همسایه در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها
←منابع
(←پانویس) |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
* درباره [[حق همسایه]] و رعایت حال ایشان، سفارش‌های فراوانی شده است. [[امام سجاد]] {{ع}} در - [[رساله حقوق]] - خویش می‌فرماید: حق همسایه بر تو این است که در نبود وی، متعلقات او را نگه داری و در حضورش، او را گرامی داری و در هر دو حال، [[یاور]] او باشی. هیچ گاه در جست‌وجوی [[اسرار]] او نباشی و نکوشی که بر عیب‌هایش [[آگاه]] گردی. اگر بر عیبی از عیب‌هایش آگاه شدی، بر آن [[عیب]]، دژی [[استوار]] و پرده‌ای ستبر باش؛ چنان که اگر سرنیزه‌ها در پی [[کشف]] آن عیب باشند، به آن نرسند. دزدانه سخن او را گوش مده. در [[سختی‌ها]] او را تنها مگذار. در [[نعمت]] بر او [[رشک]] مبر. [[لغزش‌ها]] و خطاهایش را نادیده بگیر و اگر درباره تو [[نادانی]] کرد، با او بردبار باش و با او کریمانه [[رفتار]] کن<ref>تحف العقول، ص۲۶۶.</ref>. بنابراین، [[همسایه]] بر [[انسان]] [[حقوقی]] دارد که باید رعایت شود. یکی از [[گناهان بزرگ]]، [[آزار همسایگان]] است. بی‌تردید، آزاردهندگان به [[همسایگان]] به [[دستور خدا]] و رسولش بی‌اعتنایند، در حالی که [[خشنودی]] همسایگان، [[آمرزش الهی]] را در پی دارد. [[رسول]] [[مهربانی]] می‌فرماید: {{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَ لَهُ جِيرَانٌ ثَلَاثَةٌ كُلُّهُمْ رَاضٍ عَنْهُ غُفِرَ لَهُ}}<ref>مستدرک الوسائل، ج۸، ص۴۲۲.</ref>. هرکس بمیرد، در حالی که سه همسایه داشته باشد و همگی از او [[خشنود]] باشند، آمرزیده می‌شود. ایشان درباره [[آزار نرساندن]] به همسایگان نیز فرموده است: {{متن حدیث|مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يُؤْذِي جَارَهُ}}<ref>اصول کافی، ج۲، ص۶۶۷.</ref>. هر که به [[خدا]] و [[روز واپسین]] [[ایمان]] داشته باشد، همسایه خود را نمی‌آزارد.<ref>[[اقبال حسینی‌نیا|حسینی‌نیا، اقبال]]، [[زمزم هدایت (کتاب)|زمزم هدایت]]، ص ۴۷.</ref> | * درباره [[حق همسایه]] و رعایت حال ایشان، سفارش‌های فراوانی شده است. [[امام سجاد]] {{ع}} در - [[رساله حقوق]] - خویش می‌فرماید: حق همسایه بر تو این است که در نبود وی، متعلقات او را نگه داری و در حضورش، او را گرامی داری و در هر دو حال، [[یاور]] او باشی. هیچ گاه در جست‌وجوی [[اسرار]] او نباشی و نکوشی که بر عیب‌هایش [[آگاه]] گردی. اگر بر عیبی از عیب‌هایش آگاه شدی، بر آن [[عیب]]، دژی [[استوار]] و پرده‌ای ستبر باش؛ چنان که اگر سرنیزه‌ها در پی [[کشف]] آن عیب باشند، به آن نرسند. دزدانه سخن او را گوش مده. در [[سختی‌ها]] او را تنها مگذار. در [[نعمت]] بر او [[رشک]] مبر. [[لغزش‌ها]] و خطاهایش را نادیده بگیر و اگر درباره تو [[نادانی]] کرد، با او بردبار باش و با او کریمانه [[رفتار]] کن<ref>تحف العقول، ص۲۶۶.</ref>. بنابراین، [[همسایه]] بر [[انسان]] [[حقوقی]] دارد که باید رعایت شود. یکی از [[گناهان بزرگ]]، [[آزار همسایگان]] است. بی‌تردید، آزاردهندگان به [[همسایگان]] به [[دستور خدا]] و رسولش بی‌اعتنایند، در حالی که [[خشنودی]] همسایگان، [[آمرزش الهی]] را در پی دارد. [[رسول]] [[مهربانی]] می‌فرماید: {{متن حدیث|مَنْ مَاتَ وَ لَهُ جِيرَانٌ ثَلَاثَةٌ كُلُّهُمْ رَاضٍ عَنْهُ غُفِرَ لَهُ}}<ref>مستدرک الوسائل، ج۸، ص۴۲۲.</ref>. هرکس بمیرد، در حالی که سه همسایه داشته باشد و همگی از او [[خشنود]] باشند، آمرزیده می‌شود. ایشان درباره [[آزار نرساندن]] به همسایگان نیز فرموده است: {{متن حدیث|مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يُؤْذِي جَارَهُ}}<ref>اصول کافی، ج۲، ص۶۶۷.</ref>. هر که به [[خدا]] و [[روز واپسین]] [[ایمان]] داشته باشد، همسایه خود را نمی‌آزارد.<ref>[[اقبال حسینی‌نیا|حسینی‌نیا، اقبال]]، [[زمزم هدایت (کتاب)|زمزم هدایت]]، ص ۴۷.</ref> | ||
=[[نیکی]] با [[همسایگان]] در [[کلام]] [[پیامبر اعظم]]== | |||
از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[روایت]] شده است: {{متن حدیث|حُرْمَةُ الْجَارِ عَلَى الْجَارِ كَحُرْمَةِ دَمِهِ}}<ref>نهج الفصاحه، ح۱۳۵۹.</ref>؛ «[[احترام]] [[همسایه]]، هم‌چون احترام به [[خون]] اوست». | |||
در [[حدیثی]] دیگر از [[پیامبر]] [[رحمت]] آمده است: با همسایگان خود به نیکی [[رفتار]] کن تا از [[مسلمانان]] باشی: {{متن حدیث|أَحْسِنْ مُجَاوَرَةَ مَنْ جَاوَرَكَ تَكُنْ مُسْلِماً}}<ref>نهج الفصاحه، ح۷۵.</ref>. | |||
پیامبر اکرم در جایی دیگر می‌فرماید: {{متن حدیث| إِنْ أَحْبَبْتُمْ أَنْ يُحِبُّكُمْ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ . . . وَ أَحْسِنُوا جِوَارَ مِنَ جَاوَرَكُمْ}}<ref>نهج الفصاحه، ح۱۱۶۲.</ref>؛ «اگر میخواهید [[خداوند]] و پیامبر شما را [[دوست]] بدارند... با همسایگان خود به نیکی رفتار کنیا». همچنین در حدیثی آمده است: نیکی با همسایه مایه [[آبادی]] شهر‌ها و [[درازی عمر]] است: {{متن حدیث|حُسْنُ الْجِوَارِ يَعْمُرُ الدِّيَارَ وَ يُنْسِئُ فِي الْأَعْمَارِ}}<ref>نهج الفصاحه، ح۱۳۷۱.</ref>.<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم - برهانی (کتاب)| سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص 122-123.</ref> | |||
==[[سرزنش]] [[اذیت همسایه]] در کلام پیامبر اعظم== | |||
#همسایه بد کمرشکن است: در [[حدیث نبوی]] آمده است: از سه چیز به [[خدا]] [[پناه]] ببرید که کمرشکن است: همسایه بد اگر خیری ببیند آن را پنهان دارد و اگر [[بدی]] ببیند آن را منتشر سازد: {{متن حدیث| تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ ثَلَاثِ فواقر : جَارُ سَوْءٍ إِنْ رَأَى خَيْراً كَتَمَهُ وَ إِنْ رَأَى شَرّاً أَذَاعَهُ ...}}<ref>نهج الفصاحه، ح۵۵.</ref>. | |||
#بدی با همسایه موجب دوری [[رحمت الهی]]: از پیامبر{{صل}} روایت شده است: دو کس است که خداوند در [[روز قیامت]] به آنها نظر رحمت ندارد یکی کسی که با [[خویشان]] خود [[قطع رابطه]] کند و دیگری، آنکه به همسایه خود بدی کند: {{متن حدیث| اثْنَانِ لَا يَنْظُرُ اللَّهُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ قَاطِعِ الرَّحِمِ وَ جَارِ السَّوْءِ }}<ref>نهج الفصاحه، ح۵۵.</ref>. | |||
#[[آزار]] رساننده همسایه [[مؤمن]] نیست: [[پیامبر اسلام]] فرمود: هر که همسایه‌اش از شرش در [[امان]] نیست، مؤمن نیست: {{متن حدیث| لَيْسَ الْمُؤْمِنُ الَّذِي لَا يَأْمَنُ جَارُهُ بوائقة }}<ref>نهج الفصاحه، ح۲۳۸۳.</ref>. | |||
#[[محرومیت از بهشت]]: در حدیث نبوی آمده است: بنده‌ای که همسایه از شرش در امان نباشد، وارد [[بهشت]] نمی‌شود: {{متن حدیث|لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ عَبْدٌ لَا يَأْمَنُ جَارُهُ بَوائِقَهُ}}<ref>نهج الفصاحه، ح۲۵۳۲.</ref>.<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم - برهانی (کتاب)| سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص 123.</ref> | |||
==[[حقوق]] همسایه== | |||
#گرامی داشتن همسایه: در حدیثی [[نبوی]] آمده است: {{متن قرآن|مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ}}<ref>«کسی که به خداوند و روز بازپسین ایمان دارد» سوره طلاق، آیه ۲.</ref> {{متن حدیث|فَلْيُكْرِمْ [ِ فَلَا يُؤْذِي] جَارَهُ}}<ref>میزان الحکمه، ح۳۰۱۶.</ref>؛ «کسی که به [[خدا]] و [[روز رستاخیز]] [[ایمان]] دارد باید [[همسایه]] خود را [[اکرام]] کند». | |||
#[[اذیت]] نکردن همسایه: [[نیکی]] با همسایه در مرحله نخست [[پرهیز]] از [[آزردن]] آنهاست. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|لَيْسَ الْمُؤْمِنُ الَّذِي لَا يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ}}<ref>نهج الفصاحه، ح۳۳۸۳.</ref>؛ کسی که همسایه‌اش از [[شر]] او در [[امان]] نیست، ایمان ندارد. | |||
#آن چه برای خود می‌پسندیم، برای [[همسایگان]] خود نیز [[دوست]] بداریم: پیامبر اکرم{{صل}} فرمود: آن چه را برای خود دوست دارید، برای [[مردم]] نیز دوست دارید، آیا کسی از شما [[شرم]] نمی‌کند که همسایه‌اش [[حق]] او را بشناسد و او حق همسایه‌اش را نداند؟: {{متن حدیث|أَحِبُّوا لِلنَّاسِ مَا تُحِبُّونَ لِأَنْفُسِكُمْ أَ مَا يَسْتَحْيِي الرَّجُلُ مِنْكُمْ أَنْ يَعْرِفَ جَارُهُ حَقَّهُ وَ لَا يَعْرِفَ حَقَّ جَارِهِ}}<ref>نهج الفصاحه، ح۲۳۸۳.</ref>. | |||
#از حال همسایگان خود مطلع باشیم: اطلاع از حال همسایگان در حد برآوردن [[حاجات ضروری]] آنها وظیفه‌ای [[اخلاقی]] است. پیامبر اکرم{{صل}} فرمودند: کسی که [[سیر]] بخوابد و همسایه‌ای گرسنه داشته باشد، به من [[ایمان]] نیاورده است: {{متن حدیث|مَا آمَنَ بِي مَنْ بَاتَ شَبْعَانَ وَ جَارُهُ جَائِعٌ}}<ref>میزان الحکمه، ح۳۰۲۳.</ref>. | |||
[[رسول اکرم]]{{صل}} فرمود: [[حق همسایه]] آن است که چون از تو [[یاری]] خواهد او را یاری کنی، و اگر از تو [[قرض]] خواهد به او قرض دهی، و اگر [[تنگ‌دست]] شد به او روی آوری این‌گونه نباشد که اگر [[سرمایه‌دار]] بود با او همسایه باشی، اما به صرف این که [[فقیر]] شد از او رو گردان شوی، و چون [[بیمار]] گشت عیادتش کنی، و اگر [[وفات]] کرد جنازه‌اش را [[تشییع]] کنی، چون خیر به او رسید شادباش گویی، و اگر [[مصیبت]] به او رسید او را [[تسلیت گویی]]، و ساختمان خود را چنان بالاتر از او نسازی که از وزش باد جلوگیری کند و از این کار همسایه‌ات در اذیت باشد مگر آنکه او [[اذن]] دهد، و چون میوه‌ای خریدی به او [[هدیه]] کنی یا اگر چنین نمی‌کنی پوشیده از او میوه را به [[خانه]] بری و فرزند خود را در خوردن میوه بیرون نفرستی مبادا که [[همسایه]] بدان [[رشک]] برد و او را با پراکندن بوی دیگ غذا و آشپزی میازاری مگر آنکه قدری از آن غذا به او دهی<ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} أَ تَدْرُونَ مَا حَقُّ الْجَارِ؟ إِنِ اسْتَعَانَ بک اعنته وَ إِنِ اسْتَقْرَضَكَ أَقْرَضْتَهُ وَ إِنِ افْتَقَرَ عُدْتَ الیه وَ إِنْ مَرِضَ عُدْتَهُ وَ إِنْ مَاتَ أَتَبِعْتَ جَنَازَتَهُ وَ إِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ هَنَّأْتَهُ وَ إِنْ أَصَابَتْهُ مُصِيبَةٌ عَزَّيْتَهُ وَ لَا تَسْتَطِيلُ عَلَيْهِ بِالْبِنَاءِ فَتَحْجُبَ الرِّيحَ عَنْهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ وَ إِذَا اشْتَرَيْتَ فَاكِهَةً فَأَهْدِ لَهُ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَأَدْخِلْهَا سِرّاً وَ لَا تُخْرِجْ بِهَا وُلْدَكَ لیغبظ بِهَا وُلْدَهُ وَ لَا تُؤْذِهِ بقتار قِدْرِكَ إِلَّا أَنْ تَغْرِفَ لَه منها}}؛ (میزان الحکمه، ح۳۰۲۶).</ref>. | |||
همچنین [[امام صادق]]{{ع}} در خصوص [[حق همسایه]] می‌فرماید: چون غایب است [[محافظ]] [[اموال]] او باشی، و در مقابلش بزرگش داری (به او [[احترام]] بگذاری)، و چون [[مظلوم]] واقع شود یاری‌اش کنی، و از پنهانی‌های او جست‌و‌جو مکنی، پس اگر از او زشتی‌ای دانستی بپوشانی، و اگر [[نصیحت]] تو را میپذیرد به دور از دید [[مردم]] او را نصیحت گویی، و در [[سختی]] او را وا مگذاری (او را در [[مشکلات]] تنها نگذار، بلکه به کمکش بشتاب)، و [[لغزش]] او را نادیده گیری، و گناهش ببخشایی، و با او بزرگوارانه [[معاشرت]] کنی و هیچ قدرتی نیست جز از او<ref>{{متن حدیث|و قال الإمام السجاد{{ع}}: وَ إِنَّ حَقُّ جَارِكَ فَحِفْظُهُ غَائِباً وَ إِكْرَامُهُ شَاهِداً وَ نُصْرَتُهُ إِذَا كَانَ مَظْلُوماً وَ لَا تَتَبَّعْ لَهُ عَوْرَةً فَإِنْ عَلِمْتَ عَلَيْهِ سُوءاً سَتَرْتَهُ عَلَيْهِ وَ إِنْ عَلِمْتَ أَنَّهُ يَقْبَلُ نَصِيحَتَكَ نَصَحْتَهُ فِيمَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ وَ لَا تُسْلِمُهُ عِنْدَ شَدِيدَةٍ وَ تُقِيلُ عَثْرَتَهُ وَ تَغْفِرُ ذَنْبَهُ وَ تُعَاشِرُهُ مُعَاشَرَةً كَرِيمَةً}}؛ (میزان الحکمه، ح۳۰۲۵).</ref>. | |||
نکته جالب توجه در این باره آن است که [[حق همسایه]] چیزی افزون بر [[حق برادر]] [[مؤمن]] و مانند آن است و عنوان [[همسایگی]]، خود آورنده این [[حقوق]] و [[وظایف]] است. | |||
از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[روایت]] شده است: [[همسایگان]] سه گروه‌اند: دسته‌ای فقط یک [[حق]] دارند، مانند [[مشرک]] که فقط [[حق همسایگی]] دارد، گروهی دو حق دارند: [[حق]] [[اسلام]] و همسایگی، مانند [[همسایه]] [[مسلمان]]، و عده‌ای نیز هستند که سه حق دارند، مانند همسایه مسلمان که پیوند [[خویشاوندی]] با [[انسان]] دارد. اینها حق همسایگی، حق اسلام و حق خویشاوندی دارند<ref>{{متن حدیث| الْجِيرَانُ ثَلَاثَةٍ : فُجَّارُ لَهُ حَقُّ وَاحِدُ وَ هُوَ أَدْنَى الْجِيرَانِ حَقّاً وَ جَارٍ لَهُ حَقَّانِ وَ جَارٍ لَهُ ثَلَاثَةُ حُقُوقٍ فَأَمَّا الَّذِي لَهُ حَقُّ وَاحِدُ فُجَّارُ مُشْرِكُ لَا رَحْمَ لَهُ لَهُ حَقُّ الْجِوَارِ وَ أَمَّا الَّذِي لَهُ حَقَّانِ فُجَّارُ مُسْلِمٍ لَهُ حَقُّ الْإِسْلَامِ وَ حَقُّ الْجِوَارِ وَ أَمَّا الَّذِي لَهُ ثَلَاثَةُ حُقُوقٍ فُجَّارُ مُسْلِمٍ ذُو رَحْمَ لَهُ حَقُّ الْإِسْلَامِ وَ حَقُّ الْجِوَارِ وَ حَقُّ الرَّحِمِ }}؛ نهج الفصاحه، ح۱۳۳۹.</ref>. | |||
حال تو خود [[حدیث]] مفصل بخوان از این مجمل، که وضع [[زندگی]] در این [[زمان]] چگونه است و زندگی ماشینی به چه شکلی روابط را از بین برده که چه بسا بعد از این که همسایه فوت می‌کند و بدنش متعفن می‌شود، تازه متوجه میشویم که او مرده است و شاید سال‌ها در بستر [[بیماری]] خوابیده باشد و از آن بی‌اطلاع باشیم.<ref>[[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم - برهانی (کتاب)| سیره اجتماعی پیامبر اعظم]]، ص 124-127.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:1100808.jpg|22px]] [[محمد جواد برهانی|برهانی، محمد جواد]]، [[سیره اجتماعی پیامبر اعظم - برهانی (کتاب)|'''سیره اجتماعی پیامبر اعظم''']] | |||
# [[پرونده:152259.jpg|22px]]، [[زینب ابراهیمی|ابراهیمی، زینب]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|'''فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم''']] | # [[پرونده:152259.jpg|22px]]، [[زینب ابراهیمی|ابراهیمی، زینب]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|'''فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم''']] | ||
# [[پرونده:1379753.jpg|22px]] [[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|'''کانون محبت''']] | # [[پرونده:1379753.jpg|22px]] [[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|'''کانون محبت''']] | ||