نفس در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

===[[مراقبه]] و [[محاسبه نفس]]===

شرط مقدماتی، اساسی و اجرایی [[توفیق]] در [[تزکیه نفس]] و ایجاد انسان سالم، این است که انسان به نفس خود بدبین بوده آن را به [[تزکیه]] محتاج بداند. لازمه جدانشدنی بدبینی نسبت به نفس نیز، [[مراقبت]] دائمی از آن است؛ مثل [[مادری]] که دائماً مراقب است تا کودکش خود را به خطر نیندازد؛ لذا [[علمای اخلاق]] اولین شرط تزکیه را مراقبه دانسته‌اند، لکن خود مراقبه نیز مقدمه‌ای دارد که آن را [[مشارطه]] می‌گویند. مشارطه آن است که شخص طالب [[تزکیه نفس]]، برای زندگی‌اش [[برنامه‌ریزی]] کرده و با خود شرط کند که به آن برنامه عمل کند. آنگاه باید تمام وقت، مراقب باشد تا نفس مانند برخی [[کودکان]] که از انجام [[تکلیف]] طفره می‌روند، از عمل کردن به این برنامه شانه خالی نکند. این [[مراقبت]] دائمی باید از [[زمان]] [[بیدار]] شدن از [[خواب]] تا لحظه خواب تداوم داشته و با [[محاسبه نفس]] خاتمه پیدا کند. یعنی در ساعات آخر شب، باید از نفس حساب‌کشی کرد تا معلوم شود که طالب [[تزکیه]] تا چه اندازه به [[عهد]] خود [[وفادار]] بوده است. اگر در ضمن [[محاسبه]] معلوم شد که شخص به عهد خود [[وفا]] کرده، لازم است که [[شکر]] خدای را به‌جای آورده از [[خدا]] [[توفیق]] بیشتر [[طلب]] کند؛ ولی اگر عیان شد که [[عهدشکنی]] کرده است باید خود را مورد [[عتاب]] قرار داده نفس خود را [[سرزنش]] کند؛ و اگر باز به عهد خود وفادار نماند افزون بر [[معاتبه]] خود را [[معاقبه]] کرده، عقوبتی [[شرعی]] همچون [[روزه]] یا [[صدقه دادن]] و امثال آنها را که بر نفس گران است، بر آن [[تحمیل]] کند تا به این وسیله نفس را [[تأدیب]] کرده، رام [[عقل]] سازد<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۲۲، صص ۷۵۸-۷۶۲؛ یادداشت‌های استاد، ج۲، ص۱۰۶؛ روایات مراقبه و محاسبه را در اصول کافی ج۲، کتاب الایمان والکفر، باب محاسبه العمل ملاحظه فرمایید.</ref>.<ref>[[احد ایمانی|ایمانی، احد]]، [[اخلاق و فرا اخلاق (کتاب)|اخلاق و فرا اخلاق]] ص ۷۲.</ref>

== منابع ==