اصحاب اخدود در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

اصحاب اخدود در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۲۸

۱۰٬۰۲۶ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۱ نوامبر ۲۰۲۳

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۲۱۳

ویرایش

@@ خط ۴۱: / خط ۴۱: @@
 [[قرآن کریم]] این قصه را برای [[پیامبر]] خود در سال‌های نخست [[بعثت]] ذکر می‌کند و برای تسلی دادن و این که [[سرنوشت]] [[موحدان]] [[پیروزی]] است، در سوره بروج یادآوری کرده است. {{متن قرآن|قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ * النَّارِ ذَاتِ الْوَقُودِ * إِذْ هُمْ عَلَيْهَا قُعُودٌ * وَهُمْ عَلَى مَا يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ * وَمَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ * الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ}}<ref>"مرگ بر گروه (آتش افروز در) آن خندق* آن آتش پرهیزم* آنگاه که کنار آن نشسته بودند* و بر آنچه بر سر مؤمنان می‌آوردند گواه بودند* و با آنان کینه‌توزی نکردند مگر از آن رو که آنان به خداوند پیروزمند ستوده، ایمان داشتند* همان که فرمانفرمایی آسمان‌ها و زمین، از آن اوست و خداوند بر همه چیز گواه است" سوره بروج، آیه ۴الی ۹.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۲۴.</ref>.
+==اصحاب اخدود در دانشنامه معاصر قرآن کریم ==
+واژه اُخدود مفرد و جمع آن اخادید است. [[اخدود]] به معنی گودالی مستطیل و عمیق است<ref>قاموس قرآن، ج۲، ص۲۲۹؛ ص۲۷۶.</ref>. اصل و ریشه آن «خد» است و به نظر راغب اصل آن به معنی رخسار و استعمالش در گودال استعاره است<ref>مفردات، ص۲۷۶.</ref>؛ مفاد [[آیات قرآن]] چنین است: عده‌ای باعث شدند که جمعی از مؤمنان را در [[خندق]] [[آتش]] افکنند در حالی که خود برای مشاهد در کنار آتش نشسته بودند و از [[مشاهده]] آن [[لذت]] می‌بردند و آنان که طعمه حریق می‌شدند جز [[ایمان به خداوند]] [[عزیز]] [[حمید]] که [[فرمانروایی]] بر [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] مخصوص اوست جرمی نداشتند و [[خداوند]] بر هر چیز ناظر است. آنان که مردان و [[زنان]] با [[ایمان]] را به [[آتش فتنه]] سوختند و [[توبه]] نکردند، بر آنها [[عذاب]] [[جهنم]] و آتش سوزان [[دوزخ]] مهیاست<ref>{{متن قرآن|قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ * النَّارِ ذَاتِ الْوَقُودِ * إِذْ هُمْ عَلَيْهَا قُعُودٌ * وَهُمْ عَلَى مَا يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ * وَمَا نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلَّا أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ * الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ * إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِيقِ}} «مرگ بر گروه (آتش افروز در) آن خندق * آن آتش پر هیزم * آنگاه که کنار آن نشسته بودند * و بر آنچه بر سر مؤمنان می‌آوردند گواه بودند * و با آنان کینه‌توزی نکردند مگر از آن رو که آنان به خداوند پیروزمند ستوده، ایمان داشتند * همان که فرمانفرمایی آسمان‌ها و زمین، از آن اوست و خداوند بر همه چیز گواه است * به یقین آنان که مردان و زنان مؤمن را آزار دادند سپس توبه نکردند، عذاب دوزخ و عذاب آتش سوزان دارند» سوره بروج، آیه ۴-۱۰.</ref>.
+بیشتر [[مفسران]] و [[مورخان]]، [[اصحاب اخدود]] را به نخستین [[مسیحیان نجران]] تطبیق می‌نمایند. [[طبری]] گوید: آن ملکی بود ([[ذونواس]]) از جهودان ستم‌کاره و این [[اهل نجران]] مردمانی بودند که همه [[دین]] جهودی داشتند. پس مردی از حواریان [[عیسی]]، نام او فیمون به آن قبیله‌های ایشان اوفتاد و ایشان را ازو علامت‌ها پیدا آمد و ایشان دین جهودی دست بازداشتند و دین ترسایی گرفتند»<ref>ترجمه تفسیر طبری، ج۷، ص۲۰۰۵.</ref> و [[ذونواس]] به همین بهانه آنان را در [[آتش]] افکند. برخی از [[مفسران]] در [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|قُتِلَ أَصْحَابُ الْأُخْدُودِ}}<ref>«مرگ بر گروه (آتش افروز در) آن خندق» سوره بروج، آیه ۴.</ref> آن را وجه اخباری تلقی کرده‌اند و آن را خبری از [[کشتار]] [[مؤمنان]] از سوی [[ستمکاران]] دانسته‌اند<ref>ترجمه مجمع البیان، ج۲۶، ص۴۲۲.</ref> در حالی که گروهی دیگر از مفسران به معنای [[لعن]] و [[نفرین]] گرفته‌اند.
+[[ابوالفتوح رازی]] در [[تفسیر]] این [[آیه]] گوید: [[عبدالله ابن عباس]] گفت: هر کجا در [[قرآن]] {{متن قرآن|قُتِلَ}} است به معنی {{عربی|لُعِنَ}} باشد<ref>روض الجنان، ج۲۰، ص۲۱۳؛ کشف الاسرار، ج۱۰، ص۴۴۷.</ref>.
+در [[المیزان]] آمده که: [[اصحاب اخدود]]، [[جباران]] [[ستمگری]] بودند که [[زمین]] را می‌شکافتند و آن را پر از آتش نموده، [[مؤمنین]] را به [[جرم]] اینکه [[ایمان]] دارند در آن میانداختند و تا آخرین نفرشان را می‌سوزاندند. پس جمله {{متن قرآن|قُتِلَ...}} نفرین بر آنان است، نه اینکه خواسته باشد خبر دهد و منظور از {{متن قرآن|قُتِلَ}}، [[لعنت]] و طرد از درگاه [[خدای تعالی]] است<ref>ترجمه المیزان، ج۲۰، ص۴۱۶.</ref>.
+به هر حال، هر چه که هست، قرآن جز عنوان [[اصحاب]] [[الاخدود]] از این سوختگان یاسوزندگان نام و نشانی نیاورده.
+به نقل از استاد [[فروزان‌فر]]، مفسران سه [[روایت]] در توضیح این [[آیات]] نقل کرده‌اند:
+#اینان مردمی از [[مجوس]] بوده‌اند که [[فرمان]] [[پادشاه]] خود را در ارتکاب بعضی از منهیات [[اطاعت]] نکرده‌اند و او مخالفان خود را در آتش سوخته است.
+#این پادشاه، مردی [[بت‌پرست]] و [[اصحاب اخدود]]، مؤمنان و [[خداپرستان]] بوده‌اند.
+#این پادشاه [[یهودی]] بوده و [[پیروان]] عیسی را در آتش می‌افکنده است. بنابر روایت [[ثعلبی]] این قصه در حدود [[یمن]] واقع شده و [[پادشاه]] [[یهودی]] یوسف ملقب به «[[ذونواس]]» است <ref>شرح مثنوی شریف، ج۱، ص۲۹۱.</ref>. جی جرتی [[معتقد]] است که مراد از [[اصحاب اخدود]]، [[یاران]] [[دانیال]] می‌باشند که چون در برابر تمثال [[بخت‌النصر]] به [[سجده]] نیفتادند، آن پادشاه خونخوار برآشفت و به سه تن از [[غلامان]] خود دستور داد که آنان را در [[تنور]] [[آتش]] افکنند ولی یاران دانیال در میان تنور آتش سالم ماندند و خود مأمورین در شعله آتش سوختند <ref>اعلام قرآن، ص۱۳۶.</ref>.
+[[خزائلی]] بر حسب [[روایات]] متعدد، [[اصحاب اخدود]] را بر سه تن تطبیق و آنها را تشریح کرده و داستان ذونواس و [[بخت النصر]] و دانیال را نیز آورده است<ref>اعلام قرآن، ص۱۳۴.</ref>. البته اغلب [[مفسران]] داستان اصحاب اخدود را بر ذونواس، تطبیقی بهتر و مناسبت‌تر تطبیق یافته‌اند <ref>تفسیر نوین، ج۲، ص۱۲۳؛ اعلام قرآن، ص۱۳۵.</ref>. به هر حال، مفسران [[قرآن]] و شارحین کوشیده‌اند تا از خلال منقولات و روایات نام و نشانی از اصحاب اخدود بیرون آرند. بعضی از این گزارش‌ها، افزون بر این که سند معتبری ندارد به افسانه‌های خیالی شبیه‌تر است تا وقایع [[تاریخی]]. و آنچه از تخیل به دور و به حوادث تاریخی نزدیک‌تر است در مکان و [[زمان]] و نام و نشان [[هماهنگی]] و اتفاقی در بین آنها دیده نمی‌شود<ref>پرتوی از قرآن، ج۳، ص۳۰۹.</ref>. به عنوان نمونه، روایات در این باره [[اختلاف]] دارند که آیا داستان «اصحاب اخدود» در یمن اتفاق افتاده، یا [[حبشه]] و یا جای دیگر؟ و این که نسبت به [[مسیحیان]] بوده، یا غیر آنان؟ چنانچه این قضیه مکرر انجام گرفته باشد، می‌‌توان گفت: [[آیه شریفه]]، ناظر به موردی خاص نبوده؛ بلکه نظری عام به تمام آنها دارد<ref>تفسیر راهنما، ج۲۰، ص۲۳۲.</ref>.
+[[اصحاب اخدود]] در [[منابع اسلامی]]، نماد و [[اسوه]] صبر بر [[مصائب]] معرفی شده است و نمایاننده بارزترین نمونه [[فداکاری]] و پایداری در راه [[حق]] از سویی و [[سنگدلی]] و [[شقاوت]] در سوی دیگر است که در طول [[مبارزه]] [[توحید]] و [[شرک]] و [[حق و باطل]] و در خلال [[تاریخ]] پرماجرای [[انسان]] در هر گوشه‌ای، نمونه‌های بسیار دارد<ref>پرتوی از قرآن، ج۳، ص۳۰۹.</ref>.<ref>[[محمد رضا رهبریان|رهبریان، محمد رضا]]، [[اصحاب اخدود - رهبریان (مقاله)|مقاله «اصحاب اخدود»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص 248-249.</ref>
 == منابع ==
 {{منابع}}
 # [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]
 # [[پرونده:000054.jpg|22px]] [[علی اسدی|اسدی، علی]]، [[اصحاب اخدود - اسدی (مقاله)|مقاله «اصحاب اخدود»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۳''']]
+# [[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[محمد رضا رهبریان|رهبریان، محمد رضا]]، [[اصحاب اخدود - رهبریان (مقاله)|مقاله «اصحاب اخدود»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']]
 {{پایان منابع}}
 == پانویس ==
 {{پانویس}}