بیت المال در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بیت المال در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۳ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۵۱
، ۲۳ نوامبر ۲۰۲۴←پیشینه
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←پیشینه) |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
[[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} یکی از بزرگ‌ترین انحراف‌های [[خلیفه سوم]] را دست‌اندازی‌های او به بیت المال شمرده، همین امر را از [[دلایل]] کشته شدن وی معرفی کرده است.<ref>صدوق، علل الشرائع، ۱/۱۵۱؛ مفید، الارشاد، ۱/۲۸۹.</ref> آن حضرت در دوران [[خلافت]] خود، روش تقسیم بیت المال را به دوران پیامبر{{صل}} برگرداند<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۱۵/۱۰۸.</ref> و [[سوگند]] یاد کرد که اموال غارت شده بیت المال را بازخواهد گرداند.<ref>نهج البلاغه، ترجمه سیدجمال‌الدین دین‌پرور، خ۱۵، ۳۲.</ref> در سیره عملی و نظری آن حضرت، موارد گوناگونی از حساسیت ویژه درباره [[بیت المال]] وجود دارد؛ ازجمله توصیه به [[کارگزاران]] خود برای [[صرفه‌جویی]] در هزینه‌ها،<ref>صدوق، الخصال، ۱/۳۱۰.</ref> برخورد با [[برادر]] خود [[عقیل بن ابی طالب]] که سهم بیشتری از بیت المال طلب کرد<ref>صدوق، الامالی، ۶۲۱–۶۲۲.</ref> و توبیخ متصدی بیت المال به جهت عاریه‌دادن دستبندی از بیت المال به دختر ایشان<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۰/۱۵۱.</ref>. | [[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} یکی از بزرگ‌ترین انحراف‌های [[خلیفه سوم]] را دست‌اندازی‌های او به بیت المال شمرده، همین امر را از [[دلایل]] کشته شدن وی معرفی کرده است.<ref>صدوق، علل الشرائع، ۱/۱۵۱؛ مفید، الارشاد، ۱/۲۸۹.</ref> آن حضرت در دوران [[خلافت]] خود، روش تقسیم بیت المال را به دوران پیامبر{{صل}} برگرداند<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۱۵/۱۰۸.</ref> و [[سوگند]] یاد کرد که اموال غارت شده بیت المال را بازخواهد گرداند.<ref>نهج البلاغه، ترجمه سیدجمال‌الدین دین‌پرور، خ۱۵، ۳۲.</ref> در سیره عملی و نظری آن حضرت، موارد گوناگونی از حساسیت ویژه درباره [[بیت المال]] وجود دارد؛ ازجمله توصیه به [[کارگزاران]] خود برای [[صرفه‌جویی]] در هزینه‌ها،<ref>صدوق، الخصال، ۱/۳۱۰.</ref> برخورد با [[برادر]] خود [[عقیل بن ابی طالب]] که سهم بیشتری از بیت المال طلب کرد<ref>صدوق، الامالی، ۶۲۱–۶۲۲.</ref> و توبیخ متصدی بیت المال به جهت عاریه‌دادن دستبندی از بیت المال به دختر ایشان<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۱۰/۱۵۱.</ref>. | ||
در دوران [[امویان]]، [[خلافت]] به صورت [[ملک]] موروثی درآمد و بیت المال بدون [[حسابرسی]] و [[نظارت]]، در جهت | در دوران [[امویان]]، [[خلافت]] به صورت [[ملک]] موروثی درآمد و بیت المال بدون [[حسابرسی]] و [[نظارت]]، در جهت تحکیم پایه‌های [[حکومت]] آنان صرف می‌شد.<ref>دجیلی، بیت المال پیدایش و تحولات آن، ۴۸–۴۹.</ref> [[معاویه]]، خالصه‌ها (صوافی) یعنی زمین‌های فتح‌شده و بی‌صاحب را از بیت المال [[مسلمانان]] جدا کرد و به [[اموال]] اختصاصی خود افزود.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ۲/۲۱۷–۲۱۸.</ref> ادامه این روش در دوره‌های بعدی، موجب شد در کنار بیت المال عمومی، «بیت المال ویژه» برای نگهداری اموال مخصوص [[خلیفه]]، شامل ارثیه، [[املاک]] سلطانی، مصادره‌ها و [[هدایا]]، به وجود آید.<ref>دجیلی، بیت المال پیدایش و تحولات آن، ۱۶۹–۱۸۶.</ref> خلفای [[بنی‌عباس]] هم بیت المال را بنابر خواسته‌های خویش صرف می‌کردند و این امر از سخن منصور دوانقی که به‌صراحت خود را مالک مطلق بیت المال از سوی [[خدا]] خواند، آشکار می‌شود.<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ۵۰ و ۵۸–۶۰.</ref> پس از [[خلفای عباسی]] نیز [[سوء]] استفاده از بیت المال به شکل یک رویه در دیگر [[حکومت‌ها]] ادامه یافت. امام خمینی با تأکید بر [[بی‌عدالتی]] و [[غارت]] [[اموال عمومی]]، به دست همه [[پادشاهان]] از گذشته تاکنون، خاطرنشان کرده‌است آسیبی که در دوره پهلوی به جهت خالی‌شدن [[خزانه]] و رواج بی‌عدالتی در [[جامعه]]، بر ملت ایران وارد شد، از دوران مغول نیز بیشتر بود.<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ۶/۱۷۳.</ref>.<ref>[[علی رضا سروش|سروش]] و [[سید مصطفی سید صادقی|سید صادقی]]، [[بیت المال (مقاله)|مقاله «بیت المال»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۳ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۳]]، ص ۱۶ ـ ۲۵.</ref> | ||
== اهمیت بیت المال == | == اهمیت بیت المال == | ||