حضرت فاطمه در قرآن: تفاوت میان نسخهها
←آیه تطهیر
برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
|||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
== آیه تطهیر == | == آیه تطهیر == | ||
{{اصلی|آیه تطهیر}} | {{اصلی|آیه تطهیر}} | ||
[[خداوند متعال]] درباره [[اهل بیت]] {{عم}} چنین میفرماید: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند میخواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>. این [[آیه]] درباره [[امیرمؤمنان]] و [[فاطمه]] و [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{عم}} نازل شده است<ref>اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۲۸۷؛ دعائم الاسلام، قاضی نعمان مغربی، ج۱، ص۳۷؛ مناقب الامام امیرالمؤمنین {{ع}}، محمد بن سلیمان کوفی، ج۱، ص۱۳۲؛ الفصول المختاره، شریف مرتضی، ص۵۳؛ تفسیر أبی حمزة الثمالی، ابوحمزه شمالی، ص۲۶۷؛ المعتبر، محقق حلی، ج۱، ص۲۲؛ تفسیر العیاشی، عیاشی، ج۱، ص۲۰۹ و ۲۵۰؛ تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی، ج۲، ص۱۹۳؛ تفسیر الفرات الکوفی، فرات بن ابراهیم الکوفی، ص۱۱۰؛ التبیان، شیخ طوسی، ج۸، ص۳۳۹؛ مجمع البیان طبرسی، ج۸، ص۱۵۷؛ خصائص الوحی المبین، ابن بطریق، ص۹۹؛ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۵، ص۲۳۷. منابع اهل سنت که در آنها به این موضوع اشاره شده: صحیح مسلم، مسلم نیشابوری، ج۴، ص۱۸۸۳؛ التفسیر الکبیر، فخر رازی، ج۸، ص۷۱؛ فخر رازی در ذیل این حدیث مینویسد: و بدانکه این حدیث همانند حدیثی است که مفسران و محدثان همه صحت آن را قبول دارند. (تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر دمشقی، ج۳، ص۴۸۶)</ref> و بر [[عصمت اهل بیت]] {{عم}} و از جمله [[فاطمه]] {{س}} دلالت دارد<ref>تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی، ج۲، ص۱۵۶.</ref>. [[ام سلمه]]، [[همسر رسول خدا]] {{صل}}، درباره نزول این [[آیه]] میگوید: این [[آیه]] در [[خانه]] من بر [[رسول خدا]] {{صل}} نازل شد و [[رسول خدا]] {{صل}} [[علی]] و [[فاطمه]] و حسنین را فراخواند و وقتی همگی گرد آمدند، [[جبرئیل]] فرود آمد و [[رسول خدا]] {{صل}} کساء فدکی را بر سرشان کشید و فرمود: "خدایا! اینها [[اهل بیت]] مناند" و چنین [[دعا]] کرد: "خدایا! هرگونه [[پلیدی]] را از آنان بردار و [[پاک]] و پاکیزهشان گردان". [[جبرئیل]] به آن حضرت گفت: "ای [[محمد]]! آیا من نیز از شمایم؟" [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "تو از ما هستی". من ([[ام سلمه]]) گفتم: ای [[رسول خدا]] من نیز از [[اهل بیت]] شمایم؛ آمدهام تا با شما باشم، [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: "تو سر جایت بمان ای [[ام سلمه]]! تو خوبی و از [[همسران]] [[رسول]] خدایی". آنگاه [[جبرئیل]] رو به آن حضرت کرد و گفت: "بخوان ای [[محمد]] {{متن قرآن|إنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ...}}"<ref>الامالی، شیخ طوسی، ص۳۶۸؛ داستان نزول این آیه در شأن اهل بیت {{عم}} در منزل ام سلمه و حضور ایشان در زیر کساء در منابع فراوانی نقل شده است، از جمله: کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ص۲۷۸؛ کفایة الاثر، خزاز قمی، ص۶۶، کتاب سلیم بن قیس، سلیم بن قیس، ص۱۶۸؛ مناقب الإمام أمیرالمؤمنین، محمد بن سلیمان کوفی، ج۱، ص۱۵۷؛ شرح الاخبار، قاضی نعمان مغربی، ج۲، ص۳۳۷؛ الاحتجاج، طبرسی، ج۱، ص۲۱۵. منابع اهل سنت: فضائل الصحابه، شیبانی، ج۲، ص۵۸۷؛ مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۶، ص۲۹۲؛ سنن الترمذی، ترمذی، ج۵، ص۳۵۱؛ المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، ج۲، ص۴۵۱؛ شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، ج۲، ص۱۲۰؛ روح المعانی، آلوسی، ج۲۲، ص۱۴؛ آلوسی درباره این احادیث مینویسد: و روایات مربوط به ورود رسول خدا {{صل}} و علی و فاطمه و دو فرزندشان {{عم}}، در زیر کساء و این سخن رسول خدا {{صل}} که فرمود: بار خدایا! اینها اهل بیت مناند و دعای آن حضرت در حق آنان و نیز وارد نشدن ام سلمه، به زیر کساء روایاتی میباشند که از شمارش، فزوناند، و این احادیث معنای اهل بیت را به هر معنایی که برای کلمه بیت تصور شود، ویژه افراد زیر کساء قرار داده و همسران آن حضرت {{صل}} را شامل نمیشود.</ref>. پس از نزول این [[آیه]] [[رسول خدا]] {{صل}} هر صبح ابتدا مقابل در منزل [[فاطمه]] {{س}} میآمد و [[دست]] بر چهارچوب در گذاشته و بر [[اهل بیت]] {{عم}} [[سلام]] میداد و پس از شنیدن جواب [[سلام]] از همه [[اهل]] [[خانه]] این [[آیه]] را [[تلاوت]] میکرد<ref>کشف الیقین، علامه حلی، ص۴۰۵؛ نهج الحق و کشف الصدق، حلی، ص۱۷۴.</ref> و برای [[نماز]] به [[مسجد]] میرفت<ref>کشف الیقین، علامه حلی، ص۴۰۵.</ref> و این عمل تا پایان [[عمر]] [[مبارک]] آن حضرت ادامه داشت<ref>کتاب الولایه، ابن عقده کوفی، ص۱۸۶؛ الامالی، شیخ طوسی، ص۵۶۵. این مطلب، قسمتی از سخنرانی امام مجتبی {{ع}} پس از صلح سیاسی با معاویه و در حضور او است که آن حضرت بعد از طرح نزول آیه تطهیر در خانه ام سلمه، فرمود: {{متن حدیث|...ثُمَّ مَكَثَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} بَعْدَ ذَلِكَ بَقِيَّةَ عُمُرِهِ حَتَّى قَبَضَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ، يَأْتِينَا كُلَّ يَوْمٍ عِنْدَ طُلُوعِ الْفَجْرِ...}} لازم به ذکر است که در برخی منابع، مدت آن، نه ماه ذکر شده است؛ از جمله: تفسیر جوامع الجامع، طبرسی، ج۲، ص۵۱۰ ({{عربی|تِسْعَةَ أَشْهُرٍ وَقْتَ كُلِّ صَلَاةٍ}})؛ کشف الیقین، علامه حلی، ص۴۰۵؛ و در برخی منابع که عموماً از آن اهل سنت هستند، مدت آن شش ماه ذکر شده است؛ از جمله: المصنف، ابی شیبه کوفی، ج۶، ص۳۸۸؛ فضائل الصحابه، شیبانی، ج۲، ص۷۶۱؛ مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۳، ص۲۵۹؛ سنن الترمذی، ترمذی، ج۵، ص۳۵۲؛ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱، ص۲۸۰؛ تفسیر الطبری، طبری، ج۲۲، ص۶؛ المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، ج۳، ص۱۷۲. و بالاخره ابن حجر هیثمی درباره اکثر مفسران اهل سنت مینویسد: اکثر مفسران بر این باورند که آیه تطهیر درباره علی و فاطمه و حسن و حسین {{عم}} نازل شده است (الصواعق المحرقه، ج۲، ص۴۲۱).</ref>.<ref>[[محمد کرمانی کجور | کرمانی کجور، محمد]]، [[فاطمه زهرا دختر رسول خدا (مقاله)| مقاله «فاطمه زهرا دختر رسول خدا»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱]]، ص۲۶۰-۲۶۲؛ [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۳ (کتاب)| پیشوایان هدایت ج۳]]، ص | [[خداوند متعال]] درباره [[اهل بیت]] {{عم}} چنین میفرماید: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند میخواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref>. این [[آیه]] درباره [[امیرمؤمنان]] و [[فاطمه]] و [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{عم}} نازل شده است<ref>اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۲۸۷؛ دعائم الاسلام، قاضی نعمان مغربی، ج۱، ص۳۷؛ مناقب الامام امیرالمؤمنین {{ع}}، محمد بن سلیمان کوفی، ج۱، ص۱۳۲؛ الفصول المختاره، شریف مرتضی، ص۵۳؛ تفسیر أبی حمزة الثمالی، ابوحمزه شمالی، ص۲۶۷؛ المعتبر، محقق حلی، ج۱، ص۲۲؛ تفسیر العیاشی، عیاشی، ج۱، ص۲۰۹ و ۲۵۰؛ تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی، ج۲، ص۱۹۳؛ تفسیر الفرات الکوفی، فرات بن ابراهیم الکوفی، ص۱۱۰؛ التبیان، شیخ طوسی، ج۸، ص۳۳۹؛ مجمع البیان طبرسی، ج۸، ص۱۵۷؛ خصائص الوحی المبین، ابن بطریق، ص۹۹؛ بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۲۵، ص۲۳۷. منابع اهل سنت که در آنها به این موضوع اشاره شده: صحیح مسلم، مسلم نیشابوری، ج۴، ص۱۸۸۳؛ التفسیر الکبیر، فخر رازی، ج۸، ص۷۱؛ فخر رازی در ذیل این حدیث مینویسد: و بدانکه این حدیث همانند حدیثی است که مفسران و محدثان همه صحت آن را قبول دارند. (تفسیر القرآن العظیم، ابن کثیر دمشقی، ج۳، ص۴۸۶)</ref> و بر [[عصمت اهل بیت]] {{عم}} و از جمله [[فاطمه]] {{س}} دلالت دارد<ref>تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی، ج۲، ص۱۵۶.</ref>. [[ام سلمه]]، [[همسر رسول خدا]] {{صل}}، درباره نزول این [[آیه]] میگوید: این [[آیه]] در [[خانه]] من بر [[رسول خدا]] {{صل}} نازل شد و [[رسول خدا]] {{صل}} [[علی]] و [[فاطمه]] و حسنین را فراخواند و وقتی همگی گرد آمدند، [[جبرئیل]] فرود آمد و [[رسول خدا]] {{صل}} کساء فدکی را بر سرشان کشید و فرمود: "خدایا! اینها [[اهل بیت]] مناند" و چنین [[دعا]] کرد: "خدایا! هرگونه [[پلیدی]] را از آنان بردار و [[پاک]] و پاکیزهشان گردان". [[جبرئیل]] به آن حضرت گفت: "ای [[محمد]]! آیا من نیز از شمایم؟" [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: "تو از ما هستی". من ([[ام سلمه]]) گفتم: ای [[رسول خدا]] من نیز از [[اهل بیت]] شمایم؛ آمدهام تا با شما باشم، [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: "تو سر جایت بمان ای [[ام سلمه]]! تو خوبی و از [[همسران]] [[رسول]] خدایی". آنگاه [[جبرئیل]] رو به آن حضرت کرد و گفت: "بخوان ای [[محمد]] {{متن قرآن|إنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ...}}"<ref>الامالی، شیخ طوسی، ص۳۶۸؛ داستان نزول این آیه در شأن اهل بیت {{عم}} در منزل ام سلمه و حضور ایشان در زیر کساء در منابع فراوانی نقل شده است، از جمله: کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ص۲۷۸؛ کفایة الاثر، خزاز قمی، ص۶۶، کتاب سلیم بن قیس، سلیم بن قیس، ص۱۶۸؛ مناقب الإمام أمیرالمؤمنین، محمد بن سلیمان کوفی، ج۱، ص۱۵۷؛ شرح الاخبار، قاضی نعمان مغربی، ج۲، ص۳۳۷؛ الاحتجاج، طبرسی، ج۱، ص۲۱۵. منابع اهل سنت: فضائل الصحابه، شیبانی، ج۲، ص۵۸۷؛ مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۶، ص۲۹۲؛ سنن الترمذی، ترمذی، ج۵، ص۳۵۱؛ المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، ج۲، ص۴۵۱؛ شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، ج۲، ص۱۲۰؛ روح المعانی، آلوسی، ج۲۲، ص۱۴؛ آلوسی درباره این احادیث مینویسد: و روایات مربوط به ورود رسول خدا {{صل}} و علی و فاطمه و دو فرزندشان {{عم}}، در زیر کساء و این سخن رسول خدا {{صل}} که فرمود: بار خدایا! اینها اهل بیت مناند و دعای آن حضرت در حق آنان و نیز وارد نشدن ام سلمه، به زیر کساء روایاتی میباشند که از شمارش، فزوناند، و این احادیث معنای اهل بیت را به هر معنایی که برای کلمه بیت تصور شود، ویژه افراد زیر کساء قرار داده و همسران آن حضرت {{صل}} را شامل نمیشود.</ref>. پس از نزول این [[آیه]] [[رسول خدا]] {{صل}} هر صبح ابتدا مقابل در منزل [[فاطمه]] {{س}} میآمد و [[دست]] بر چهارچوب در گذاشته و بر [[اهل بیت]] {{عم}} [[سلام]] میداد و پس از شنیدن جواب [[سلام]] از همه [[اهل]] [[خانه]] این [[آیه]] را [[تلاوت]] میکرد<ref>کشف الیقین، علامه حلی، ص۴۰۵؛ نهج الحق و کشف الصدق، حلی، ص۱۷۴.</ref> و برای [[نماز]] به [[مسجد]] میرفت<ref>کشف الیقین، علامه حلی، ص۴۰۵.</ref> و این عمل تا پایان [[عمر]] [[مبارک]] آن حضرت ادامه داشت<ref>کتاب الولایه، ابن عقده کوفی، ص۱۸۶؛ الامالی، شیخ طوسی، ص۵۶۵. این مطلب، قسمتی از سخنرانی امام مجتبی {{ع}} پس از صلح سیاسی با معاویه و در حضور او است که آن حضرت بعد از طرح نزول آیه تطهیر در خانه ام سلمه، فرمود: {{متن حدیث|...ثُمَّ مَكَثَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} بَعْدَ ذَلِكَ بَقِيَّةَ عُمُرِهِ حَتَّى قَبَضَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ، يَأْتِينَا كُلَّ يَوْمٍ عِنْدَ طُلُوعِ الْفَجْرِ...}} لازم به ذکر است که در برخی منابع، مدت آن، نه ماه ذکر شده است؛ از جمله: تفسیر جوامع الجامع، طبرسی، ج۲، ص۵۱۰ ({{عربی|تِسْعَةَ أَشْهُرٍ وَقْتَ كُلِّ صَلَاةٍ}})؛ کشف الیقین، علامه حلی، ص۴۰۵؛ و در برخی منابع که عموماً از آن اهل سنت هستند، مدت آن شش ماه ذکر شده است؛ از جمله: المصنف، ابی شیبه کوفی، ج۶، ص۳۸۸؛ فضائل الصحابه، شیبانی، ج۲، ص۷۶۱؛ مسند احمد، احمد بن حنبل، ج۳، ص۲۵۹؛ سنن الترمذی، ترمذی، ج۵، ص۳۵۲؛ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱، ص۲۸۰؛ تفسیر الطبری، طبری، ج۲۲، ص۶؛ المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، ج۳، ص۱۷۲. و بالاخره ابن حجر هیثمی درباره اکثر مفسران اهل سنت مینویسد: اکثر مفسران بر این باورند که آیه تطهیر درباره علی و فاطمه و حسن و حسین {{عم}} نازل شده است (الصواعق المحرقه، ج۲، ص۴۲۱).</ref>.<ref>[[محمد کرمانی کجور | کرمانی کجور، محمد]]، [[فاطمه زهرا دختر رسول خدا (مقاله)| مقاله «فاطمه زهرا دختر رسول خدا»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱]]، ص۲۶۰-۲۶۲؛ [[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۳ (کتاب)| پیشوایان هدایت ج۳]]، ص ۲۷؛ [[محمد حیدر مظفری|مظفری، محمد حیدر]]، [[امامت در بیان حضرت فاطمه (کتاب)|امامت در بیان حضرت فاطمه]]، ص ۲۶.</ref> | ||
== آیه مودّت == | == آیه مودّت == |