حکمت در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها

حکمت در لغت (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۰ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۲۱

۲٬۵۹۴ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۰ دسامبر ۲۰۲۳

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۵۵

ویرایش

@@ خط ۱۸: / خط ۱۸: @@
 # به این ترتیب، کسی از سوی [[پروردگار]] لایق [[حکمت الهی]] می‌گردد که [[دل]] و [[روح]] او از [[شهوات]] و [[هواهای حیوانی]] [[مطهر]] باشد و چنین گوهری با کسب و تحصیل متعارف به دست نمی‌آید<ref>مجمع البیان فی تفسیر القرآن (ط. ناصر خسرو، ۱۳۷۲ ه. ش.)، ج۱، ص۱۸۲ و ج۵، ص۲۱۳ و ج۱، ص۳۹۴.</ref>. در [[نصایح]] [[حضرت عیسی]] {{ع}} است که درباره حکمت می‌فرماید: {{متن حدیث|بِحَقٍّ أَقُولُ لَكُمْ إِنَّ الزَّرْعَ يَنْبُتُ فِي السَّهْلِ وَ لَا يَنْبُتُ فِي‏ الصَّفَا وَ كَذَلِكَ‏ الْحِكْمَةُ تَعْمُرُ فِي قَلْبِ الْمُتَوَاضِعِ وَ لَا تَعْمُرُ فِي قَلْبِ الْمُتَكَبِّرِ الْجَبَّارِ... الْقُلُوبُ مَا لَمْ تَخْرِقْهَا الشَّهَوَاتُ وَ يُدَنِّسْهَا الطَّمَعُ وَ يُقْسِهَا النَّعِيمُ فَسَوْفَ تَكُونُ أَوْعِيَةً لِلْحِكْمَةِ}}<ref>تحف العقول (ط. جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ ﻫ.ق)، ص۵۰۴.</ref>.
 # با توجه به آنچه در معنای حکمت گفته شد، روشن می‌شود که حکمت به آن دسته از [[علوم]] جزمی و [[یقینی]] گفته می‌شود که با اشراقات [[باطنی]] و یا [[عنایات]] خاص ربانی، از طریق [[اولیای الهی]] {{عم}} به بندگانی که از ضمیری [[پاک]] و [[نفوس]] قدسی برخوردار باشند، [[عنایت]] می‌شود: {{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللهِ {{صل}}:‏ مَنْ‏ أَخْلَصَ‏ لِلَّهِ‏ أَرْبَعِينَ‏ صَبَاحاً ظَهَرَتْ يَنَابِيعُ الْحِكْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلَى لِسَانِهِ}}<ref>جامع الأخبار (للشعیری) (ط. مطبعة حیدریة، بی‌تا)، ص۹۴.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص ۳۴۸.</ref>
+==[[حکمت نظری]] و [[حکمت عملی]]==
+[[حکمت]] به دو بخش نظری و عملی تقسیم می‌شود. حکمت نظری، [[علمی]] است که از هست‌ها و نیست‌ها بحث می‌کند؛ فلذا می‌تواند از هر موضوعی که واژه «موجود» بر آن [[صدق]] می‌کند، بحث کند. حکمت نظری به سه بخش [[حکمت الهی]]، حکمت ریاضی و حکمت طبیعی تقسیم می‌شود. حکمت عملی، علمی است که از بایدها و نبایدها سخن می‌گوید؛ و چون بایدها و نبایدها به [[انسان]] اختصاص دارند؛ لذا حکمت عملی نیز تنها مربوط به انسان می‌شود. از آنجایی که [[شئون زندگی]] انسان به سه بخش فردی، [[خانوادگی]] و [[اجتماعی]] تقسیم می‌شود، حکمت عملی نیز به سه شاخه [[اخلاق]]، [[تدبیر]] [[منزل]] و [[سیاست]] مدن منشعب می‌گردد.
+بنابراین حکمت عملی از انسان «آنگونه که باید باشد» بحث می‌کند نه «آن‎گونه که هست»؛ و بایدها و نبایدهایی که از این حیث متوجه انسان است، بر دو گونه‌اند:
+# بایدها و نبایدهایی که لازم‌اند تا [[انسانی]] سالم و [[بی‌عیب]] ساخته شود.
+# بایدها و نبایدهایی که لازم‌اند تا افزون بر [[سلامت]] اصلی و [[فطری]] انسان، یک [[انسان کامل]] پرورش یابد. بایدها و نبایدهای قسم اول که نتیجه آنها [[تزکیه]]، [[تطهیر]] و [[تصفیه نفس]] است، مربوط به اخلاق‌اند؛ اما بایدها و نبایدهای قسم دوم مربوط به [[عرفان]]، [[سیر و سلوک]] عرفانی‌اند؛ و روشن است که قبل از بحث از «انسان کامل» باید از «انسان سالم» بحث شود؛ لذا بحث از اخلاق، بر بحث از عرفان مقدم است<ref>مطهری، مرتضی، یادداشت‌های استاد، ج۲، ص۱۱۳؛ ج۵، صص ۴۲ و ۷۳.</ref>..<ref>[[احد ایمانی|ایمانی، احد]]، اخلاق و فرا اخلاق (کتاب)|اخلاق و فرا اخلاق]] ص ۱۳.</ref>
 == منابع ==
 {{منابع}}
 # [[پرونده:1379153.jpg|22px]] [[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|'''ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵''']]
+# [[پرونده:1100608.jpg|22px]] [[احد ایمانی|ایمانی، احد]]، اخلاق و فرا اخلاق (کتاب)|'''اخلاق و فرا اخلاق''']]
 {{پایان منابع}}