اصلاح اقتصادی در معارف و سیره علوی: تفاوت میان نسخهها
←سه. نظارت بر رفتار کارگزاران مالی و اقتصادی و اصلاح آسیبها
برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
||
خط ۴۵۸: | خط ۴۵۸: | ||
==== دو. نظارت بر داراییهای عمومی و جلوگیری از هدررفت امکانات ==== | ==== دو. نظارت بر داراییهای عمومی و جلوگیری از هدررفت امکانات ==== | ||
==== سه. نظارت بر رفتار | ==== سه. نظارت بر ثروت و رفتار اقتصادی و غیر اقتصادی کارگزاران و اصلاح آسیبها ==== | ||
یکی دیگر از اقدامات [[امام علی]]{{ع}} در اصلاحات اقتصادی، [[نظارت]] بر [[ثروت]] [[کارگزاران حکومت]] و نحوه تعامل آنان با دیگران بوده است. امام برای این کار جاسوسانی را چون [[کعب بن مالک]] گمارده بود<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۲۰۴؛ در موسوعة الامام علی بن ابی طالب {{ع}}، ج۴، ص۱۳۸، در پاورقی آمده است که صحیح، مالک بن کعب است؛ زیرا کعب بن مالک با علی {{ع}} بیعت نکرد؛ ولی مالک بن کعب از کارگزاران حضرت بود.</ref>. در عهدنامه او به [[مالک اشتر]] نیز آمده است: در [[اعمال]] کارگزاران خود کاوش نمای و جاسوسانی از [[مردم]] راستگوی و [[وفادار]] به خود بر آنان برگمار؛ زیرا [[مراقبت]] نهایی تو در کارهایشان آنان را به رعایت [[امانت]] و [[مدارا]] در حق رعیت وا میدارد و بنگر تا [[یاران]] کارگزارانت تو را به [[خیانت]] نیالایند. هر گاه یکی از ایشان دست به خیانت گشود و [[اخبار]] [[جاسوسان]] در نزد تو به خیانت او گرد آمد و همه بدان [[گواهی]] دادند، همین خبرها تو را بس است. باید به سبب خیانتی که کرده، تنش را به [[تنبیه]] بیازاری و از کاری که کرده است، بازخواست نمایی؛ سپس [[خوار]] و ذلیلشسازی و مهر خیانت بر او زنی و ننگ را بر گردنش آویزی<ref>نهج البلاغه، ترجمه آیتی، ج۲، نامه ۵۳، ص۳۲۸-۳۲۹.</ref>. | یکی دیگر از اقدامات [[امام علی]]{{ع}} در اصلاحات اقتصادی، [[نظارت]] بر [[ثروت]] [[کارگزاران حکومت]] و نحوه تعامل آنان با دیگران بوده است. امام برای این کار جاسوسانی را چون [[کعب بن مالک]] گمارده بود<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۲۰۴؛ در موسوعة الامام علی بن ابی طالب {{ع}}، ج۴، ص۱۳۸، در پاورقی آمده است که صحیح، مالک بن کعب است؛ زیرا کعب بن مالک با علی {{ع}} بیعت نکرد؛ ولی مالک بن کعب از کارگزاران حضرت بود.</ref>. در عهدنامه او به [[مالک اشتر]] نیز آمده است: در [[اعمال]] کارگزاران خود کاوش نمای و جاسوسانی از [[مردم]] راستگوی و [[وفادار]] به خود بر آنان برگمار؛ زیرا [[مراقبت]] نهایی تو در کارهایشان آنان را به رعایت [[امانت]] و [[مدارا]] در حق رعیت وا میدارد و بنگر تا [[یاران]] کارگزارانت تو را به [[خیانت]] نیالایند. هر گاه یکی از ایشان دست به خیانت گشود و [[اخبار]] [[جاسوسان]] در نزد تو به خیانت او گرد آمد و همه بدان [[گواهی]] دادند، همین خبرها تو را بس است. باید به سبب خیانتی که کرده، تنش را به [[تنبیه]] بیازاری و از کاری که کرده است، بازخواست نمایی؛ سپس [[خوار]] و ذلیلشسازی و مهر خیانت بر او زنی و ننگ را بر گردنش آویزی<ref>نهج البلاغه، ترجمه آیتی، ج۲، نامه ۵۳، ص۳۲۸-۳۲۹.</ref>. | ||
خط ۴۶۸: | خط ۴۶۸: | ||
[[ساده زیستی]] در سلوک شخصی امام{{ع}}، [[نظارت]] و [[قاطعیت]] بر رفتار و [[ثروتاندوزی]] [[کارگزاران]]، برخورد عادلانه در برخورداری کارگزاران، بستگان و وابستگان آنان از رانتهای حکومتی، رعایت [[حرمت]] و [[کرامت]] [[انسانها]] در [[سیاستهای اقتصادی]] و حمایت روشمند و منطقی از تهیدستان، بدون ترویج حمایتهای گداپرور، از اصلاحات اقتصادی [[امام علی]]{{ع}} بوده است که میتواند به عنوان الگوی [[اقتصادی]] در جامعه جهانی معرفی نماید که امروزه [[جامعه انسانی]] با سیاستهای اقتصادی [[حکومت امام علی]]{{ع}} راه به [[رشد]] و شکوفایی خواهد برد<ref>[[بهروز یداللهپور|یداللهپور، بهروز]]، مقالهای با عنوان [https://orumiyeh.iqna.ir/fa/news/2246761/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%83%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B9 «اصلاحات اقتصادی در حكومت امام علی(ع)»]</ref>. | [[ساده زیستی]] در سلوک شخصی امام{{ع}}، [[نظارت]] و [[قاطعیت]] بر رفتار و [[ثروتاندوزی]] [[کارگزاران]]، برخورد عادلانه در برخورداری کارگزاران، بستگان و وابستگان آنان از رانتهای حکومتی، رعایت [[حرمت]] و [[کرامت]] [[انسانها]] در [[سیاستهای اقتصادی]] و حمایت روشمند و منطقی از تهیدستان، بدون ترویج حمایتهای گداپرور، از اصلاحات اقتصادی [[امام علی]]{{ع}} بوده است که میتواند به عنوان الگوی [[اقتصادی]] در جامعه جهانی معرفی نماید که امروزه [[جامعه انسانی]] با سیاستهای اقتصادی [[حکومت امام علی]]{{ع}} راه به [[رشد]] و شکوفایی خواهد برد<ref>[[بهروز یداللهپور|یداللهپور، بهروز]]، مقالهای با عنوان [https://orumiyeh.iqna.ir/fa/news/2246761/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%83%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B9 «اصلاحات اقتصادی در حكومت امام علی(ع)»]</ref>. | ||
از مجموعه آموزههای [[امام]]{{ع}} میتوان دریافت که ایشان بر بخشهای مختلف [[حکومتی]]، به دو روش کلی [[نهان]] و آشکار [[نظارت]] مینمودند: | |||
===== نظارت به روش نهان===== | |||
امام{{ع}} در [[عهدنامه مالک اشتر]] از وی میخواهد که با [[گماردن مأموران]] مخفی برای نظارت و پیگیری امور [[کارگزاران]]، زمینه امانتداری و [[نرمی]] با [[مردم]] را آماده نماید: {{متن حدیث|ثُمَّ تَفَقَّدْ أَعْمَالَهُمْ وَ ابْعَثِ الْعُيُونَ مِنْ أَهْلِ الصِّدْقِ وَ الْوَفَاءِ عَلَيْهِمْ فَإِنَّ تَعَاهُدَكَ فِي السِّرِّ لِأُمُورِهِمْ حَدْوَةٌ لَهُمْ عَلَى اسْتِعْمَالِ الْأَمَانَةِ وَ الرِّفْقِ بِالرَّعِيَّةِ}}<ref>سید رضی، نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>؛ یعنی: سپس [[رفتار]] کارگزاران را بررسی کن، و جاسوسانی [[راستگو]]، و [[وفا]] پیشه بر آنان بگمار، که [[مراقبت]] و [[بازرسی]] پنهانی تو از کار آنان، سبب امانتداری، و [[مهربانی]] با [[رعیت]] خواهد بود. | |||
[[امام علی]]{{ع}} در [[نظام مدیریتی]] خود، چنان بر کار [[مسئولان]] نظارت میکرد که [[اجازه]] کمترین [[نافرمانی]] و [[بیعدالتی]] به آنان داده نشود. امام{{ع}} به محض دریافت گزارش بیعدالتی کارگزاران، به سرعت دست به اقدامات لازم و مناسب میزدند. این دقت و سرعت امام در نامهای که در [[توبیخ]] [[عثمان بن حنیف]]، به خاطر حضورش در میهمانی یکی از [[ثروتمندان]] [[بصره]] نوشته، نمایان است<ref>سید رضی، نهج البلاغه، نامه ۴۵.</ref>. این [[نامه]] نمایانگر [[میزان]] دقت و حساسیت امام در نظارت کارگزارش است. به نحوی که امام، [[گرایش]] وی را به سرمایهداران تاب نمیآورد و فوراً او را توبیخ میکند. | |||
نامه دیگری که امام{{ع}} به «[[مصقلة بن هبیرة شیبانی]]»، [[فرماندار اردشیر خره]]، از شهرهای فارس، نوشته بیانگر وجود مأموران مخفی امام{{ع}} برای [[نظارت بر کارگزاران]] میباشد<ref>سید رضی، نهج البلاغه، نامه ۴۳.</ref>. | |||
نمونه دیگری که نشان میدهد امام{{ع}} از روش نظارت مخفی بر کارگزارانش استفاده مینمودند، حتی کسانی که به آنان [[اعتماد]] دارند، قضیه [[شریح]] است: به امام{{ع}} گزارش دادند که [[شریح قاضی]] در [[کوفه]] [[خانه]] گران قیمتی خریده، و با [[شهادت]] [[شهود]]، قبالهای برای آن تنظیم کرده است چون خانه بالاتر از [[شأن]] یک [[کارگزار]] بود، مورد [[نکوهش]] امام{{ع}} قرار گرفت و حضرت{{ع}} [[نامه]] تندی به او نوشت<ref>سید رضی، نهج البلاغه، نامه ۳.</ref>. | |||
شیوه [[نهان]] و غیرعلنی در [[نظارت]] فوایدی دارد که یکی از آنها، پیشگیری از خلاف و [[رفتار]] نادرست است. در این روش، گزارش کنندگان در محذورهایی که در شیوه مستقیم و آشکار نظارت وجود دارد، قرار نمیگیرند، و برای [[کارگزاران]] نیز امکان مخفی کردن امور و ظاهرسازی وجود ندارد. علاوه بر این مسائل، در این روش به سرعت میتوان جلوی [[کجی]]، [[انحراف]] و مناسبات نادرست را گرفت<ref>ر.ک: دلشاد تهرانی، رایت درایت، اخلاق مدیریتی در عهدنامه مالک اشتر، ص۱۸۷؛ دلشاد تهرانی، مصطفی، دولت آفتاب: اندیشه سیاسی و سیره حکومتی علی{{ع}}، ص۴۴۴.</ref>.<ref>[[فاطمه ترابی|ترابی، فاطمه]]، [[ارتقاء و توسعه اقتصادی به کمک مبارزه با نابسامانیهای اقتصادی در سیره امیرالمؤمنین علی (مقاله)|مقاله «ارتقاء و توسعه اقتصادی به کمک مبارزه با نابسامانیهای اقتصادی در سیره امیرالمؤمنین علی»]].</ref> | |||
===== نظارت علنی و آشکار===== | |||
استفاده از شیوه نهان به معنای [[نفی]] شیوههای دیگر، از جمله شیوه نظارت و [[بازرسی]] آشکار و علنی نیست. بلکه در مواردی برای برخورد با خلاف و رفتارهای خودکامانه و چپاولگرایانه، لازم است با شیوه علنی با خلافکار برخورد شود تا اینگونه [[اعمال]] و رفتار در امارات و سازمانها ریشهکن گردد. [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} در اصول [[مدیریتی]] خود از این شیوه نیز استفاده میکردند. | |||
حضرت{{ع}} در نامهای که به [[کعب بن مالک]] نوشت، به او [[فرمان]] داد تا منطقهای را به شیوه علنی و آشکار بازرسی نماید، و از اعمال و رفتار کارگزاران آن منطقه جویا شود<ref>نک: تستری، محمدتقی، بهج الصباغة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۵۵۷؛ میر جهانی طباطبایی، سید حسن، مصباح البلاغة فی مشکاة الصیاغه، ج۴، ص۱۵۸؛ محمودی، محمدباقر، نهج السعادة فی مستدرک نهج البلاغه، ج۴، ص۱۴۱؛ نیز ر.ک: یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ص۲۰۴ و۲۰۵، با اندکی تغییر در الفاظ.</ref>.<ref>[[فاطمه ترابی|ترابی، فاطمه]]، [[ارتقاء و توسعه اقتصادی به کمک مبارزه با نابسامانیهای اقتصادی در سیره امیرالمؤمنین علی (مقاله)|مقاله «ارتقاء و توسعه اقتصادی به کمک مبارزه با نابسامانیهای اقتصادی در سیره امیرالمؤمنین علی»]].</ref> | |||
== محور پنجم: اصلاح الگوی مصرف == | == محور پنجم: اصلاح الگوی مصرف == |