شهادت در راه خدا در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←ویژگی‌های شهدا
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
==ویژگی‌های [[شهدا]]== | ==ویژگی‌های [[شهدا]]== | ||
مهم‌ترین ویژگی‌های [[شهیدان]] بر اساس [[آیات قرآن]] بدین قرارند: [[قرآن]] تنها کشته‌شدگان و درگذشتگانی را برخوردار از [[مغفرت]] و [[رحمت الهی]] دانسته که در [[راه خدا]] کشته شوند یا در این راه به مرگ طبیعی بمیرند: {{متن قرآن|وَلَئِنْ قُتِلْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَحْمَةٌ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ}}<ref>«اگر در راه خداوند کشته شوید یا بمیرید (بدانید) که آمرزش و بخشایشی از خداوند، از هر آنچه فراهم آورند بهتر است» سوره آل عمران، آیه ۱۵۷.</ref>؛ همچنین بسیاری از آیاتی که از جهاد و [[شهادت]] [[سخن]] گفته‌اند آن را به | مهم‌ترین ویژگی‌های [[شهیدان]] بر اساس [[آیات قرآن]] بدین قرارند: [[قرآن]] تنها کشته‌شدگان و درگذشتگانی را برخوردار از [[مغفرت]] و [[رحمت الهی]] دانسته که در [[راه خدا]] کشته شوند یا در این راه به مرگ طبیعی بمیرند: {{متن قرآن|وَلَئِنْ قُتِلْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ مُتُّمْ لَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرَحْمَةٌ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ}}<ref>«اگر در راه خداوند کشته شوید یا بمیرید (بدانید) که آمرزش و بخشایشی از خداوند، از هر آنچه فراهم آورند بهتر است» سوره آل عمران، آیه ۱۵۷.</ref>؛ همچنین بسیاری از آیاتی که از جهاد و [[شهادت]] [[سخن]] گفته‌اند آن را به {{متن قرآن|فِي سَبِيلِ اللَّهِ }} [[مقید]] کرده‌اند. <ref>برای نمونه نک: بقره / ۲، ۱۵۴، ۱۹۰ و ۲۱۸؛ آل‌عمران / ۳، ۱۵۷.</ref> براین اساس، همه کشته‌شدگان در [[نبرد با کافران]]، [[شهید]] نیستند، بلکه تنها کشته‌شدگانی شهیدند که برای گسترش [[دین]] یا [[دفاع]] از آن به شهادت برسند.<ref>نک: الدر المنثور، ج۲، ص۹۶ و ۹۸.</ref> برخی در [[تفسیر آیات]] {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ وَالْقُرْآنِ وَمَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُمْ بِهِ وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ}}<ref>«همانا خداوند از مؤمنان، خودشان و دارایی‌هاشان را خریده است در برابر اینکه بهشت از آن آنها باشد؛ در راه خداوند کارزار می‌کنند، می‌کشند و کشته می‌شوند بنا به وعده‌ای راستین که بر عهده او در تورات و انجیل و قرآن است و وفادارتر از خداوند به پیمان خویش کیست؟ پس به داد و ستدی که کرده‌اید شاد باشید و آن است که رستگاری سترگ است» سوره توبه، آیه ۱۱۱.</ref>، {{متن قرآن|التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاكِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّاهُونَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَالْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«آنان توبه‌کنندگان، پرستشگران، ستایشگران، رهپویان ، نمازگزاران، سجده‌کنندگان ، فرمان دهندگان به کار شایسته و بازدارندگان از کار ناشایست و پاسداران حدود خداوندند و به (چنین) مؤمنان نوید ده» سوره توبه، آیه ۱۱۲.</ref> ویژگی‌هایی را برای شهیدان برشمرده‌اند.<ref>الدر المنثور، ج ۳، ص۲۸۱؛ نیز نک: جامع البیان، ج ۱۱، ۲۶ - ۲۷؛ التبیان، ج ۵، ص۳۰۷.</ref> [[شأن]] نزولی که برای این آیات گفته شده نیز مؤید این معناست. پس از [[نزول آیات]] پیش‌گفته، برخی [[اصحاب]] از [[پیامبر]]{{صل}}پرسیدند که هرکس در راه خدا کشته شود به [[بهشت]] خواهد رفت، هر چند [[زنا]] یا [[دزدی]] کرده باشد، که این [[آیات شریفه]] نازل شد و ویژگی‌های شهیدان را بیان کرد.<ref>زاد المسیر، ج۲، ص۳۰۳؛ الصافی، ج۲، ص۳۸۱؛ تفسیر البیان فی الموافقه بین الحدیث و القرآن، ج۵، ص۱۸۶.</ref> براین اساس، کشته شدن در راه خدا علت تامه [[بهشتی]] شدن کشته شدگان نیست، بلکه افزون بر اینکه باید کشته شدن آنان در [[راه خدا]] باشد، باید پیش از کشته شدن برخی ویژگی را در خود ایجاد کرده باشند؛ که عبارتنداز: | ||
#چنان‌که از جمله {{متن قرآن|بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ}}<ref>«همانا خداوند از مؤمنان، خودشان و دارایی‌هاشان را خریده است در برابر اینکه بهشت از آن آنها باشد؛ در راه خداوند کارزار می‌کنند، می‌کشند و کشته می‌شوند بنا به وعده‌ای راستین که بر عهده او در تورات و انجیل و قرآن است و وفادارتر از خداوند به پیمان خویش کیست؟ پس به داد و ستدی که کرده‌اید شاد باشید و آن است که رستگاری سترگ است» سوره توبه، آیه ۱۱۱.</ref> بر می‌آید حضور [[مؤمن]] در میدان [[نبرد با کافران]]، [[مشرکان]] و [[منافقان]] باید «فی سَبیلِ اللَّهِ» باشد؛ به این معنا که اگر کسی برای تحصیل [[غنایم]] یا هر [[هدف]] دیگر جز [[رضای خدا]] وارد [[نبرد]] با [[دشمن]] شده و کشته شود [[شهید]] [[واقعی]] نخواهد بود؛ زیرا در این [[آیه]] خریدار، [[خدا]] معرفی شده و خدا بهای کالایی را می‌پردازد که فروشنده به او فروخته باشد.<ref>نک: مجمع البیان، ج۵، ص۱۱۳؛ نمونه، ج۸، ص۱۴۸؛ ارشاد الاذهان، ص۲۰۹.</ref> این معنا در آیه {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ}}<ref>«و از مردم کسی است که در به دست آوردن خشنودی خداوند از جان می‌گذرد و خداوند به بندگان مهربان است» سوره بقره، آیه ۲۰۷.</ref> نیز با عبارتی دیگر آمده و برخی از [[مردم]] را کسانی شناسانده که [[جان]] خود را برای [[خشنودی خدا]] [[فدا]] می‌کنند. به گفته برخی، آیه در [[شأن]] [[مهاجران]] و [[انصاری]] نازل شده که در برخی [[نبردها]] با [[هدایت]] برخی [[اصحاب پیامبر]]{{صل}}حضور یافته و در [[جهاد]] به [[شهادت]] رسیدند.<ref>مجمع البیان، ج۲، ص۵۳۵؛ تفسیر ابن ابی‌حاتم، ج۲، ص۳۶۹.</ref> به گفته بسیاری از [[مفسران]]، [[آیه در شأن علی]]{{ع}} و هنگامی نازل شد که وی در بستر [[پیامبر]]{{صل}}خوابید تا [[دشمنان]] نبودِ آن‌حضرت را [[احساس]] نکنند تا بتواند از [[شهر]] دور شود.<ref>تفسیر ثعلبی، ج۲، ص۱۲۵ - ۱۲۶؛ مجمع البیان، ج۲، ص۵۳۵؛ روض الجنان، ج۳، ص۱۵۸ - ۱۵۹.</ref> بر این اساس، [[علی]]{{ع}}در عین آنکه احتمال شهادتش در این اقدام بسیار بالا بود، برای رضای خدا: {{متن قرآن|ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ}} از جان خود گذشت تا پیامبر{{صل}}زنده بماند.<ref>روض الجنان، ج۳، ص۱۵۹؛ الوجیز، ج۱، ص۱۷۶.</ref> | #چنان‌که از جمله {{متن قرآن|بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ}}<ref>«همانا خداوند از مؤمنان، خودشان و دارایی‌هاشان را خریده است در برابر اینکه بهشت از آن آنها باشد؛ در راه خداوند کارزار می‌کنند، می‌کشند و کشته می‌شوند بنا به وعده‌ای راستین که بر عهده او در تورات و انجیل و قرآن است و وفادارتر از خداوند به پیمان خویش کیست؟ پس به داد و ستدی که کرده‌اید شاد باشید و آن است که رستگاری سترگ است» سوره توبه، آیه ۱۱۱.</ref> بر می‌آید حضور [[مؤمن]] در میدان [[نبرد با کافران]]، [[مشرکان]] و [[منافقان]] باید «فی سَبیلِ اللَّهِ» باشد؛ به این معنا که اگر کسی برای تحصیل [[غنایم]] یا هر [[هدف]] دیگر جز [[رضای خدا]] وارد [[نبرد]] با [[دشمن]] شده و کشته شود [[شهید]] [[واقعی]] نخواهد بود؛ زیرا در این [[آیه]] خریدار، [[خدا]] معرفی شده و خدا بهای کالایی را می‌پردازد که فروشنده به او فروخته باشد.<ref>نک: مجمع البیان، ج۵، ص۱۱۳؛ نمونه، ج۸، ص۱۴۸؛ ارشاد الاذهان، ص۲۰۹.</ref> این معنا در آیه {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ}}<ref>«و از مردم کسی است که در به دست آوردن خشنودی خداوند از جان می‌گذرد و خداوند به بندگان مهربان است» سوره بقره، آیه ۲۰۷.</ref> نیز با عبارتی دیگر آمده و برخی از [[مردم]] را کسانی شناسانده که [[جان]] خود را برای [[خشنودی خدا]] [[فدا]] می‌کنند. به گفته برخی، آیه در [[شأن]] [[مهاجران]] و [[انصاری]] نازل شده که در برخی [[نبردها]] با [[هدایت]] برخی [[اصحاب پیامبر]]{{صل}}حضور یافته و در [[جهاد]] به [[شهادت]] رسیدند.<ref>مجمع البیان، ج۲، ص۵۳۵؛ تفسیر ابن ابی‌حاتم، ج۲، ص۳۶۹.</ref> به گفته بسیاری از [[مفسران]]، [[آیه در شأن علی]]{{ع}} و هنگامی نازل شد که وی در بستر [[پیامبر]]{{صل}}خوابید تا [[دشمنان]] نبودِ آن‌حضرت را [[احساس]] نکنند تا بتواند از [[شهر]] دور شود.<ref>تفسیر ثعلبی، ج۲، ص۱۲۵ - ۱۲۶؛ مجمع البیان، ج۲، ص۵۳۵؛ روض الجنان، ج۳، ص۱۵۸ - ۱۵۹.</ref> بر این اساس، [[علی]]{{ع}}در عین آنکه احتمال شهادتش در این اقدام بسیار بالا بود، برای رضای خدا: {{متن قرآن|ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ}} از جان خود گذشت تا پیامبر{{صل}}زنده بماند.<ref>روض الجنان، ج۳، ص۱۵۹؛ الوجیز، ج۱، ص۱۷۶.</ref> | ||
#از [[گناهان]] خویش [[توبه]] کرده باشد. برخی «التائبون» در [[آیه]] یادشده را توبه کنندگان از [[شرک]] و [[نفاق]] دانسته‌اند؛<ref>تفسیر ثعلبی، ج۵، ص۹۸؛ نیز نک: جامع البیان، ج۱۱، ص۲۷.</ref> اما همان‌گونه که برخی تصریح کرده‌اند مراد از آن، [[توبه]] و [[رجوع]] به [[خدا]] از هر گناهی است که در گذشته مرتکب شده است.<ref>التبیان، ج ۵، ص۳۰۷؛ مجمع البیان، ج ۵، ص۱۱۴؛ التفسیر الکبیر، ج ۱۶، ص۱۵۳.</ref> بنابراین [[شهید]] [[واقعی]] کسی است که با توبه، خود را از همه گناهان [[پاک]] کرده باشد، چنان‌که بر اساس [[شأن]] نزولی، آیه در پاسخ [[پرسش]] از [[زنا]] و [[سرقت]] احتمالی برخی کشته‌شدگان در [[جنگ]] نازل شده که به [[کفر]] ربطی ندارند.<ref>زاد المسیر، ج۲، ص۳۰۳؛ تفسیر العز بن عبد السلام، ج۱، ص۲۶۶؛ البحر المحیط، ج۵، ص۵۱۰</ref> | #از [[گناهان]] خویش [[توبه]] کرده باشد. برخی «التائبون» در [[آیه]] یادشده را توبه کنندگان از [[شرک]] و [[نفاق]] دانسته‌اند؛<ref>تفسیر ثعلبی، ج۵، ص۹۸؛ نیز نک: جامع البیان، ج۱۱، ص۲۷.</ref> اما همان‌گونه که برخی تصریح کرده‌اند مراد از آن، [[توبه]] و [[رجوع]] به [[خدا]] از هر گناهی است که در گذشته مرتکب شده است.<ref>التبیان، ج ۵، ص۳۰۷؛ مجمع البیان، ج ۵، ص۱۱۴؛ التفسیر الکبیر، ج ۱۶، ص۱۵۳.</ref> بنابراین [[شهید]] [[واقعی]] کسی است که با توبه، خود را از همه گناهان [[پاک]] کرده باشد، چنان‌که بر اساس [[شأن]] نزولی، آیه در پاسخ [[پرسش]] از [[زنا]] و [[سرقت]] احتمالی برخی کشته‌شدگان در [[جنگ]] نازل شده که به [[کفر]] ربطی ندارند.<ref>زاد المسیر، ج۲، ص۳۰۳؛ تفسیر العز بن عبد السلام، ج۱، ص۲۶۶؛ البحر المحیط، ج۵، ص۵۱۰</ref> | ||