بحث:رهبری در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها
←پانویس
(صفحه‌ای تازه حاوی «== رهبران الهی جامعه == انبیا {{عم}} و سایر رهبران الهی، قائد مردم هستند، نه سائق آنها؛ زیرا خودشان از جلو می‌روند و به مردم می‌گویند: شما نیز پشت سر ما بیایید، نه این که خودشان بایستند و بگویند راه این است شما بروید و مواظب باشید منحرف...» ایجاد کرد) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
(←پانویس) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
با این تحلیل، در تبیین معنای [[آیه]] [[سوره انعام]] می‌توان گفت: بعد از آنکه [[رسول خدا]] {{صل}} مسیر تکاملی را طی کرد و از [[مردم]] جلو افتاد، [[خدای سبحان]] به او فرمود: به مردم بگو به سوی من بیایید تا آنچه را که رهزن [[تکامل]] شماست و [[پروردگار]] شما آنها را [[تحریم]] کرده برای شما [[تلاوت]] کنم.... | با این تحلیل، در تبیین معنای [[آیه]] [[سوره انعام]] می‌توان گفت: بعد از آنکه [[رسول خدا]] {{صل}} مسیر تکاملی را طی کرد و از [[مردم]] جلو افتاد، [[خدای سبحان]] به او فرمود: به مردم بگو به سوی من بیایید تا آنچه را که رهزن [[تکامل]] شماست و [[پروردگار]] شما آنها را [[تحریم]] کرده برای شما [[تلاوت]] کنم.... | ||
[[پیام]] ضمنی آیه این است که [[پیغمبر]] [[الهی]] قبل از آنکه مردم را به [[احکام]] خاص دعوت کند خودش به آنها عمل می‌کند و از دیگران جلو می‌افتد، نه این که بگوید: شما این گونه عمل کنید و بروید من بعداً عمل می‌کنم و به شما ملحق می‌شوم<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۱ (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ج۱ ص ۲۰۸.</ref>. | [[پیام]] ضمنی آیه این است که [[پیغمبر]] [[الهی]] قبل از آنکه مردم را به [[احکام]] خاص دعوت کند خودش به آنها عمل می‌کند و از دیگران جلو می‌افتد، نه این که بگوید: شما این گونه عمل کنید و بروید من بعداً عمل می‌کنم و به شما ملحق می‌شوم<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[ادب فنای مقربان ج۱ (کتاب)|ادب فنای مقربان]]، ج۱ ص ۲۰۸.</ref>. | ||
== [[مقام ولایت]] == | |||
{{متن حدیث|وَ قَادَةَ الْأُمَمِ}} | |||
(و [[درود]] بر شما) ای [[پیشوایان]] [[اهل دین]]، و ای [[سرداران سپاه]] [[اسلام]]. | |||
قادة - جمع [[قائد]] است، و قائد، به معنی - [[رئیس]]، [[پیشوا]]، جلودار، سردار [[زمامدار]] و [[فرمانروا]] می‌باشد. | |||
اُمَم - جمع [[امت]]، و اُمت مشتق از (ام) است که به معنی [[مادر]] و اصل هر چیز را گویند. | |||
امت معانی گسترده‌ای دارد و با [[ارتباط]] به [[آیات قرآنی]] که در ۶۴ مورد بر مضامین گوناگون آمده است این معانی روشن می‌شود: گروهی از [[مردم]] ۔ [[قوم]] ۔ [[دین]] و [[ملت]] - [[پیروان]] یک آئین و روش (پیروان [[پیمبران]]) حین و [[زمان]] - جماعتی که در میان آنها یک‌نوع [[وحدت]] با [[هدف]] مشخصی بوده باشد. | |||
اگر در معانی وسیع امت به‌طور دقت توجھی حاصل شود خواهیم دریافت که اهمیت این فقره از [[زیارت]] تا چه حد است که [[زائر]] عرض می‌کند: [[سلام]] بر شما (ای پیشوایان [[امت‌ها]]). | |||
پیشوای کدام امت هستند؟! | |||
خوب است در این مورد توجه خود را به آیات قرآنی معطوف داشته تا معنا کاملاً روشن و آشکار گردد. | |||
گفتیم: یکی از معانی امت، [[جمعیت]] و گروهی است که تابع یک دین و آئین و یا پیرو [[پیغمبری]] باشند، همچنان‌که [[خدای‌تعالی]] می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلِكُلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ}}<ref>«و هر امّتی را پیامبری است» سوره یونس، آیه ۴۷.</ref> و همچنین در [[آیه]] دیگر که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ}}<ref>«و به راستی ما، در میان هر امّتی پیامبری برانگیختیم (تا بگوید) که خداوند را بپرستید و از طاغوت دوری گزینید» سوره نحل، آیه ۳۶.</ref>. از این معنا روشن می‌شود که تمام پیمبران امت‌هایی داشته که از آنها [[پیروی]] می‌کردند و این بحث بسیار در آیات قرآنی آمده است، حال باید دید که قرآن درباره [[امت اسلام]] و پیروان [[پیامبر اسلام]] چه گفته و چگونه آنها را معرفی کرده است، و آیا چه فضیلتی بر سایر امت‌ها دارند. | |||
و در [[سوره آل عمران]] آیه ۱۰۴ می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ}}<ref>«و باید از میان شما گروهی باشند که (مردم را) به نیکی فرا می‌خوانند و به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناشایست باز می‌دارند» سوره آل عمران، آیه ۱۰۴.</ref>. اشاره بر اینکه: باید از میان شما جمعی [[دعوت]] به [[نیکی]] کند و امر به‌معروف و [[نهی از منکر]] نماید. | |||
بنابراین در امتی که در میان آنها آمر به‌معروف و [[ناهی از منکر]] باشد آن [[امت]] را به‌سوی [[رستگاری]] می‌کشاند و همچنین در [[آیه]] ۱۱۰ از همین [[سوره]] [[قریب]] به همین مضمون باز می‌فرماید: {{متن قرآن|كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَكْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ}}<ref>«شما بهترین گروهی بوده‌اید که (به عنوان سرمشق) برای مردم پدیدار شده‌اید؛ به کار پسندیده فرمان می‌دهید و از (کار) ناپسند باز می‌دارید و به خداوند ایمان دارید و اهل کتاب اگر ایمان می‌آوردند برای آنان بهتر بود؛ برخی از آنها مؤمن امّا بسیاری از آنان نافرمانند» سوره آل عمران، آیه ۱۱۰.</ref>. | |||
و باز [[قرآن مجید]] در این رابطه اشاره‌ای دارد که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَمِمَّنْ خَلَقْنَا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ}}<ref>«و از آفریدگان ما دسته‌ای هستند که به حقّ رهنمون می‌شوند و به حقّ داد می‌ورزند» سوره اعراف، آیه ۱۸۱.</ref>. | |||
در منابع [[حدیث]] [[اسلامی]] آمده است: از [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} نقل شده که فرمود: منظور از این گروه امت محمد {{صل}} است. | |||
در [[تفسیر المیزان]]، در ذیل [[آیه شریفه]] چنین فرموده: که گروهی که [[مردم]] را به [[حق]] [[هدایت]] می‌کنند باید [[انبیاء]] و [[اوصیاء]] ایشان باشند، و یا آنکه مراد از امت، بعضی از افراد امت باشند و کل، به وصف بعضی توصیف شده است. | |||
اما قابل توجه آن است که قرآن مجید در جایی [[امت اسلام]] را بر [[نیکوترین]] وجهی از نظر [[اعتدال]] و [[میانه‌روی]] توصیف کرده و می‌فرماید: {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا}}<ref>«و بدین گونه شما را امّتی میانه کرده‌ایم تا گواه بر مردم باشید و پیامبر بر شما گواه باشد» سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref>. اشاره بر اینکه: این‌گونه شما را [[امت وسط]] ([[معتدل]] و میانه‌رو) قرار دادیم تا [[امت]] نمونه‌ای در برابر [[مردم]] باشید و [[پیامبر]] هم فرد نمونه‌ای در برابر شما، یا آنکه معنا چنین است (تا شما [[گواه]] بر مردم باشید و [[پیمبر]] هم گواه بر شما) گواه بر اینکه نه مایل به [[افراط]] و نه متوجه [[تفریط]] باشید (نه مایل به [[شرق]] و نه مایل به [[غرب]] باشید) تا در جنبه مادی و [[معنوی]] هر دو کامل و از طریق [[اعتدال]] و [[میانه‌روی]] [[سعادت]] خود را دریابید. | |||
اکنون از این بیانات چنین نتیجه گرفته می‌شود، که هر [[پیامبری]] امتی داشته و [[بهترین]] امت، [[امت پیامبر اسلام]] است؛ لذا باید دید که [[پیشوایی]] این [[امت‌ها]] به دست چه کسانی سپرده شده است. | |||
و هیچ شکی نیست در همان [[روز]] که [[رسول اکرم]]، [[پیغمبر]] خاتم در [[اجتماع]] [[امت اسلام]] از بیان قول [[حق تعالی]] فرمود: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ...}}<ref>«امروز دینتان را کامل کردم.».. سوره مائده، آیه ۳.</ref>. این معنا روشن شده است که زمام تمام امت‌ها و امت [[عظیم]] الشأن [[اسلام]] به دست [[اوصیاء]] آن بزرگوار [[ائمه هدی]] {{عم}} قرار گرفته است. | |||
اینکه گفته می‌شود: زمام تمام امت‌ها از آن جهت است که تمام [[پیمبران]] [[الهی]] همه در مسیر [[توحید]] حرکت کرده و امت‌های خود را بر [[هدف]] واحدی [[هدایت]] می‌کردند و پس از آنکه دوران هر امتی سپری شد، و امت اسلام به وسیله وجود [[مقدس]] [[خاتم الانبیاء]] در مسیر [[تکامل]] قرار گرفت، پیشوایی و [[زمامداری]] همه امت‌ها به اوصیاء کرام و ائمه هدی {{عم}} سپرده شد، چون در واقع آن بزرگواران [[قائم مقام]] رسول اکرم و [[وارث]] تمام [[انبیاء]] عظام بوده و [[فرمانروایی]] آنان تا پایان امر ادامه خواهد داشت. | |||
و از همین جهت است که در فقره مورد شرح از این [[زیارت]] آمده است، {{متن حدیث|وَ قَادَةَ الْأُمَمِ}} و همان‌طور که گفته شد [[امت]] را به صیغه جمع آورده که معلوم می‌دارد، تمام [[امت‌ها]] در [[دنیا]] زیر [[پوشش]] [[زمامداری]] آن بزرگواران قرار دارند، و اگر امروز این معنا در ظاهر نمایان نیست ولی در [[باطن]] [[ثبات]] و برقراری این عالم در هر دوران بستگی به وجود این [[پیشوایان]] عالی‌قدر داشته که همه [[حجت خدا]] در روی زمینند، و زمانی در رسد که با [[ظهور]] [[قائد]] عظیم‌الشأن [[امام زمان]] {{ع}} [[یکتا]] [[زمامدار]] تمام امت‌های [[جهان]] مصداق [[آیه شریفه]] را ظاهر سازد که فرمود: {{متن قرآن|لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ...}}<ref>«تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد.».. سوره توبه، آیه ۳۳.</ref> و تمام [[ملت‌ها]] و [[حکومت‌ها]] و امت‌ها از [[شرق]] و [[غرب]] عالم در زیر لوای [[توحید]] به زمامداری آن بزرگوار امت واحده‌ای تشکیل دهند و در آن موقع است که این معنا ظاهر خواهد شد: {{متن قرآن|إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ}}<ref>«به راستی این امّت شماست، امّتی یگانه و من پروردگار شمایم بنابراین مرا بپرستید» سوره انبیاء، آیه ۹۲.</ref>. اشاره بر اینکه: این است آئین شما آئین واحده و من [[پروردگار]] شما هستم تنها مرا بپرستید. | |||
آری این خطابی عمومی است که تمامی افراد [[مکلف]] [[بشر]] را در بر می‌گیرد. | |||
بنابراین باید گفت: [[سلام]] و [[درود]] بر آن سردار و زمامداری که تمام افراد بشر را به سوی یک [[هدف]] مشخص [[راهنمایی]] کرده و تمام [[اختلافات]] را از میان هر [[قوم]] و [[ملت]] به در برده [[مردم]] جهان را در [[اجتماع]] [[عظیم]] واحده‌ای قرار می‌دهد و این است اشاره به معنای {{متن حدیث|وَ قَادَةَ الْأُمَمِ}}. | |||
از آنچه تا کنون در این بحث مورد توجه خواننده [[عزیز]] قرار گرفت در معانی وسیع کلمه (امت) بود که ما از نظر [[اختیار]] نتوانستیم [[حق]] این معنا را ادا نماییم، اطلاق شده است. ولی موضوع قابل توجهی که بی‌ارتباط به فقره مورد شرح نیست آن است که دانسته شود، آیا منظور از [[آیه شریفه]] درباره [[امت]] غیر بشری چیست که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَمَا مِنْ دَابَّةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلَّا أُمَمٌ أَمْثَالُكُمْ...}}<ref>«و هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست و نیز هیچ پرنده‌ای که با دو بال خود می‌پرد، جز اینکه گروه‌هایی همچون شما هستند.».. سوره انعام، آیه ۳۸.</ref>. | |||
در [[تفسیر المیزان]] آورده: این [[آیه]] خطابش به [[مردم]] است که [[خدای تعالی]] می‌فرماید حیوانات زمینی و هوایی همه امت‌هایی هستند مثل شما مردم، و در این مورد بحث مفصلی آورده که بیان آن از [[وظیفه]] این کتاب خارج است، ولی خلاصه چنین است که می‌گوید: [[تفکر]] عمیق در اطراف [[زندگی]] حیواناتی که ما در بسیاری از [[شئون]] حیاتی خود با آنها سر و کار داریم ما را به این نکته واقف می‌سازد که حیوانات هم مانند [[انسان]] دارای آراء و [[عقاید]] فردی و [[اجتماعی]] هستند و حرکات و سکناتی که در راه بقاء و جلوگیری از نابود شدن خودشان نشان می‌دهند همه بر مبنای آن عقاید است، همچنان‌که زیست شناسان در بسیاری از انواع حیوانات مانند مورچه و [[زنبور عسل]] به آثار عجیبی از [[تمدن]] و نازک‌کاری‌های ظریفی در طرز اداره مملکت برخورده‌اند که هر گز نظیر آن جز در بعضی از [[ملل]] [[متمدن]] دیده نشده است. | |||
و در مورد اینکه در پایان آیه شریفه می‌فرماید: {{متن قرآن|ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ}}<ref>«سپس (همه) به سوی پروردگارشان گرد آورده می‌شوند» سوره انعام، آیه ۳۸.</ref> در آن [[تفسیر]] می‌گوید: به‌طوری‌که از [[آیات]] بسیار دیگری استفاده می‌شود تنها انسان و حیوانات [[محشور]] نمی‌شوند، بلکه [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] و [[خورشید و ماه]] و [[ستارگان]] و [[جن]] و بسیاری از چیزهای دیگر همه محشور خواهند شد. | |||
اما اصل موضوع که در این مورد [[شاهد]] [[کلام]] قرار دارد، آن است که: آیا حیوانات [[تکالیف]] خود را از [[پیغمبری]] که [[وحی]] بر او نازل می‌شود می‌گیرند یا نه؟ و آیا پیغمبرانی که فرضاً هر کدام به یک نوع از انواع حیوانات [[مبعوث]] می‌شوند از افراد همان نوعند یا نه؟ گویا جواب این سؤال آن است که تا کنون [[بشر]] نتوانسته از عالم حیوانات از این جهت سر در آورد و حجاب‌هایی که در این طریق بین خود و حیوانات است پس بزند؛ لذا بحث کردن درباره این موضوع فایده‌ای ندارد چون [[کلام الهی]] هم تا آنجا که ما از [[ظواهر]] آن می‌فهمیم اشاره‌ای به این مطلب نداشته و در [[روایات]] هم چیزی که بتوان بر آن [[اعتماد]] داشت دیده نشده است ولی آنچه که مسلم است، اجتماعات حیوانی هم مانند اجتماعات بشری ماده و [[استعداد]] [[پذیرفتن]] [[دین الهی]] در فطرتشان وجود دارد همان فطرتی که در بشر سرچشمه دین الهی بوده و برای [[حشر]] و [[بازگشت به سوی خدا]] آنها را مستعد و آماده می‌سازد در حیوانات هم نیز هست! | |||
پس در این حال نگارنده با توجه به [[تفسیر]] [[آیه شریفه]]، از [[مفسرین]] عالی‌قدر و آنهایی که به مرتبه والای [[مقام ولایت]] آشنایی دارند این [[پرسش]] را دارد: که آیا در فقره مورد شرح که [[ائمه هدی]] {{عم}} را {{متن حدیث|قَادَةَ الْأُمَمِ}} خوانده است و آن بزرگواران را [[قائد]] و [[پیشوا]] بر تمام [[امت‌ها]]، گروه‌ها، جمعیت‌ها، و [[ملت‌ها]] دانسته است، با آن [[مقام]] شامخ و مراتب عالی و درجات [[علمی]] و [[فضائل]] [[معنوی]] که [[خدای تعالی]] برایشان [[افاضه]] فرموده، آیا [[شایستگی]] دارد که آن بزرگواران [[زمامداری]] و [[فرمانروایی]] [[امت]] غیر بشری را هم به عهده داشته باشند؟!!! ([[الله]] أعلم). | |||
چند [[روایت]] در رابطه با فقره مورد شرح! | |||
در «در المنثور» از [[ابن ابی حاتم]] (از [[ابی جعفر]] {{ع}}) نقل کرده که در معنای {{متن قرآن|كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ...}}<ref>«شما بهترین گروهی بوده‌اید که (به عنوان سرمشق) برای مردم پدیدار شده‌اید» سوره آل عمران، آیه ۱۱۰.</ref> فرمود: آنان [[اهل بیت]] [[پیغمبر]] {{صل}} می‌باشند (و به این اعتبار [[امت پیامبر اسلام]] [[بهترین]] امت‌ها هستند). | |||
در کافی:به سند خود از [[عبدالله بن سنان]] روایت کرده، که گفت از [[حضرت صادق]] {{ع}} معنای [[آیه]] {{متن قرآن|وَمِمَّنْ خَلَقْنَا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ}}<ref>«و از آفریدگان ما دسته‌ای هستند که به حقّ رهنمون می‌شوند و به حقّ داد می‌ورزند» سوره اعراف، آیه ۱۸۱.</ref> پرسیدم فرمود: آن [[امت]] [[ائمه]] هستند. | |||
در [[تفسیر قمی]] و [[تفسیر المیزان]]، در ذیل [[آیه شریفه]]: {{متن قرآن|وَيَوْمَ نَبْعَثُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا}}<ref>«و (به یاد آور) روزی را که از هر امّتی گواهی برانگیزیم» سوره نحل، آیه ۸۴.</ref>، از [[امام صادق]] {{ع}} روایتی نقل می‌کند، که فرمود: برای هر عصر و امتی شهیدی([[گواهی]]) است و هر امتی با امامش [[محشور]] می‌شود (در ذیل [[کلام امام]] همان مضمون آیه شریفه: {{متن قرآن|يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ}}<ref>«روزی که هر دسته‌ای را با پیشوایشان فرا می‌خوانیم» سوره اسراء، آیه ۷۱.</ref> آمده است. | |||
در [[تفسیر]]، [[مجمع البیان]]، در ذیل آیه شریفه: {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا...}}<ref>«و بدین گونه شما را امّتی میانه کرده‌ایم.».. سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref> آورده است که [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: [[امت وسط]] ماییم و همچنین [[گواهان]] [[خدا]] بر [[مردم]] و [[حجت]] او در روی [[زمین]] ما هستیم. | |||
نگارنده گوید: همان‌طور که این بزرگواران خود [[بهترین]] امت و بالاترین افراد در [[مقام هدایت]] [[خلق]] هستند، همین آقایان هم باید [[پیشوا]] و [[زمامدار]] بهترین امت نمونه‌ای از امت [[خاتم الانبیاء]] باشند که در مرتبه [[اعتدال]] و [[میانه‌روی]] سر آمد تمام امت‌های گذشته بوده و می‌باشند. | |||
بنابراین در شرح این فقره از [[زیارت]] با توجه به [[تفسیر آیات]] [[قرآنی]] و [[روایات]] معنای {{متن حدیث|وَ قَادَةَ الْأُمَمِ}} در [[شأن]] [[ائمه اطهار]] {{عم}} به‌خوبی روشن و آشکار گردید<ref>[[احمد زمردیان|زمردیان، احمد]]، [[مقام ولایت در شرح زیارت جامعه کبیره (کتاب)|مقام ولایت در شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۷۰-۷۶.</ref>. | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||