احمد (پیامبر خاتم) در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

واژه [[احمد]] در [[قرآن کریم]] فقط یک بار و به‌صورت یکی از [[نام‌های پیامبر اسلام]] {{صل}} به‌کار رفته است: {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُبِينٌ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که عیسی پسر مریم گفت: ای بنی اسرائیل! من فرستاده خداوند به سوی شمایم، توراتی را که پیش از من بوده است راست می‌شمارم و نویددهنده به پیامبری هستم که پس از من خواهد آمد، نام او احمد است؛ امّا چون برای آنان برهان‌ها (ی روشن) آورد، گفتند: این جادویی آشکار است» سوره صف، آیه ۶.</ref> واژه‌پژوهان، در ریشه‌یابی این نام، آن را برگرفته از ریشه "ح م د" به‌معنای [[ستایش]] دانسته <ref>مفردات، ص‌۲۵۶؛ الکلیات، ص‌۵۸.</ref> و گفته‌اند: وجه نام‌گذاری [[پیامبراکرم]] {{صل}} به احمد که صفتی تفضیلی است، فراوانی [[ستایش خداوند]] به‌وسیله [[حضرت]] <ref>روح‌المعانی، مج‌۱۵، ج‌۲۸، ص‌۱۲۷؛ جمع‌الوسائل ج‌۲، ص‌۱۸۱‌ـ‌۱۸۲.</ref> یا ستوده‌تر بودن او بیش از همه نزد [[خداوند سبحان]] است.<ref>مفردات، ص۲۵۶؛ بصائر ذوی‌التمییز، ج۲، ص‌۴۹۹؛ عمدة‌الحفاظ، ج‌۱، ص‌۴۵۲.</ref> برخی، [[حمد]] را ثناگویی شخص به اوصاف نیکویی می‌دانند که فقط با [[زبان]] انجام گیرد.<ref>عمدة الحفاظ، ج‌۱، ص‌۴۵۰.</ref> برخی از واژه‌پژوهان نیز با افعل [[تفضیل]] دانستن این واژه، آن را [[مبالغه]] در حمد و برگرفته از [[محمود]] یا [[حامد]] بودن نزد [[خدا]] دانسته‌اند که بنابر وجه دوم، باید مضافی در تقدیر باشد.<ref> الکلیات، ص‌۵۸.</ref> درباره اینکه آیا این واژه، نام [[پیامبر]] یا از اوصاف او است، برخی با [[تأیید]] افعل تفضیل بودن احمد، آن را از [[نام‌های پیامبر]] دانسته‌اند که به محمود بودن او در فعل و [[اخلاق]] دلالت دارد.<ref>بصائر ذوی التمییز، ج‌۲، ص‌۴۹۹؛ ترتیب العین، ص‌۴۲۳.</ref> راغب، مورد [[بشارت]] بودن این نام از زبان [[عیسی]] {{ع}} را [[دلیل]] برجستگی و پسندیده‌تر بودن او از عیسی {{ع}} و همه [[پیامبران پیشین]] می‌داند.<ref>مفردات، ص‌۲۵۶.</ref> برخی نیز گفته‌اند: پیامبر، دارای نام عام ([[محمّد]]) و نام خاص (احمد) بوده و عیسی {{ع}} با این بشارت، از پیامبر با نام خاص او یاد‌ کرده است.<ref>عمدة الحفاظ، ج‌۱، ص‌۴۵۲.</ref> در برابر دیدگاه مشهور درباره ساختار ادبی این واژه که آن را افعل تفضیل شمرده‌اند، عدّه‌ای بر صفت مشبهه بودن آن اشاره دارند.<ref>کشف الغمه، ج‌۱، ص‌۷.</ref> این دیدگاه، با شرایط [[دستور]] زبان برای چنین اشتقاقی [[سازگاری]] ندارد.

== چگونگی نام گذاری ==

== پیشینه نام احمد ==

== بشارت به [[احمد]] ==

[[حضرت عیسی]] {{ع}} در کنار [[دعوت]] [[بنی‌اسرائیل]] به [[پیروی]] از [[تورات]]، به آمدن [[پیامبری]] پس از خود به نام احمد بشارت داده است: {{متن قرآن|وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جَاءَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ قَالُوا هَذَا سِحْرٌ مُبِينٌ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که عیسی پسر مریم گفت: ای بنی اسرائیل! من فرستاده خداوند به سوی شمایم، توراتی را که پیش از من بوده است راست می‌شمارم و نویددهنده به پیامبری هستم که پس از من خواهد آمد، نام او احمد است؛ امّا چون برای آنان برهان‌ها (ی روشن) آورد، گفتند: این جادویی آشکار است» سوره صف، آیه ۶.</ref>؛ بنابراین، در اینکه [[نبوّت]] [[پیامبراکرم]]، پیش از [[حضرت]]، از سوی عیسی {{ع}} خبر داده شد، شکی نیست. نکته مورد [[اختلاف]]، این است که عیسی {{ع}} با چه نامی [[پیامبر]] {{صل}} را یاد‌کرده، و آیا این بشارت در [[اناجیل]] کنونی موجود است؟ اگرچه از ظاهر این [[آیه]] چنین برنمی‌آید که از پیامبر در [[انجیل]] یا تورات نامی آمده باشد، برخی از [[آیات]] دیگر بر این مسأله تصریح دارند: {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«همان کسان که از فرستاده پیام‌آور درس ناخوانده پیروی می‌کنند، همان که (نام) او را نزد خویش در تورات و انجیل نوشته می‌یابند؛ آنان را به نیکی فرمان می‌دهد و از بدی باز می‌دارد و چیزهای پاکیزه را بر آنان حلال و چیزهای ناپاک را بر آنان حرام می‌گرداند و بار (تکلیف) های گران و بندهایی را که بر آنها (بسته) بود از آنان برمی‌دارد، پس کسانی که به او ایمان آورده و او را بزرگ داشته و بدو یاری رسانده‌اند و از نوری که همراه وی فرو فرستاده شده است پیروی کرده‌اند رستگارند» سوره اعراف، آیه ۱۵۷.</ref>، {{متن قرآن|مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا}}<ref>«محمد، پیامبر خداوند است و آنان که با وی‌اند، بر کافران سختگیر، میان خویش مهربانند؛ آنان را در حال رکوع و سجود می‌بینی که بخشش و خشنودی‌یی از خداوند را خواستارند؛ نشان (ایمان) آنان در چهره‌هایشان از اثر سجود، نمایان است، داستان آنان در تورات همین است و داستان آنان در انجیل مانند کشته‌ای است که جوانه‌اش را برآورد و آن را نیرومند گرداند و ستبر شود و بر ساقه‌هایش راست ایستد، به گونه‌ای که دهقانان را به شگفتی آورد تا کافران را با آنها به خشم انگیزد، خداوند به کسانی از آنان که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند نوید آمرزش و پاداشی سترگ داده است» سوره فتح، آیه ۲۹.</ref> براساس آیات دیگر، [[یهود]] و [[نصارا]] پیش از پیامبراکرم {{صل}} حضرت را به‌طور کامل می‌شناختند و درباره آمدن چنین پیامبری تردیدی نداشتند؛ اگرچه پس از [[بعثت]]، او را [[انکار]] کرده، به وی نگرویدند: {{متن قرآن|الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ}}<ref>«کسانی که به آنان کتاب (آسمانی) داده‌ایم او را می‌شناسند همان‌گونه که فرزندانشان را می‌شناسند؛ و به راستی دسته‌ای از آنان حق را دانسته پنهان می‌دارند» سوره بقره، آیه ۱۴۶.</ref> نیز {{متن قرآن|أَفَغَيْرَ اللَّهِ أَبْتَغِي حَكَمًا وَهُوَ الَّذِي أَنْزَلَ إِلَيْكُمُ الْكِتَابَ مُفَصَّلًا وَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُ مُنَزَّلٌ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِينَ}}<ref>«آیا جز خداوند را به داوری بجویم حال آنکه اوست که (این) کتاب را روشن به سوی شما فرو فرستاد و کسانی که به آنان کتاب داده‌ایم می‌دانند که آن (قرآن) فرو فرستاده‌ای راستین از سوی پروردگار توست پس به هیچ روی از تردیدکنندگان مباش!» سوره انعام، آیه ۱۱۴.</ref>؛ {{متن قرآن|الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«همان کسان که از فرستاده پیام‌آور درس ناخوانده پیروی می‌کنند، همان که (نام) او را نزد خویش در تورات و انجیل نوشته می‌یابند؛ آنان را به نیکی فرمان می‌دهد و از بدی باز می‌دارد و چیزهای پاکیزه را بر آنان حلال و چیزهای ناپاک را بر آنان حرام می‌گرداند و بار (تکلیف) های گران و بندهایی را که بر آنها (بسته) بود از آنان برمی‌دارد، پس کسانی که به او ایمان آورده و او را بزرگ داشته و بدو یاری رسانده‌اند و از نوری که همراه وی فرو فرستاده شده است پیروی کرده‌اند رستگارند» سوره اعراف، آیه ۱۵۷.</ref> در احادیثی از خود پیامبراکرم {{صل}} [[نقل]] شده است که نام او در تورات "احید"، در انجیل "احمد" و در [[قرآن]] "[[محمّد]]" است؛<ref>تفسیر قرطبی، ج‌۱۸، ص‌۵۵؛ الخصائص الکبری، ج‌۱، ص‌۱۳۳؛ معانی الاخبار، ج‌۱، ص‌۱۱۶.</ref> هم‌چنین از [[ابن‌عباس]] نقل شده که نام‌هایی چون "احمد"، "محمّد"، "[[فارقلیط]]" و "ماذماذ" از‌ جمله نام‌های پیامبراکرم در [[کتاب‌های آسمانی]] امّت‌های پیشین است.<ref> الخصائص الکبری، ج‌۱، ص‌۱۳۳.</ref> در گفتوگوها و مناظرات [[علمی]] [[امام رضا]] {{ع}} با [[رهبران دینی]] [[ادیان]] دیگر نیز وجود [[بشارت]] و نام [[پیامبراکرم]] {{صل}} در [[تورات]] و [[انجیل]] [[تأیید]] شده است؛<ref> عیون اخبار الرضا {{ع}}، ج ۱، ص‌۳۱۸ ـ ۳۲۰.</ref> امّا درباره وجود این بشارت و یادکرد پیامبراکرم {{صل}} در [[اناجیل]] موجود، برخی با استفاده از بخش‌هایی از انجیل که به‌گونه‌ای با [[صفات]] پیامبراکرم یا حوادث [[نبوت]] وی و‌... [[سازگاری]] دارند، درصددند برای این‌آیات مصادیقی در انجیل بیابند.

== احمد در دانشنامه معاصر قرآن کریم ==