اصحاب یمین در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

اصحاب یمین در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۱ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۳۰

۱۴٬۵۲۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۱ نوامبر ۲۰۲۳

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{مدخل مرتبط
+{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = اصحاب یمین| عنوان مدخل  = [[اصحاب یمین]]| مداخل مرتبط = [[اصحاب یمین در قرآن]] - [[اصحاب یمین در معارف دعا و زیارات]] - [[اصحاب یمین در معارف و سیره سجادی]] | پرسش مرتبط  = }}
-| موضوع مرتبط = اصحاب یمین
-| عنوان مدخل  = [[اصحاب یمین]]
-| مداخل مرتبط = [[اصحاب یمین در قرآن]] - [[اصحاب یمین در حدیث]] - [[اصحاب یمین در کلام اسلامی]] - [[اصحاب یمین در معارف دعا و زیارات]] - [[اصحاب یمین در معارف و سیره سجادی]] - [[اصحاب یمین در معارف و سیره رضوی]]
-| پرسش مرتبط  = اصحاب یمین (پرسش)
-}}
 == [[اصحاب یمین]] ==
@@ خط ۴۸: / خط ۴۳: @@
 اصحاب یمین در آخرت با [[توبیخ]] از گنهکاران می‌پرسند: چرا [[جهنمی]] شدید: {{متن قرآن| فِي جَنَّاتٍ يَتَسَاءَلُونَ عَنِ الْمُجْرِمِينَ مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ }}<ref>«که در بهشت‌هایی به سر می‌برند، از هم می‌پرسند از گناهکاران، چه شما را به دوزخ درآورد؟» سوره مدثر، آیه ۴۰-۴۲.</ref><ref>مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۵۹۱.</ref> آنان پاسخ می‌دهند که ما از نمازگزاران نبودیم، از [[مساکین]] [[دستگیری]] نمی‌کردیم، با [[گمراهان]] در سخنان و تحلیلهای [[باطل]] غور می‌کردیم و به [[روز]] آخرت/ [[ایمان]] نداشتیم: {{متن قرآن|قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ}}<ref>«گویند: ما از نمازگزاران نبودیم، و به بینوایان خوراک نمی‌دادیم، و با پریشانگویان، پریشانگویی می‌کردیم. و روز جزا را دروغ می‌شمردیم» سوره مدثر، آیه ۴۳-۴۶.</ref> برخی این [[پرسش و پاسخ]] را گفت‌وگویی بین خود اصحاب یمین درباره [[جهنمیان]] می‌دانند<ref> مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۵۹۱.</ref><ref>[[فتاح آقازاده|آقازاده، فتاح]]، [[اصحاب یمین - آقازاده (مقاله)|مقاله «اصحاب یمین»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۳.</ref>
+==اصحاب یمین در دانشنامه قرآن کریم==
+مراد از [[اصحاب یمین]] افراد [[سعادتمند]] و [[خوشبخت]] است که جمعاً شش بار در [[قرآن]] به کار رفته است. [[یمین]] در چند معنا استعمال شده است:
+#[[دست]] راست، سمت راست،
+#دست،
+#[[قدرت]] و نیرو،
+#[[خیرخواهی]] و [[حق‌جویی]]،
+#[[سوگند]]،
+#[[عهد]] و پیمانی که با سوگند همراه است،
+#[[سعادت]].
+[[راغب اصفهانی]] گوید: «یمین» در اصل به معنی دست راست است: {{متن قرآن|وَمَا تِلْكَ بِيَمِينِكَ يَا مُوسَى}}<ref>«و آن چیست در دست راست تو، ای موسی؟» سوره طه، آیه ۱۷.</ref>، {{متن قرآن|وَالسَّمَاوَاتُ مَطْوِيَّاتٌ بِيَمِينِهِ}}<ref>«و آسمان‌ها به دست او در هم نوردیده می‌شوند» سوره زمر، آیه ۶۷.</ref>. گاهی «یمین» به معنای قَسم و [[پیمان]] به کار می‌رود؛ زیرا شخص [[معاهد]] و سوگند خورنده با دست دادن، [[رضایت]] و قبول خود را اعلام می‌کند: {{متن قرآن|وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ}}<ref>«و سخت‌ترین سوگندهایشان را به خداوند خوردند» سوره انعام، آیه ۱۰۹.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّهُمْ لَا أَيْمَانَ لَهُمْ}}<ref>«به هیچ پیمانی پایبند نیستند» سوره توبه، آیه ۱۲.</ref>. گاهی نیز به معنای طرف راست است، مانند: {{متن قرآن|وَنُقَلِّبُهُمْ ذَاتَ الْيَمِينِ وَذَاتَ الشِّمَالِ}}<ref>«و ما آنها را (در خواب) به راست و به چپ می‌غلتانیم» سوره کهف، آیه ۱۸.</ref> و چون [[عرب‌ها]] طرف راست را به فال [[نیک]] می‌گرفتند به این اعتبار، در قرآن نیز جانب راست (برخلاف جانب چپ) به معنای خیر و [[نیکی]] و سعادت به کار رفته است. {{متن قرآن|وَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ * فَسَلَامٌ لَكَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ}}<ref>«و اگر از راستیان باشد؛ * پس تو را از راستیان درود باد» سوره واقعه، آیه ۹۰-۹۱.</ref><ref>مفردات، ص۸۹۳.</ref>.
+اصحاب یمین یا [[اصحاب]] [[میمنه]] به [[مؤمنان]] دارای [[اعمال صالح]] که [[نامه]] اعمالشان را در [[روز قیامت]] به دست راستشان می‌دهند اطلاق شده است<ref>{{متن قرآن|يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَأُولَئِكَ يَقْرَءُونَ كِتَابَهُمْ وَلَا يُظْلَمُونَ فَتِيلًا}} «روزی که هر دسته‌ای را با پیشوایشان فرا می‌خوانیم آنگاه کسانی که کارنامه‌شان را به دست راست آنان دهند، آن را می‌خوانند و به آنها سر مویی ستم نخواهد شد» سوره اسراء، آیه ۷۱؛ {{متن قرآن|فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ}} «امّا آنکه کارنامه‌اش به دست راست وی داده شود می‌گوید: بگیرید کارنامه مرا بخوانید!» سوره حاقه، آیه ۱۹؛ {{متن قرآن|فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَيَقُولُ هَاؤُمُ اقْرَءُوا كِتَابِيَهْ}} «امّا آنکه کارنامه‌اش به دست راست وی داده شود می‌گوید: بگیرید کارنامه مرا بخوانید!» سوره حاقه، آیه ۱۹.</ref>. و این دو در ردیف «[[سابقون]]» قرار گرفته‌اند: {{متن قرآن|وَكُنْتُمْ أَزْوَاجًا ثَلَاثَةً * فَأَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ * وَأَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ * وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ}}<ref>«و شما گونه‌های سه‌گانه خواهید بود *(یکی) خجستگان، و خجستگان کیستند؟* و (دیگر) ناخجستگان، و ناخجستگان کیستند؟* و (سوم) پیشتازان پیشتاز» سوره واقعه، آیه ۷-۱۰.</ref> و در موارد دیگر «[[اصحاب یمین]]» در مقابل «[[اصحاب]] شِمال» و «اصحاب [[میمنه]]» در مقابل «اصحاب مشئمه» قرار دارد<ref>{{متن قرآن|وَأَصْحَابُ الْيَمِينِ مَا أَصْحَابُ الْيَمِينِ}} «و راستیان، کیانند راستیان؟» سوره واقعه، آیه ۲۷؛ {{متن قرآن|وَأَصْحَابُ الشِّمَالِ مَا أَصْحَابُ الشِّمَالِ}} «و چپیان، کیانند چپیان؟» سوره واقعه، آیه ۴۱؛ {{متن قرآن|أُولَئِكَ أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ * وَالَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِنَا هُمْ أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ}} «آنان، خجستگانند * و آنان که به آیات ما، کفر ورزیدند، ناخجستگانند» سوره بلد، آیه ۱۸-۱۹؛ مفردات، ص۸۹۳.</ref>.
+نشانه‌های اصحاب یمین در [[سوره بلد]] [[آیه]] ۷ و ۱۸، [[سوره فاطر]] آیه ۳۲، [[سوره مدثر]] آیه ۳۸ و ۳۹ ذکر شده است: [[آزاد کردن بندگان]] و [[بردگان]]، غذا دادن به گرسنگان، [[دعوت]] به [[صبر]] و ترحّم و [[اعتدال]] و [[میانه‌روی]] و [[اطاعت از پیامبر]]{{صل}}.
+اصحاب یمین در هنگام [[جان]] دادن مورد [[تحیت]] و توجه و [[عنایت]] [[فرشتگان]] [[رحمت الهی]] قرار می‌گیرند<ref>{{متن قرآن|وَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ * فَسَلَامٌ لَكَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ}} «و اگر از راستیان باشد * پس تو را از راستیان درود باد» سوره واقعه، آیه ۹۰-۹۱؛ {{متن قرآن|الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلَامٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ}} «همان کسانی که در حال پاکی، فرشتگان جانشان را می‌گیرند؛ (و به آنان) می‌گویند: درود بر شما! برای کارهایی که می‌کردید به بهشت درآیید!» سوره نحل، آیه ۳۲.</ref> و در این مورد در [[تفاسیر]] بزرگ از جمله [[مجمع البیان]] روایاتی نیز نقل شده است. [[اصحاب یمین]] در [[روز قیامت]] از [[نعمت‌های الهی]] در [[بهشت عدن]] برخوردارند و از همه مهم‌تر اینکه: «هر که [[نامه]] علمش به دست راست او داده شود، گوید: هان! بیایید نامه مرا بگیرید و بخوانید! من [[باور]] داشتم که قطعاً با حساب خود رو به رو خواهم شد. پس او در یک زندگانی دلپسند خواهد بود. در [[بهشتی]] برین، که میوه‌هایش نزدیک و در دسترس است. بخورید و بیاشامید. گوارا باد به [[پاداش]] آنچه در روزگاران گذشته کرده‌اید»<ref>{{متن قرآن|فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَيَقُولُ هَاؤُمُ اقْرَءُوا كِتَابِيَهْ * إِنِّي ظَنَنْتُ أَنِّي مُلَاقٍ حِسَابِيَهْ * فَهُوَ فِي عِيشَةٍ رَاضِيَةٍ * فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٍ * قُطُوفُهَا دَانِيَةٌ * كُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِيئًا بِمَا أَسْلَفْتُمْ فِي الْأَيَّامِ الْخَالِيَةِ}} «امّا آنکه کارنامه‌اش به دست راست وی داده شود می‌گوید: بگیرید کارنامه مرا بخوانید! * بی‌گمان می‌دانستم که با حساب خویش روبه‌رو خواهم شد * و او در زندگانی پسندیده‌ای به سر خواهد برد * در بهشتی فرازین * که میوه‌هایش در دسترس است * بخورید و بیاشامید! گواراتان باد برای آنچه در روزهای گذشته انجام داده‌اید» سوره حاقه، آیه ۱۹-۲۴.</ref>. «و دست راستیان (نیکبختان)، [[دست]] راستیان کیستند؟ آنان که در زیر درختان سدری بی‌خار و درختان موزی با موزهای بر هم سوار و سایه‌ای درهم کشیده و پیوسته و آبشاری ریزان و میوه‌ای بسیار که نه قطع شدنی است و نه بازداشتی. و زنانی گرانمایه که ما آنها را به نوعی خاص (همیشه [[جوان]] و [[زیبا]]) ایجاد کرده‌ایم و همیشه بکرشان ساخته‌ایم و شوی دوستانی همسال دارند، اینها همه برای اصحاب یمین است که بسیاری از پیشینیان‌اند و بسیاری از پسینیان»<ref>{{متن قرآن|وَأَصْحَابُ الْيَمِينِ مَا أَصْحَابُ الْيَمِينِ * فِي سِدْرٍ مَخْضُودٍ * وَطَلْحٍ مَنْضُودٍ * وَظِلٍّ مَمْدُودٍ * وَمَاءٍ مَسْكُوبٍ * وَفَاكِهَةٍ كَثِيرَةٍ * لَا مَقْطُوعَةٍ وَلَا مَمْنُوعَةٍ * وَفُرُشٍ مَرْفُوعَةٍ * إِنَّا أَنْشَأْنَاهُنَّ إِنْشَاءً * فَجَعَلْنَاهُنَّ أَبْكَارًا * عُرُبًا أَتْرَابًا * لِأَصْحَابِ الْيَمِينِ}} «و راستیان، کیانند راستیان؟ * زیر درختان سدر بی‌خار * و (درخت) موز (با میوه‌های) بر هم چیده * و سایه‌ای کشیده * و آبشاری ریزان * و میوه فراوان * که نه پایان یافتنی است و نه بازداشتنی * و زنانی گرانمایه * که ما آنان را به گونه‌ای ویژه پدید آورده‌ایم * و، آنان را دوشیزه آفریده‌ایم * که شوهر دوستانی همسن و سالند * برای راستیان» سوره واقعه، آیه ۲۷-۳۸.</ref>؛ «و هر کسی در گرو کاری است که کرده است، جز دست راستیان (نیکبختان)، که در بهشت‌هایی (پر [[نعمت]]) به سر می‌برند در حالی که می‌پرسند از [[مجرمان]]، که چه چیز شما را به [[دوزخ]] آورد؟ گویند: از [[نمازگزاران]] نبودیم و [[بینوا]] را طعام نمی‌دادیم و با یاوه سرایان یاوه می‌سرودیم و [[روز جزا]] را [[تکذیب]] می‌‌کردیم تا آنکه [[مرگ]] ما فرا رسید»<ref>{{متن قرآن|كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ * إِلَّا أَصْحَابَ الْيَمِينِ * فِي جَنَّاتٍ يَتَسَاءَلُونَ * عَنِ الْمُجْرِمِينَ * مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ * قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ * وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ * وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ * وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ * حَتَّى أَتَانَا الْيَقِينُ}} «هر کس در گرو کاری است که انجام داده است * جز راستیان * که در بهشت‌هایی به سر می‌برند، از هم می‌پرسند * از گناهکاران * چه شما را به دوزخ درآورد؟ * گویند: ما از نمازگزاران نبودیم * و به بینوایان خوراک نمی‌دادیم * و با پریشانگویان، پریشانگویی می‌کردیم * و روز جزا را دروغ می‌شمردیم * تا آنکه مرگ به سراغ ما آمد» سوره مدثر، آیه ۳۸-۴۷.</ref>.
+[[اصحاب یمین]] در [[روز قیامت]] در بهترین موقعیت قرار دارند تا جایی که می‌‌توانند با [[دوزخیان]] نیز گفت‌و‌گو داشته باشند و از آنان علت [[جهنمی]] شدنشان را بپرسند. ترسیم چنین صحنه‌ای در [[قرآن کریم]] برای این است که [[اصحاب یمین]] از دیدن دوزخیان، اهمیت [[شأن]] و [[مقام]] خود را بهتر بفهمند که چگونه [[خداوند متعال]] [[پاداش]] زحمات [[صادقانه]] آنان را به آنها می‌نمایاند و [[مجرمان]] و [[تبهکاران]] را نیز چگونه به سزای اعمالشان در قعر [[جهنم]] مشمول [[انواع عذاب]] می‌نماید. به [[راستی]] که یاد چنان صحنه، پسی پندآموز و عبرت‌انگیز و هشداردهنده است.<ref>[[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[اصحاب یمین - کوشا (مقاله)|مقاله «اصحاب یمین»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص 257-258.</ref>
 == منابع ==
 {{منابع}}
 # [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[فتاح آقازاده|آقازاده، فتاح]]، [[اصحاب یمین - آقازاده (مقاله)|مقاله «اصحاب یمین»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۳''']]
+# [[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[اصحاب یمین - کوشا (مقاله)|مقاله «اصحاب یمین»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']]
 {{پایان منابع}}