بیت المال در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

==== [[مالیات]] ====

امام‌ خمینی<ref>امام‌ خمینی، البیع، ۲/۶۲۶.</ref> و برخی دیگر از فقها<ref>کاشف‌الغطاء، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، ۴/۳۳۳؛ منتظری، دراسات فی المکاسب المحرمه، ۳/۳–۴؛ شیرازی، ایصال الطالب الی المکاسب، ۸/۱۸۸؛ سبحانی، الخمس فی الشریعهٔ الاسلامیهٔ الغراء، ۹–۱۰.</ref> بر [[مشروعیت]] و جواز گرفتن مالیات در صورت [[حکومت]] [[حاکم مشروع]] تأکید کرده‌اند. مالیات بر درآمد، از احکام اولیه [[اسلام]] نیست و نشانی از آن در فقه اسلامی دیده نمی‌شود؛ اما به مقتضای نیازهای حکومت و از باب [[ضرورت]]، [[حکومت اسلامی]] می‌تواند از [[مردم]] مالیات بگیرد.<ref>نجومی، نظری فقهی بر مالیات، ۱۲۲.</ref> در نگاه کلی امام‌ خمینی فقها از طرف [[امام]] [[معصوم]]{{ع}} [[حجت]] بر مردم‌اند و امور [[مسلمانان]] ازجمله گرفتن و صرف [[درآمدهای عمومی]]، به آنان واگذار شده‌ است <ref>امام‌ خمینی، البیع، ۲/۶۲۴–۶۲۵؛ امام‌ خمینی، ولایت فقیه، ۸۲.</ref> و بر این اساس، وضع مالیات برای تأمین مصالح عمومی، عین حق حاکمیت یا از لوازم آن است<ref>یزدی، وجوهات و مالیات، ۸۸–۸۹.</ref>؛ البته ایشان خاطرنشان می‌کند گرفتن [[مالیات]] باید به صورتی باشد که باعث ورشکستگی<ref>امام‌ خمینی، ولایت فقیه، ۸۴.</ref> و [[نارضایتی]] مالیات‌دهنده یا [[شک]] به عملکرد متصدیان مالیات<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۲۵۰ و ۱۸/۴۳۷.</ref> نشود. ایشان [[اموال مجهول‌المالک]] و درآمدهای حاصل از اجرای اصل ۴۹ [[قانون اساسی]] و دیگر [[قوانین]] را نیز در [[اختیار]] [[ولی فقیه]]<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۳۶۵.</ref> و در معنای عام [[بیت‌ المال]] می‌دانست<ref>[[علی رضا سروش|سروش]] و [[سید مصطفی سید صادقی|سید صادقی]]، [[بیت المال (مقاله)|مقاله «بیت المال»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۳]]، ص ۱۶ – ۲۵.</ref>.

== [[مالکیت]] بیت‌ المال ==

=== [[مالکیت انفال]] ===

# [[فی سبیل الله]]؛

# درراه‌ماندگان.

با این حال، امام‌ خمینی [[معتقد]] است امروزه مصرف زکات منحصر در مصارف هشت‌گانه نیست و صدها مورد دیگر را نیز دربر می‌گیرد<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۱۵۰.</ref>؛ چنان‌که ایشان بعید نمی‌دانست که مراد از {{متن قرآن|فِي سَبِيلِ اللَّهِ}}<ref>«در راه خداوند » سوره بقره، آیه 154.</ref> که یکی از مصارف [[زکات]] است، [[مصالح عمومی]] [[اسلام]] و [[مسلمانان]] باشد.<ref>امام‌ خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۳۱۹.</ref> ایشان خاطرنشان کرده [[بیت‌ المال]] به‌طور کلی باید در [[مصالح]] [[کشور]] مانند اداره‌ها، مراکز نظامی، معارف و [[فرهنگ]] و [[آبادانی]] و [[رفاه مردم]] و هزینه‌هایی که برای اداره کشور یا [[حفظ]] عظمت و [[استقلال]] بین‌المللی کشور ضروری است، صرف شود.<ref>امام‌ خمینی، کشف اسرار، ۲۶۰.</ref> در بیانات و پیام‌های امام‌ خمینی، اجازه‌هایی برای مصرف بیت‌ المال در مصادیقی از نیازمندی‌های [[جامعه اسلامی]] و [[مصالح مسلمانان]] وجود دارد. بیشتر این موارد، با درخواست اشخاص مورد [[اطمینان]] ایشان بوده‌است؛ با این حال، ایشان در بیشتر موارد، صرف این وجوه را به شرایط [[اضطراری]] و به مقدار نیاز وابسته کرده‌است.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۲/۲۹۹؛ ۸/۳۶؛ ۹/۲۴۹؛ ۱۶/۴۵۶؛ ۱۹/۳۸۲، ۳۹۵ و ۲۱/۱۸۶، ۳۸۲، ۶۰۳.</ref>.<ref>[[علی رضا سروش|سروش]] و [[سید مصطفی سید صادقی|سید صادقی]]، [[بیت المال (مقاله)|مقاله «بیت المال»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۳]]، ص ۱۶ – ۲۵.</ref>

== [[مبارزه]] با [[چپاول]] بیت‌ المال ==

برخی از مصادیق این غارتگری‌ها در [[زمان]] رژیم پهلوی از نگاه امام‌ خمینی که آن را [[مصیبت]] ملت ایران نامید،<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۹۵.</ref> این موارد است: به‌ یغما بردن نفت،<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۹۵، ۴۷۰، ۵۰۶ و ۵۰۹.</ref> گاز،<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۴/۳۶.</ref> دادن میلیون‌ها دلار به سفیران و افراد صاحب نفوذ آمریکا از طرف شخص محمدرضا پهلوی برای [[حفظ]] خود<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۳/۴۷۰–۴۷۱.</ref> و خرید ویلاهای مجلل در کشورهای دیگر برای وی و دیگر درباریان.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۴۲ و ۵۰۹.</ref> ایشان [[معتقد]] بود اگر [[روحانیان]] در [[جامعه]] حضور و نفوذ داشته باشند، مانع [[هرج و مرج]] در [[مصرف]] بیت‌ المال می‌شوند<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۱/۴۱۷.</ref>؛ بر این اساس، [[تبلیغات]] رژیم پهلوی علیه [[اسلام]] و [[روحانیت]]<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۴/۴۲۸.</ref> و ترویج افکاری همچون «[[دین]] افیون جامعه است»، «دین و روحانیت ساخته و پرداخته [[ابرقدرت‌ها]] هستند» و «[[جدایی دین و سیاست]]» را از سوی ابرقدرت‌ها<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۴/۱۷.</ref> زمینه‌سازی برای [[غارت]] آسان [[اموال]] [[مردم]] به‌شمار می‌آورد.

از نظر امام‌ خمینی، [[اسلام]] تأکید خاصی بر جمع‌آوری و [[مصرف]] بیت‌ المال و جلوگیری از حیف و میل از [[خزانه]] عمومی دارد؛ بر همین اساس [[رئیس]] [[دولت]]، [[مسئولان]]، متصدیان خدمات عمومی و اعضای دولت در بهره‌برداری از بیت‌ المال، مساوی‌اند و هیچ امتیازی بر دیگران ندارند.<ref>امام‌ خمینی، ولایت فقیه، ۳۲.</ref> [[صرفه‌جویی]]، [[حسابرسی]] و دقت در امور مالی از ویژگی‌های ممتاز امام‌ خمینی بود.<ref>رحیمیان، در سایه آفتاب، ۸۷.</ref> ایشان در طول دوره [[مرجعیت]] و [[رهبری]] خود، با وجود اینکه منابع بی‌شماری از بیت‌ المال را در [[اختیار]] داشت، کمترین امتیاز مادی و بهره شخصی از آن نگرفت.<ref>رحیمیان، در سایه آفتاب، ۸۴–۸۵.</ref> افزون بر این، ایشان ضمن اشاره چندباره به [[مراقبت]] امیرالمؤمنین علی{{ع}} از بیت‌ المال،<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۴/۱۶۴، ۱۷۸–۱۷۹ و ۱۹/۳۷۳–۳۷۴.</ref> همواره بر دقت در نگهداری و صرف بیت‌ المال و اموال [[شرعی]] تأکید می‌کرد و رعایت [[احتیاط]] را به اطرافیان، نمایندگان و کسانی که مجاز به دریافت و صرف وجوه شرعی بودند، توصیه می‌کرد<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۳/۶۱، ۹۶، ۱۵۷، ۲۸۹ و ۲۱/۳۶۵.</ref>؛ چنان‌که حتی به کاهش استفاده از تلفن دفتر خود به دلیل اینکه هزینه آن از [[سهم امام]] پرداخت می‌شد، توصیه می‌کرد<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۵۰۴.</ref>.

امام‌ خمینی بر محاکمه [[غارتگران]] بیت‌ المال در [[نظام]] پهلوی و مصادره اموال آنان و بازگرداندن اموال چپاول‌ شده مردم،<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۵/۴۷۸، ۵۰۴؛ ۶/۲۵، ۲۶۷، ۲۷۲–۲۷۳ و ۱۰/۳۳۶.</ref> به‌ویژه آنچه محمدرضا پهلوی از مردم [[غارت]] کرده بود<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۵/۴۵۶ و ۴۶۷.</ref> تأکید می‌کرد و خواستار تحویل فوری اموال مصادره‌شده به بیت‌ المال شد<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۶/۲۶۷.</ref> البته ایشان در این زمینه، ضمن تأکید بر رعایت قوانین و مقررات، دربارهٔ تعرض به اموال [[مشروع]] نیروهای رژیم پهلوی هشدار می‌داد.<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۷/۲۷۳ و ۱۰/۴۷۸، ۴۸۰.</ref> با توجه به اهمیت بسیار [[زیاد]] بیت‌ المال در نظر امام‌ خمینی، ایشان با وجود اعلام [[عفو عمومی]] در سال ۱۳۵۸، [[سوء]] استفاده‌ کنندگان از بیت‌ المال به همراه [[قاتلان]] و شکنجه‌گران را مشمول [[عفو]] و [[بخشش]] قرار نداد<ref>امام‌ خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۱۹۴.</ref> .