انواع انتظار چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

[[انتظار]] یعنی چشم به [[آینده]] داشتن، یعنی هر اتفاقی که فرد در آینده منتظرش است. انتظار می‌تواند برای هر اتفاقی در آینده باشد. اما "[[انتظار فرج]]" و [[گشایش]] یکی از مهم‌ترین و در عین حال رایج‌ترین [[انواع انتظار]] است. بسیاری از [[انتظارها]] را می‌توان در مقولۀ انتظار فرج قرار داد؛ مثلا انتظار رسیدن به یک [[زمان]] [[ملاقات]] و یا انتظار شنیدن یک پاسخ مطلوب، یا دیدن یک فرد [[محبوب]]، تمام این موارد به معنای گشایش است که در منظومۀ انتظار فرج قرار می‌گیرد<ref>ر.ک: [[علی رضا پناهیان|پناهیان؛ علی رضا]]، [[انتظار عامیانه عالمانه عارفانه (کتاب)|انتظار عامیانه عالمانه عارفانه]]، ص۱۰۳.</ref> و [[انتظار ظهور منجی]] و [[تشکیل حکومت]] [[عدالت‌گستر]] [[جهانی]]، وجه مشترک تمام نگرش‌های [[منجی‌گرایی]] میان [[ادیان]] است<ref>ر.ک: [[علی نصیری|نصیری، علی]]، [[نگاهی به پدیده انتظار و آثار حیات‌بخش آن (مقاله)|نگاهی به پدیده انتظار و آثار حیات‌بخش آن]]، ص۹۷-۹۹.</ref>.

=== انواع انتظار ===

مقولۀ انتظار با توجه به رویکردهای گوناگون به اقسام مختلفی تقسیم می‌‌شود:

# در یک تقسیم‌بندی بر اساس برداشت‌هایی که از انتظار صورت می‌‌گیرد به [[انتظار صحیح]] و [[انحرافی]] تقسیم می‌‌شود:

## '''برداشت‌های صحیح از انتظار''' با نام‌های مختلفی همچون: [[انتظار راستین]]، [[انتظار مثبت]] و سازنده و پویا یاد می‌‌شود:

### '''انتظار راستین''': لازمۀ انتظار راستین به دست آوردن ارکان آن است، این ارکان عبارتند از: [[امید به وضع مطلوب]]؛ [[اعتراض به وضع موجود]] و [[اقدام برای تحقق وضع مطلوب]]<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص۷۶-۸۴؛ [[علی قائمی|قائمی، علی]]، [[نگاهی به مسأله انتظار (کتاب)|نگاهی به مسأله انتظار]]، ص۳۰-۳۴؛ علی رضا پناهیان|پناهیان؛ علی رضا، انتظار عامیانه عالمانه عارفانه (کتاب)|انتظار عامیانه عالمانه عارفانه، ص۱۰۶؛ [[علی زینتی|زینتی، علی]]، [[انتظار و امنیت روانی (مقاله)|انتظار و امنیت روانی]]، ص: ۲۹۷-۲۹۸؛ [[سید مهدی موسوی|موسوی، سید مهدی]]، [[تربیت سیاسی در پرتو انتظار (مقاله)|تربیت سیاسی در پرتو انتظار]]، ص۳۴.</ref>.

### '''انتظار مثبت و سازنده''': انتظار مثبت، [[انتظار فعال]] و تأثیرگذاری است که [[منتظر]] را در تکاپوی تحولات و تغییرات شدید [[جامعه]]، [[یاری]] می‌‌رساند و او را در ترسیم [[جامعۀ مطلوب مهدوی]] [[قوی]] و [[توانمند]] می‌‌سازد<ref>ر.ک. [[محمد رضا ضمیری|ضمیری، محمد رضا]]، [[کارکردهای انتظار سازنده در اصلاح ناهنجاری‌­های اجتماعی (مقاله)|کارکردهای انتظار سازنده در اصلاح ناهنجاری‌­های اجتماعی]]، ص283 ـ 284.</ref>.

### '''[[انتظار پویا]]''': [[منتظر]]، در [[حقیقت]] به شرایط آرمانی و آیندۀ [[زیبا]] چشم دوخته است از این رو باید تلاش کند تا زمینه‌ها و [[شرایط ظهور امام]]{{ع}} فراهم گردد<ref>ر.ک. [[رضا علی کرمی|کرمی، رضا علی]]، [[خانواده منتظر امام زمان (کتاب)|خانواده منتظر امام زمان]]، ص۱۴.</ref>.

### '''[[انتظار مذهب احتراز]]''': برخی ظهور را تنها به [[ارادۀ الهی]] وابسته می‌دانند و [[اصلاح امور]] را به آمدن [[حضرت مهدی]] واگذار می‌کنند و نه تنها برای [[برپایی حکومت]] اقدام نمی‌کنند بلکه آن را [[مانع ظهور]] و محکوم به بطلان می‌پندارند<ref>ر.ک. [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ج۹، ص۳۵۷، ۳۶۶</ref>.

### '''[[انتظار مذهب اعتراض]]''': [[انتظار]] را به صورت مطلق؛ مذهبی اعتراضی معرفی می‌نماید که منتظر، [[معترض به وضع موجود]] و [[خواستار وضع مطلوب]] است<ref>[[علی شریعتی|شریعتی، علی]]، انتظار مذهب اعتراض.</ref><ref>ر.ک. [[میرزا عباس مهدوی‌فرد|مهدوی‌فرد، میرزا عباس]]، [[فلسفه انتظار (کتاب)|فلسفه انتظار]]، ص۸۹ ـ ۹۴.</ref>

### '''[[انتظار خاموش]]''': به دیدگاه کسانی اطلاق می‌شود که پدیدۀ ظهور را تنها معلول [[اراده]] و [[مشیت الهی]] می‌دانند و برای عوامل [[انسانی]] و طبیعی، نقش چندانی قائل نیستند و [[شیعیان]] را به زمینه‌سازی و [[تهیه مقدمات ظهور]] [[مکلف]] نمی‌دانند<ref>ر.ک. [[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور (مقاله)|آموزه انتظار و زمینه‌سازی ظهور]]، ص۱۲۰ ـ ۱۲۱. </ref>.

# در تقسیمی دیگر انتظار بر اساس مراتب آن، به [[انتظار قلبی]] و عملی تقسیم می‌‌شود:

## '''انتظار قلبی''': انتظار عبارت است از یک حالت [[قلبی]] و [[روحی]] که از آن آماده شدن برای چیزی که در انتظارش هستی، استفاده می‌‌شود لذا هر قدر انتظار شدیدتر باشد، آماده شدن هم بیشتر می‌‌شود<ref>ر.ک: [[سید محمد بنی‌هاشمی|بنی‌هاشمی، سید محمد]]، انتظار فرج، ص۳۰.</ref>. ‌انتظار حالتی [[قلبی]] و [[نفسانی]] است که وقتی شدت یافت و عمق و [[غنا]] پیدا کرد از [[قلب]] به اعضا و جوارح سرازیر می‌‌شود و آثار خود را در عمل نشان می‌دهد و روشن است، [[انتظار]] مورد نظر [[پیشوایان معصوم]] همان انتظار عمق و غنا یافته است که موجب تلاش و [[مجاهدت]] [[منتظر]] می‌شود<ref>ر.ک: [[نصرت‌الله آیتی|آیتی، نصرت‌الله]]، مکاتبه اختصاصی [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]].</ref>.

## '''[[انتظار عملی]]''': انتظار عملی؛ یعنی فراهم آوردن [[زمینه‌های ظهور]] و مقدمات تحقق آنچه مورد انتظار است<ref>ر.ک. [[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[انتظار مسئولانه (مقاله)|انتظار مسئولانه]]، ص؟؟؟؛ [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|نگاهی به رسالت و امامت]]، ص۹۲-۹۴.</ref>. انتظار عملی یعنی اینکه [[منتظر واقعی]] در تمامی عرصه‌ها، زندگیِ [[امام زمان]] پسند داشته باشد و [[عصر غیبت]] را عصر [[تکلیف]] بداند و علاوه بر [[اصلاح خود]] در [[اصلاح دیگران]] نیز کوشا باشد و به وظیفۀ خود در [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[مبارزه با ظلم]]، تلاش در [[گسترش عدالت]] و [[دینداری]] عمل نماید<ref>ر.ک. سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه (مقاله)|انتظار مسئولانه، ص؟؟؟.</ref> آنچه در تسریع [[قیام حضرت مهدی]]{{ع}} مؤثر است، انتظار عملی است که هر چه بر تعداد [[منتظران]] عملی حضرت افزوده ‌شود، ظهور آن حضرت نزدیک‌تر می‌شود و [[موفقیت]] در [[دعوت]] را شدیدتر می‌سازد<ref>ر.ک: [[سید رضا صدر|صدر، سید رضا]]، [[راه مهدی (کتاب)|راه مهدی]]، ج ۱، ص۹۸۷. </ref>.

# در تقسیمی دیگر انتظار به [[عام و خاص]] تقسیم شده است:

## '''[[انتظار عام]]''': انتظار عام، که از آن، [[انتظار فرج]] به صورت مطلق تعبیر شده است<ref>ر.ک. [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص۵۲ -۵۴.</ref>. انتظار فرج به معنای عام، یعنی انتظار [[گشایش]] و [[امید به آینده]] و [[نکوهش]] [[یأس]] و [[ناامیدی]]. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} می‌فرماید: {{متن حدیث|أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ انْتِظَارُ الْفَرَجِ}}<ref>کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص۲۸۷.</ref><ref>ر.ک. [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین (مقاله)|مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین]]، ص؟؟؟؛ [[سید احمد خاتمی|خاتمی، سید احمد]]، [[انتظار مسئولانه (مقاله)|انتظار مسئولانه]]، ص؟؟؟</ref> به تعبیر دیگر [[انتظار عام]] انتظاری است که متعلق آن عام و مطلق است و به معنای [[امید]] و [[امیدواری]] به هر نوع مشکل و معضلی اعم از مادی و [[معنوی]]، [[دنیایی]] و [[آخرتی]] و فردی و [[اجتماعی]] است<ref>ر.ک. [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]، ص۲۶-۲۷.</ref>.

## '''[[انتظار خاص]]''': مراد از انتظار خاص، [[انتظار ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} است<ref>ر.ک. [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[وظایف ما در عصر غیبت (کتاب)|وظایف ما در عصر غیبت]]، ص۵۴ -۵۵.</ref>. [[انتظار]]، اصطلاحی خاص به معنای امید داشتن به [[تحقق ظهور]] و آمدن [[منجی آسمانی]] به [[نام امام مهدی]]{{ع}} است؛ یعنی چشم داشتن به فرارسیدن [[روز]] [[موعود]] که موعود جهانی با آمدنش [[زمین]] و زمینیان را [[خوشبخت]] کند و بستر [[زندگی]] [[انسانی]] را فراهم سازد <ref>ر.ک. حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین، بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت، ص۲۴؛ [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین (مقاله)|مؤلفه‌­های انتظار توان­مند از نگاه روایات معصومین]]، ص؟؟؟</ref>.