دیگران مفید و سازنده باشد. از همین روست که نویسنده با مراجعه به [[آموزه‌های وحیانی قرآن]] بر آن است تا این مسایل را تبیین کند. با هم این مطلب را از نظر می‌‌گذرانیم.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[زمینه‌ها و آثار عملکرد مفسدان (مقاله)|زمینه‌ها و آثار عملکرد مفسدان]]</ref> |
|
| |
| ==آثار [[فساد]] و [[رفتار]] مفسدان از نظر قرآن==
| |
| فساد در برابر [[صلاح]]، حالتی است که چیزی از حالت طبیعی و کارکردهای خود خارج شود. بر همین اساس، خروج چیزی از حالت [[اعتدال]] و [[گرایش]] به [[افراط]] یا [[تفریط]] فساد دانسته شده است.<ref>مفردات الفاظ قرآن کریم، ص۶۳۶</ref>
| |
|
| |
| از نظر قرآن، گاه انسانی به [[خطا]] یا [[جهالت]] کاری را انجام می‌‌دهد که فاسد است و تبعاتی دارد، ولی گاه شخص چنان گرفتار [[رفتاری]] فاسد می‌‌شود که گویی فساد جزو [[ملکه]] و مقوم ذات اوست. چنین افرادی را در اصطلاح «[[مفسد]]» میگویند که در برابر «[[مصلح]]» قرار می‌‌گیرد. از نظر قرآن، رفتارهای فاسد و مفسد هر دو گروه آثاری دارد که دانستن آن بسیار مهم و اساسی است؛ زیرا با شناخت از آثار آن می‌‌توان، نقش و جایگاه [[رفتارهای انسانی]] را در محیط و کائنات دانست و تلاش کرد تا در انجام فعالیت‌ها دقت بیش تری نمود تا پیامدها و آثار مخرب و زیانباری را نداشته باشد. از مهمترین آثار [[فساد]] می‌‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| |
| #'''تخریب [[محیط زیست]]:''' از مهمترین آثار فعالیت‌های [[فاسد]] و [[مفسد]] این است که محیط زیست [[بشر]] به شدت تخریب می‌‌شود و [[دریاها]] و خشکی‌ها به گونه ای می‌‌شود که ضرر و [[زیان]] به [[انسان]] می‌‌رساند.<ref>{{متن قرآن|ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ}}«برای کارهایی که مردم کرده‌اند در خشکی و دریا تباهی به چشم می‌خورد، تا (خداوند، کیفر) برخی از آنچه کرده‌اند به آنان بچشاند، باشد که باز گردند» سوره روم، آیه ۴۱.</ref> پس از نظر [[قرآن]]، فعالیت‌های [[انسانی]] محدود به خودش نیست، بلکه تاثیر مخرب عمومی به جا می‌‌گذارد که حتی حیوانات و گیاهان دریایی و خشکی نیز از این فعالیت‌ها آسیب می‌‌بینند و موجبات توفان، سیل، [[آلودگی]] محیط [[زیستی]]، تغییرات آب و هوایی و مانند آنها می‌‌شود.
| |
| #'''زیان و [[خسران]]:''' هر گونه فعالیت فساد آمیزی در [[زمین]] موجب می‌‌شود تا سرمایه‌ها از دست برود در حالی که نتیجه ای عاید انسان نمی‌شود.<ref>{{متن قرآن|الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ}} «همان کسان که پیمان با خداوند را پس از بستن آن می‌شکنند و چیزی را که خداوند فرمان به پیوند آن داده است می‌گسلند و در زمین تباهی می‌ورزند، آنانند که زیانکارند» سوره بقره، آیه ۲۷.</ref> به عنوان نمونه [[قطع رابطه]] با [[خویشان]] به عنوان یک عمل فساد آمیز موجب می‌‌شود تا شخص از [[فرصت]] [[عمر]] و زمانی که باید از آن بهره مند شود، بی‌بهره می‌‌شود و عدم [[ملاقات]] و [[صله رحم]] نه تنها موجب نمی‌شود تا فرصت بیش تری برای کارهای دیگر به دست آورد، بلکه موجب می‌‌شود تا عمر وی کاهش یابد؛ چنان که [[روایات]] بسیاری بر این امر تاکید دارد. از نظر قرآن کسی که [[عهد شکنی]] میکند که از جمله آنها عدم مراعات صله رحم است، نه تنها فرصتی را به دست نمی‌آورد، بلکه از اصل [[سرمایه]] خویش چون عمرش را این گونه تباه میکند و زیان می‌‌بیند.
| |
| #'''[[ظلم]]:''' [[مفسدان]] به سبب [[طبیعت]] غیر [[متعادل]] خویش، رفتارهایی را انجام می‌‌دهند که بیرون از دایره [[عدالت]] است و این گونه است که ظلم به عنوان برآیند و آثار [[رفتار]] مفسدانه هماره مطرح است.<ref>{{متن قرآن|ثُمَّ بَعَثْنَا مِنْ بَعْدِهِمْ مُوسَى بِآيَاتِنَا إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ فَظَلَمُوا بِهَا فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ}}«سپس بعد از آنان موسی را با نشانه‌هایمان به سوی فرعون و سرکردگانش برانگیختیم و آنان به آن (نشانه) ها ستم روا داشتند پس بنگر که سرانجام تبهکاران چگونه بود» سوره اعراف، آیه ۱۰۳</ref>
| |
| #'''[[فتنه]]:''' از دیگر آثار فعالیت‌های مفسدان می‌‌توان به فتنه گری اشاره کرد. اصولا چنین افرادی از مسیر عدالت و [[حق]] بیرون رفته و در [[ظلمت]] یا محیط خاکستری فعالیت میکنند و [[رفتارها]] و کارهایشان به گونه ای است که [[حق و باطل]] به هم آمیخته می‌‌شود و [[قدرت]] تشخیص حق و باطل را از دیگران سلب میکنند. بنابراین، [[مفسدان]] با فعالیت‌های خویش محیطی پر از [[فتنه]] و [[انحراف]] را برای خود و دیگران فراهم میآورند که قدرت تشخیص و [[گرایش]] به [[حق]] در آن فراهم نیست.<ref>{{متن قرآن|هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ }}«اوست که این کتاب را بر تو فرو فرستاد؛ برخی از آن، آیات «محکم» (/ استوار/ یک رویه) اند، که بنیاد این کتاب‌اند و برخی دیگر (آیات) «متشابه» (/ چند رویه) اند؛ اما آنهایی که در دل کژی دارند، از سر آشوب و تأویل جویی، از آیات متشابه آن، پیروی میکنند در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش، میگویند: ما بدان ایمان داریم، تمام آن از نزد پروردگار ماست و جز خردمندان، کسی در یاد نمی‌گیرد» سوره آل عمران، آیه ۷.</ref> در این [[آیه]] کلمه {{متن قرآن| زَيْغٌ}} به معنای میل از [[استقامت]] است.<ref>مفردات، ص۳۸۷، «زیغ»</ref> این معنا شباهت زیادی به [[فساد]] دارد که خروج شیء از [[اعتدال]] است. پس کسی که گرفتار زیغ و انحراف از جاده اعتدال است، [[انسان]] [[فاسد]] و مفسدی است که به طور طبیعی خود گرفتار فتنه است و دیگران را نیز بدان [[مبتلا]] میکند.
| |
| # '''[[قتل]] بی‌گناه:''' رفتارهای مفسدانه موجب قتل بی‌گناهان می‌‌شود، که البته آثار آن محدود به خود مقتول یا [[خانواده]] آن نیست، بلکه آثار [[اجتماعی]] آن دامن گیر دیگران نیز می‌‌شود.<ref>{{متن قرآن|مِنْ أَجْلِ ذَلِكَ كَتَبْنَا عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا وَلَقَدْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُنَا بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ إِنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ بَعْدَ ذَلِكَ فِي الْأَرْضِ لَمُسْرِفُونَ}}«به همین روی بر بنی اسرائیل مقرر داشتیم که هرکس تنی را -جز به قصاص یا به کیفر تبهکاری در روی زمین- بکشد چنان است که تمام مردم را کشته است و هر که آن را زنده بدارد چنان است که همه مردم را زنده داشته است؛ و بی‌گمان پیامبران ما برای آنان برهان‌ها (ی روشن) آوردند آنگاه بسیاری از ایشان از آن پس، در زمین گزافکارند» سوره مائده، آیه ۳۲.</ref>
| |
| # '''[[اسراف]]:''' از نظر [[قرآن]]، همان طوری که [[ظلم]] و [[بی‌عدالتی]] از پیامدهای رفتارهای فاسد است، همچنین گرایش به هر گونه اسراف و [[زیاده روی]] همانند قتل دیگران از پیامدهای فساد است.<ref>{{متن قرآن|مِنْ أَجْلِ ذَلِكَ كَتَبْنَا عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا وَلَقَدْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُنَا بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ إِنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ بَعْدَ ذَلِكَ فِي الْأَرْضِ لَمُسْرِفُونَ}}«به همین روی بر بنی اسرائیل مقرر داشتیم که هرکس تنی را -جز به قصاص یا به کیفر تبهکاری در روی زمین- بکشد چنان است که تمام مردم را کشته است و هر که آن را زنده بدارد چنان است که همه مردم را زنده داشته است؛ و بی‌گمان پیامبران ما برای آنان برهان‌ها (ی روشن) آوردند آنگاه بسیاری از ایشان از آن پس، در زمین گزافکارند» سوره مائده، آیه ۳۲.</ref>
| |
| # '''[[گمراهی]]:''' از دیگر آثار فساد می‌‌توان به گمراهی و حرکت از [[مسیر حق]] به سوی [[باطل]] اشاره کرد.<ref>{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ}} «خداوند پروا ندارد که به پشه یا فراتر از آن مثلی بزند، پس آنان که ایمان دارند می‌دانند این از سوی پروردگار آنها درست است اما کسانی که کافرند میگویند: «خداوند از این مثل، چه می‌خواهد؟»؛ با آن بسیاری را بیراه و بسیاری (دیگر) را رهیاب میکند. و جز نافرمانان را با آن بیراه نمی‌گرداند» سوره بقره، آیه ۲۶. {{متن قرآن|الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ}} «همان کسان که پیمان با خداوند را پس از بستن آن می‌شکنند و چیزی را که خداوند فرمان به پیوند آن داده است می‌گسلند و در زمین تباهی می‌ورزند، آنانند که زیانکارند» سوره بقره، آیه ۲۷.</ref> از نظر قرآن، کسانی که فساد و [[تباهی]] میکنند، بستری برای گمراهی از هدایت‌های [[الهی]] برای خویش فراهم میآورند و [[خدا]] به [[مجازات]] فساد ایشان آنان را از بهره‌مندی از هدایت‌های الهی خاص چون [[وحی]] [[محروم]] میکند. در [[حقیقت]] گمراهی از [[هدایت تشریعی]]، به عنوان مجازات و [[کیفر]] برای کسانی است که خلاف [[فطرت]] به فساد می‌‌پردازند.<ref>{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ}} «خداوند پروا ندارد که به پشه یا فراتر از آن مثلی بزند، پس آنان که ایمان دارند می‌دانند این از سوی پروردگار آنها درست است اما کسانی که کافرند میگویند: «خداوند از این مثل، چه می‌خواهد؟»؛ با آن بسیاری را بیراه و بسیاری (دیگر) را رهیاب میکند. و جز نافرمانان را با آن بیراه نمی‌گرداند» سوره بقره، آیه ۲۶. {{متن قرآن|الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ}} «همان کسان که پیمان با خداوند را پس از بستن آن می‌شکنند و چیزی را که خداوند فرمان به پیوند آن داده است می‌گسلند و در زمین تباهی می‌ورزند، آنانند که زیانکارند» سوره بقره، آیه ۲۷.</ref>
| |
| # '''[[فسق]]:''' فسق و [[پوشیدن]] لباسی نارسا و ناقص بر تن که توانای [[دفاعی]] و حفاظتی ندارد و شخص را گرفتار [[بی‌تقوایی]] میکند، از دیگر پیامدهای فساد است که در قرآن به آن توجه داده شده است.<ref>{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ}} «خداوند پروا ندارد که به پشه یا فراتر از آن مثلی بزند، پس آنان که ایمان دارند می‌دانند این از سوی پروردگار آنها درست است اما کسانی که کافرند میگویند: «خداوند از این مثل، چه می‌خواهد؟»؛ با آن بسیاری را بیراه و بسیاری (دیگر) را رهیاب میکند. و جز نافرمانان را با آن بیراه نمی‌گرداند» سوره بقره، آیه ۲۶. {{متن قرآن|الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ}} «همان کسان که پیمان با خداوند را پس از بستن آن می‌شکنند و چیزی را که خداوند فرمان به پیوند آن داده است می‌گسلند و در زمین تباهی می‌ورزند، آنانند که زیانکارند» سوره بقره، آیه ۲۷.</ref>
| |
| # '''[[لعنت خدا]]:''' از پیامدها و آثار فساد آن است که خدا چنین افرادی را از [[رحمت]] خویش دور ساخته و [[ملعون]] می‌‌دارد.<ref>{{متن قرآن|فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَكُمْ}}«آیا جز این امید دارید که چون (از کتاب خداوند) رو بگردانید، در زمین تباهی انگیزید و پیوندتان را با خویشاوندان بگسلید؟» سوره محمد، آیه ۲۲. {{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَى أَبْصَارَهُمْ}} «آنان کسانی هستند که خداوند آنان را لعنت کرده است و ناشنوایشان ساخته و چشم‌هاشان را نابینا کرده است» سوره محمد، آیه ۲۳.</ref>
| |
| #'''از کار افتادن ابزارهای [[معرفتی]] و [[شناختی]]:''' از نظر [[قرآن]]، کسانی که به [[فساد]] می‌‌گرایند، به عنوان [[مجازات]] [[الهی]]، ابزارهای شناختی و معرفتی آنان از کار می‌‌افتد و به جایی آنکه توان [[شنوایی]] و [[بینایی]] داشته باشند، [[کور]] و کر می‌‌شوند.<ref>{{متن قرآن|فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَكُمْ}}«آیا جز این امید دارید که چون (از کتاب خداوند) رو بگردانید، در زمین تباهی انگیزید و پیوندتان را با خویشاوندان بگسلید؟» سوره محمد، آیه ۲۲. {{متن قرآن|أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَأَعْمَى أَبْصَارَهُمْ}} «آنان کسانی هستند که خداوند آنان را لعنت کرده است و ناشنوایشان ساخته و چشم‌هاشان را نابینا کرده است» سوره محمد، آیه ۲۳.</ref> از همین روست که [[مفسدان]]، تحلیل روشن و واقع بینانه ای از عملکرد خود و دیگران نداشته و کارهای فساد و مفسدانه خویش را مصلحانه و کارهای [[اصلاحی]] دیگران را مفسدانه تحلیل و تبیین میکنند.<ref>{{متن قرآن|خَتَمَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ}}«خداوند بر دل‌ها و بر شنوایی آنان مهر نهاده و بر بینایی‌های آنها پرده‌ای است و عذابی سترگ خواهند داشت» سوره بقره، آیه ۷. {{متن قرآن|وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ قَالُوا أَنُؤْمِنُ كَمَا آمَنَ السُّفَهَاءُ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَاءُ وَلَكِنْ لَا يَعْلَمُونَ}} «و چون به آنان گویند که مانند (دیگر) مردمان ایمان بیاورید میگویند آیا ما چون کم خردان ایمان بیاوریم؟ آگاه باشید! آنان خود کم خردند امّا نمی‌دانند» سوره بقره، آیه ۱۳.</ref> به هر حال، [[کوردلی]] و عدم دریافت [[حقایق]] از پیامدهای فساد و [[افساد]] است.
| |
| #'''مانع [[اصلاحات]]:''' مفسدان از موانع جدی در راه اصلاحات هستند؛ زیرا خودشان کارهای [[فاسد]] را انجام می‌‌دهند و هرگز با فعالیت‌های اصلاحی دیگران موافقت نخواهند کرد و سدی در راه اصلاحات دیگران ایجاد میکنند.<ref>{{متن قرآن|وَوَاعَدْنَا مُوسَى ثَلَاثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَقَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ}}«و ما با موسی سی شب وعده نهادیم و با ده شب دیگر آن را کامل کردیم و میقات پروردگارش در چهل شب کمال یافت و موسی به برادر خویش هارون گفت: در میان قوم من جانشین من شو و به سامان دادن (امور) بپرداز و از راه و روش تبهکاران پیروی مکن!» سوره اعراف، آیه ۱۴۲.</ref>
| |
| # '''[[محرومیت]] از [[احترام]]:''' از نظر قرآن، برخی از [[اعمال]] مفسدانه مانند [[قتل]] بی‌گناهان، موجب می‌‌شود تا شخص از احترام و [[ارزش]] ساقط شود و جایگاه اصلی [[انسانی]] خودش را از دست بدهد. از همین روست که می‌‌توان [[قاتل]] را به سبب فسادش [[اعدام]] کرد و هیچ [[حرمت]] و احترامی از جهت [[حفظ]] جانش قایل نشد.<ref>{{متن قرآن|مِنْ أَجْلِ ذَلِكَ كَتَبْنَا عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا وَلَقَدْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُنَا بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ إِنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ بَعْدَ ذَلِكَ فِي الْأَرْضِ لَمُسْرِفُونَ}}«به همین روی بر بنی اسرائیل مقرر داشتیم که هرکس تنی را -جز به قصاص یا به کیفر تبهکاری در روی زمین- بکشد چنان است که تمام مردم را کشته است و هر که آن را زنده بدارد چنان است که همه مردم را زنده داشته است؛ و بی‌گمان پیامبران ما برای آنان برهان‌ها (ی روشن) آوردند آنگاه بسیاری از ایشان از آن پس، در زمین گزافکارند» سوره مائده، آیه ۳۲</ref> پس احترام و حرمت [[جان]] شخص تا زمانی است که فسادی چون قتل نکرده باشد؛ زیرا با قتل بی‌گناه می‌‌بایست [[قصاص]] شود و هیچ احترام و حرمتی برای جانش نیست.
| |
| #'''محرومیت از [[خلافت الهی]]:''' خلافت الهی برای کسانی است که عمل ایشان [[صالح]] و مصلحانه باشد، اما کسانی که عملی مفسدانه و [[ظلم]] دارند، از خلافت الهی [[محروم]] می‌‌شوند.<ref>{{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ}}«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگارت به فرشتگان فرمود: می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم، گفتند: آیا کسی را در آن می‌گماری که در آن تباهی میکند و خون‌ها می‌ریزد در حالی که ما تو را با سپاس، به پاکی می‌ستاییم و تو را پاک می‌شمریم؛ فرمود: من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید» سوره بقره، آیه ۳۰</ref>
| |
| #'''متن پررنگ'''محرومیت از [[سعادت اخروی]]: از دیگر آثار [[رفتارها]] و فعالیت فاسد و [[مفسد]] می‌‌توان به محرومیت از سعادت اخروی این افراد اشاره کرد؛ زیرا از نظر قرآن، [[عاقبت]] برای [[متقین]] است و [[اهل فساد]] از [[تقوا]] [[بیگانه]] هستند.<ref>{{متن قرآن|تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ}}«آنک سرای واپسین! آن را برای کسانی می‌نهیم که بر آنند تا در روی زمین، نه گردنکشی کنند و نه تباهی؛ و سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است» سوره قصص، آیه ۸۳.</ref>
| |
| # '''[[محرومیت]] از [[محبت خدا]]:''' کسانی که به جای [[اصلاح]] به [[افساد]] می‌‌پردازند [[محبوب خدا]] نیستند و [[مفسدان]] از محبت خدا [[محروم]] می‌‌شوند.<ref>{{متن قرآن|وَإِذَا تَوَلَّى سَعَى فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْفَسَادَ}} «و چون به سرپرستی در کاری دسترسی یابد می‌کوشد که در زمین تبهکاری ورزد و کشت و پشت را نابود کند و خداوند تباهی را دوست نمی‌دارد» سوره بقره، آیه ۲۰۵؛ {{متن قرآن|وَقَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُوا بِمَا قَالُوا بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ يُنْفِقُ كَيْفَ يَشَاءُ وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْيَانًا وَكُفْرًا وَأَلْقَيْنَا بَيْنَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ كُلَّمَا أَوْقَدُوا نَارًا لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللَّهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الْأَرْضِ فَسَادًا وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ}}«و یهودیان گفتند که دست خداوند بسته است، دستشان بسته باد و بر آنچه گفته‌اند لعنت بر ایشان باد بلکه دست‌های او باز است و هرگونه بخواهد می‌بخشد و بی‌گمان آنچه به سوی تو از سوی پروردگارت فرو فرستاده شده است بر سرکشی و کفر بسیاری از آنان می‌افزاید؛ و میان آنان تا رستخیز دشمنی و کینه‌جویی افکندیم؛ هر بار که آتشی را برای جنگ بر افروختند خداوند آن را خاموش گردانید؛ و در زمین به تباهی می‌کوشند و خداوند تبهکاران را دوست نمی‌دارد» سوره مائده، آیه ۶۴؛ {{متن قرآن|وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ وَلَا تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا وَأَحْسِنْ كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ}}«و در آنچه خداوند به تو داده است سرای واپسین را بجوی و بهره خود از این جهان را (هم) فراموش مکن و چنان که خداوند به تو نیکی کرده است تو (نیز) نیکی (پیشه) کن و در زمین در پی تباهی مباش که خداوند تبهکاران را دوست نمی‌دارد» سوره قصص، آیه ۷۷.</ref>
| |
| # '''[[کفر]]:''' از نظر [[قرآن]]، عدم [[ایمان]] و [[کفر به خدا]] ریشه در [[گرایش]] مفسدانه [[انسان]] دارد؛ چنان که [[مصلحان]] گرایش به ایمان دارند.<ref>{{متن قرآن|وَمِنْهُمْ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ وَمِنْهُمْ مَنْ لَا يُؤْمِنُ بِهِ وَرَبُّكَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِينَ}}«و برخی از آنان بدان ایمان میآورند و برخی از آنان بدان ایمان نمی‌آورند و پروردگار تو به (حال) تبهکاران داناتر است» سوره یونس، آیه ۴۰.</ref>
| |
| # '''[[کفران نعمت]]:''' کسانی که گرفتار [[فساد]] و افساد هستند، گرفتار کفران نعمت بوده و در [[قول و فعل]] [[شکرگزار]] [[خدا]] و نعمت‌های او نیستند.<ref>{{متن قرآن|وَاذْكُرُوا إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفَاءَ مِنْ بَعْدِ عَادٍ وَبَوَّأَكُمْ فِي الْأَرْضِ تَتَّخِذُونَ مِنْ سُهُولِهَا قُصُورًا وَتَنْحِتُونَ الْجِبَالَ بُيُوتًا فَاذْكُرُوا آلَاءَ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ}}«و یاد کنید آنگاه را که شما را جانشینانی پس از (قوم) عاد قرار داد و در این سرزمین جای داد که در هامون آن کاخ‌ها می‌سازید و کوه‌ها را برای خانه‌سازی می‌تراشید پس نعمت‌های خداوند را به یاد آورید و در این سرزمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره اعراف، آیه ۷۴</ref>
| |
| # '''[[کم‌فروشی]] و [[گران فروشی]]:''' کسانی که بر خلاف [[عدالت]] [[رفتار]] میکنند، [[گرایش به ظلم]] و [[اسراف]] داشته و به طور طبیعی کم‌فروشی و گران فروشی رویه مفسدانه آنان است.<ref>{{متن قرآن|وَإِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ قَدْ جَاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}}«و به سوی مدین، برادرشان شعیب را فرستادیم، گفت: ای قوم من! خداوند را بپرستید که جز او خدایی ندارید، بی‌گمان برهانی از سوی پروردگارتان برایتان آمده است پس پیمانه و ترازو را تمام بپیمایید و چیزهای مردم را به آنان کم ندهید و در این سرزمین پس از سامان یافتن آن تباهی نورزید، این برای شما اگر مؤمن باشید بهتر است» سوره اعراف، آیه ۸۵؛ {{متن قرآن|وَإِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ وَلَا تَنْقُصُوا الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ إِنِّي أَرَاكُمْ بِخَيْرٍ وَإِنِّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ مُحِيطٍ}}«و به سوی (قوم) مدین، برادرشان شعیب را (فرستادیم که به ایشان) گفت: ای قوم من! خداوند را بپرستید که خدایی جز او ندارید و در پیمانه و ترازو کم ننهید، من شما را در رفاه می‌یابم و بر شما از عذاب روزی فراگیر می‌هراسم» سوره هود، آیه 84. {{متن قرآن|وَيَا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِكْيَالَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ}} «و ای قوم من! پیمانه و ترازو را با دادگری، تمام بپیمایید و چیزهای مردم را به آنان کم ندهید و در زمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره هود، آیه ۸۵؛ {{متن قرآن|وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ}} «و ای قوم من! پیمانه و ترازو را با دادگری، تمام بپیمایید و چیزهای مردم را به آنان کم ندهید و در زمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره هود، آیه ۸۵.</ref>
| |
| # '''[[نسل کشی]]:''' مفسدان تنها به [[قتل]] بسنده نمی‌کنند، بلکه به اشکال گوناگون نسل‌های [[بشر]] را [[تهدید]] میکنند؛ این اشکال ممکن است در قالب قتل گروهی، سقط جنین، نابودی [[تغذیه]] و مانند آن شود.<ref>{{متن قرآن|وَإِذَا تَوَلَّى سَعَى فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْفَسَادَ}} «و چون به سرپرستی در کاری دسترسی یابد می‌کوشد که در زمین تبهکاری ورزد و کشت و پشت را نابود کند و خداوند تباهی را دوست نمی‌دارد» سوره بقره، آیه ۲۰۵</ref>
| |
| #'''نابودی [[کشاورزی]]:''' نابود ساختن کشاورزی، از بارزترین نوع [[فساد در زمین]] است که بسیار خطرناک است؛ زیرا [[امنیت]] غذایی [[اجتماع]] را به خطر می‌‌اندازد.<ref>{{متن قرآن|وَإِذَا تَوَلَّى سَعَى فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْفَسَادَ}} «و چون به سرپرستی در کاری دسترسی یابد می‌کوشد که در زمین تبهکاری ورزد و کشت و پشت را نابود کند و خداوند تباهی را دوست نمی‌دارد» سوره بقره، آیه ۲۰۵</ref>
| |
| #'''نابودی [[دین]]:''' از مهمترین پیامدها و آثار افساد، نابودی دین است که [[عقاید]] و آرمان‌های [[مردم]] رادر معرض خطر می‌‌دهد<ref>{{متن قرآن|وَإِذَا تَوَلَّى سَعَى فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْفَسَادَ}} «و چون به سرپرستی در کاری دسترسی یابد می‌کوشد که در زمین تبهکاری ورزد و کشت و پشت را نابود کند و خداوند تباهی را دوست نمی‌دارد» سوره بقره، آیه ۲۰۵</ref>؛ زیرا [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: مراد از {{متن قرآن|الْحَرْثَ}} در این جا «دین» است.<ref>مجمع البیان، ج ۱ ـ ۲، ص۵۳۴؛ تفسیر نورالثقلین، ج ۱، ص۲۰۴</ref>؛ چراکه مهمترین بستر برای هر عمل و [[رفتاری]] و [[فکری]]، [[دین]] است و این [[اسلام]] است که جهت گیری‌های فکری و عملی را تعیین میکند وبا نابودی دین، [[هرج و مرج]] در [[زمین]] ایجاد می‌‌شود.
| |
| #'''جلوگیری در [[راه خدا]]:''' جلوگیری از راه خدا، مصداق فسادگری است.<ref>{{متن قرآن|وَلَا تَقْعُدُوا بِكُلِّ صِرَاطٍ تُوعِدُونَ وَتَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِهِ وَتَبْغُونَهَا عِوَجًا وَاذْكُرُوا إِذْ كُنْتُمْ قَلِيلًا فَكَثَّرَكُمْ وَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ}} «و بر سر هر راهی منشینید که (مردم را) بترسانید و کسانی را که به آن ایمان آورده‌اند از راه خداوند باز دارید و آن را ناراست (و ناهموار) بخواهید و به یاد آورید هنگامی را که اندک بودید و شما را بی‌شمار گردانید و بنگرید که سرانجام تبهکاران چگونه بود» سوره اعراف، آیه ۸۶؛ {{متن قرآن|الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ زِدْنَاهُمْ عَذَابًا فَوْقَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُوا يُفْسِدُونَ}}«بر عذاب کسانی که کافر شدند و (مردم را) از راه خداوند باز داشتند برای تبهکاری که می‌کردند عذابی می‌افزاییم» سوره نحل، آیه ۸۸.</ref>
| |
| # '''[[برتری جویی]]:''' کسانی که گرفتار فساد هستند گرفتار برتری جویی در زمین هستند که عملی مفسدانه است.<ref>{{متن قرآن|وَقَضَيْنَا إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ فِي الْكِتَابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيرًا}}«و به بنی اسرائیل در کتاب (تورات) خبر دادیم که دو بار در این سرزمین تباهی می‌ورزید و گردنکشی بزرگی می‌کنید» سوره اسراء، آیه ۴</ref>
| |
| #'''جلوگیری از رواج دین:''' از نظر قرآن جلوگیری از رواج [[دین الهی]]، نمودی از فساد انگیزی و نمونه از [[رفتار]] مفسدانه و آثار آن است که در [[جامعه]] خودنمایی میکند.<ref>{{متن قرآن|الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ زِدْنَاهُمْ عَذَابًا فَوْقَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُوا يُفْسِدُونَ}}«بر عذاب کسانی که کافر شدند و (مردم را) از راه خداوند باز داشتند برای تبهکاری که می‌کردند عذابی می‌افزاییم» سوره نحل، آیه ۸۸.</ref>
| |
| # '''[[ذلیل]] کردن [[مردم]]:''' فعالیت‌های [[اصلاحی]] در راستای [[حکمت]] و [[عزت]] است، اما فعالیت‌های مفسدانه جز ذلیل کردن مردم اثری را در [[اجتماع]] به جا نمی‌گذارد<ref>{{متن قرآن|قَالَتْ إِنَّ الْمُلُوكَ إِذَا دَخَلُوا قَرْيَةً أَفْسَدُوهَا وَجَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِهَا أَذِلَّةً وَكَذَلِكَ يَفْعَلُونَ}} «گفت: پادشاهان چون به شهری درآیند آن را ویران و مردم گرانمایه آن را خوار و بدین‌گونه رفتار میکنند» سوره نمل، آیه ۳۴.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[زمینه‌ها و آثار عملکرد مفسدان (مقاله)|زمینه‌ها و آثار عملکرد مفسدان]]</ref>
| |
|
| |
|
| ==زمینه‌ها و عوامل [[فساد]] و [[افساد]]== | | ==زمینه‌ها و عوامل [[فساد]] و [[افساد]]== |
