علم معصوم به همه حقایق قرآن در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع مرتبط = علم معصوم

| عنوان مدخل  = [[علم معصوم به همه حقایق قرآن]]

| مداخل مرتبط = [[علم معصوم به همه حقایق قرآن در قرآن]] - [[علم معصوم به همه حقایق قرآن در حدیث]] - [[علم معصوم به همه حقایق قرآن در کلام اسلامی]] - [[علم معصوم به همه حقایق قرآن در فلسفه اسلامی]] - [[علم معصوم به همه حقایق قرآن در عرفان اسلامی]]

یکی از معتبرترین خاستگاه [[علوم اهل بیت]] {{ع}} قرآن کریم است. این کتاب آسمانی، سرچشمۀ تمامی احکام شریعت و مهم‌ترین منبع علوم و معارف اسلامی است، لکن همه کس نمی‌تواند به عمق و [[باطن]] آن دست یابد و حقایق [[علمی]] آن را [[کشف]] کند. برخی [[آیات قرآنی]] از قبیل ‏{{متن قرآن|وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ}}<ref>«در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش» سوره آل عمران، آیه ۷.</ref> بیانگر این مطلب هستند که اهل بیت {{ع}} [[تفسیر]] و [[تأویل]] و [[ظاهر]] و باطن و [[محکم و متشابه]] [[قرآن]] را به خوبی می‌دانند. همچنین، از برخی [[روایات]]، معلوم می‌شود پس از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[مفسران]] آگاه به همه معانی و [[معارف قرآن]] منحصر به [[امیرمؤمنان]] و یازده [[امام]] پس از ایشان است؛ مانند روایاتی که [[کلینی]] در [[کافی]] در باب {{متن حدیث|بَابُ أَنَّهُ لَمْ یَجْمَعِ الْقُرْآنَ کُلَّهُ إِلَّا الْأَئِمَّةُ {{ع}}وَ أَنَّهُمْ یَعْلَمُونَ عِلْمَهُ کُلَّه‏}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۲۲۸.</ref> آورده است مانند اینکه [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند: {{متن حدیث|مَا یَسْتَطِیعُ أَحَدٌ أَنْ یَدَّعِیَ أَنَّ عِنْدَهُ جَمِیعَ الْقُرْآنِ کُلِّهِ ظَاهِرِهِ وَ بَاطِنِهِ غَیْرُ الْأَوْصِیَاء}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب, الکافی، ج ۱، ص۲۲۸، ح ۲.</ref>. با توجه به روایاتی که اوصیای [[نبی اکرم]] را به [[دوازده نفر]] تفسیر می‌کنند، [[دلالت]] این [[روایت]] بر اینکه [[مفسّران]] آگاه به همه [[معانی قرآن]] فقط [[دوازده]] نفرند، آشکار است<ref>ر. ک: [[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[اهل بیت پیامبر مفسران آگاه به تمام قرآن (مقاله)|اهل بیت پیامبر مفسران آگاه به تمام قرآن]]، ماهنامه معرفت، ش ۷۳، ص۲۷؛ [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص۱۷۱؛ [[ناصرالدین اوجاقی|اوجاقی، ناصرالدین]]، [[علم امام از دیدگاه کلام امامیه (پایان‌نامه)|علم امام از دیدگاه کلام امامیه]]، ص۷۵ ـ ۷۶.</ref>.

== [[روایات]] و [[علم معصوم به همه حقایق قرآن]] ==

# [[جابر]] از [[امام باقر]] {{ع}} [[نقل]] کرده که فرمودند: "هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که از [[ظاهر و باطن قرآن]] به طور کامل [[آگاه]] است، مگر [[اوصیا]] و [[جانشینان پیامبر]] {{صل}}"<ref>{{متن حدیث|مَا یَسْتَطِیعُ أَحَدٌ أَنْ یَدَّعِیَ أَنَّهُ جَمَعَ الْقُرْآنَ کُلَّهُ ظَاهِرَهُ وَ بَاطِنَهُ غَیْرُ الْأَوْصِیَاءِ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص١٩٣.</ref>.<ref>ر. ک: [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص۷۱؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص۳۴.</ref>

# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "به [[خدا]] قسم من به آنچه در [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] است و آنچه در [[بهشت و دوزخ]] است آگاهم و به ماکان و مایکون علم دارم و همه این [[علوم]] را از [[کتاب خدا]] فرا گرفتم، [[خداوند]] درباره [[قرآن]] می‌فرماید: {{متن قرآن|تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ}}"<ref>{{متن حدیث|إِنِّی لَأَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاءِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی الْأَرْضِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی الْجَنَّةِ وَ أَعْلَمُ مَا فِی النَّارِ وَ أَعْلَمُ مَا کَانَ وَ أَعْلَمُ مَا یَکُونُ عَلِمْتُ ذَلِکَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ فِیهِ تِبْیَانُ کُلِّ شَیْ‏ءٍ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص۱۲۸.</ref>.<ref>ر. ک: [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص۱۱۳ ـ ۱۲۲؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص۳۴.</ref>

# سماعة بن مهران از [[امام کاظم]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند: {{متن حدیث|عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ {{ع}}قَالَ: قُلْتُ لَهُ کُلُّ شَیْ‏ءٍ تَقُولُ بِهِ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّتِهِ أَوْ تَقُولُونَ فِیهِ بِرَأْیِکُمْ قَالَ بَلْ کُلُّ شَیْ‏ءٍ نَقُولُهُ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّةِ نَبِیِّهِ}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ج ۱، ص۳۰۱.</ref>.<ref>ر. ک: [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص۳۴.</ref>

# [[جابر]] از امام باقر {{ع}} نقل کرده که فرمودند: "هیچ کس نمی‌تواند ادعا کند که از [[ظاهر و باطن قرآن]] به طور کامل [[آگاه]] است، مگر [[اوصیا]] و [[جانشینان پیامبر]] {{صل}}"<ref>{{متن حدیث|مَا یَسْتَطِیعُ أَحَدٌ أَنْ یَدَّعِیَ أَنَّهُ جَمَعَ الْقُرْآنَ کُلَّهُ ظَاهِرَهُ وَ بَاطِنَهُ غَیْرُ الْأَوْصِیَاءِ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ص١٩٣.</ref>.<ref>ر. ک: [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی]]، ص۷۱.</ref>

# [[فضل]] [[ابن شاذان]]، از [[اصحاب امام رضا]] {{ع}} در مورد [[علم امام]] به [[قرآن]] می‌نویسد: "هیچ [[اختلاف]] و نزاعی وجود ندارد که [[حلال و حرام]] قرآن و به طور کلی قرآن تمام و [[کمال]] نزد [[ائمه]] است"<ref>ر. ک: [[ناصرالدین اوجاقی|اوجاقی، ناصرالدین]]، [[علم امام از دیدگاه کلام امامیه (پایان‌نامه)|علم امام از دیدگاه کلام امامیه]]، ص۷۵ و ۷۶.</ref>.