سوره انشقاق در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

سوره انشقاق در علوم قرآنی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۰۶

۱۸ بایت حذف‌شده ، ۱۶ مارس

۷۳٬۳۷۷

ویرایش

@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 این [[سوره]] به اتفاق، [[مکی]]<ref>البرهان فی علوم‌القرآن، ج ۱، ص۲۸۱؛ مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۹۵؛ التحریر والتنویر، ج۳۰، ص۲۱۷.</ref> و در ترتیب نزول، هشتاد و سومین سوره [[قرآن]] است <ref> التحریر والتنویر، ج۳۰، ص۲۱۷؛ تاریخ قرآن، رامیار، ص۵۸۹.</ref> که پس از [[سوره انفطار]] و قبل از [[سوره روم]] نازل شده <ref>بصائر ذوی التمییز، ج ۱، ص۹۹؛ التمهید، ج ۱، ص۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ التحریر والتنویر، ج ۳۰، ص۲۱۷.</ref> و به این ترتیب، از آخرین سوره‌های فرود آمده در [[مکّه]] است.
-[[نظم]] سوره و [[پیوستگی]] [[آیات]] آن دلیل بر [[نزول]] یکپارچه آن است.<ref>التفسیر الحدیث، ج ۵، ص۴۲۳.</ref> [[سوره انشقاق]] دارای ۲۵ [[آیه]]، ۱۰۸ کلمه <ref> المعجم الاحصائی، ج ۱، ص۳۰۴.</ref> و ۴۳۰ حرف <ref>روض الجنان، ج ۲۰، ص۱۹۴؛ تاریخ قرآن، رامیار، ص۵۸۹.</ref> است.<ref>غرائب القرآن، ج ۶، ص۴۶۸؛ المیزان، ج ۲۰، ص۲۴۰؛ المعجم الاحصائی، ج ۱، ص۳۰۹.</ref> برخی با ادغام آیات {{متن قرآن|فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ}}<ref>«امّا آنکه کارنامه‌اش به دست راست وی داده شود می‌گوید: بگیرید کارنامه مرا بخوانید!» سوره حاقه، آیه ۱۹.</ref> و {{متن قرآن|فَسَوْفَ يُحَاسَبُ حِسَابًا يَسِيرًا}}<ref>«به زودی با حسابی آسان به حساب او رسیدگی می‌شود،» سوره انشقاق، آیه ۸.</ref> آن را ۲۴ آیه <ref>الاتقان، ج ۱، ص۱۵۰؛ تاریخ قرآن، رامیار، ص۵۸۹؛ تاریخ قرآن، حجتی، ص۱۴۸.</ref> و بعضی افزون بر آن با یکی دانستن آیات ۱۰ و ۱۱ آن را ۲۳ آیه <ref>الصافی، ج ۵، ص۳۰۴؛ روض الجنان، ج ۲۰، ص۱۹۴.</ref> دانسته‌اند.
+[[نظم]] سوره و پیوستگی [[آیات]] آن دلیل بر نزول یکپارچه آن است.<ref>التفسیر الحدیث، ج ۵، ص۴۲۳.</ref> [[سوره انشقاق]] دارای ۲۵ [[آیه]]، ۱۰۸ کلمه <ref> المعجم الاحصائی، ج ۱، ص۳۰۴.</ref> و ۴۳۰ حرف <ref>روض الجنان، ج ۲۰، ص۱۹۴؛ تاریخ قرآن، رامیار، ص۵۸۹.</ref> است.<ref>غرائب القرآن، ج ۶، ص۴۶۸؛ المیزان، ج ۲۰، ص۲۴۰؛ المعجم الاحصائی، ج ۱، ص۳۰۹.</ref> برخی با ادغام آیات {{متن قرآن|فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ}}<ref>«امّا آنکه کارنامه‌اش به دست راست وی داده شود می‌گوید: بگیرید کارنامه مرا بخوانید!» سوره حاقه، آیه ۱۹.</ref> و {{متن قرآن|فَسَوْفَ يُحَاسَبُ حِسَابًا يَسِيرًا}}<ref>«به زودی با حسابی آسان به حساب او رسیدگی می‌شود،» سوره انشقاق، آیه ۸.</ref> آن را ۲۴ آیه <ref>الاتقان، ج ۱، ص۱۵۰؛ تاریخ قرآن، رامیار، ص۵۸۹؛ تاریخ قرآن، حجتی، ص۱۴۸.</ref> و بعضی افزون بر آن با یکی دانستن آیات ۱۰ و ۱۱ آن را ۲۳ آیه <ref>الصافی، ج ۵، ص۳۰۴؛ روض الجنان، ج ۲۰، ص۱۹۴.</ref> دانسته‌اند.
 نام مشهور سوره، انشقاق <ref>التحریر والتنویر، ج ۳۰، ص۶۱۷؛ الموسوعة القرآنیه، ج ۱۱، ص۱۵۳.</ref> است و بعضی آن را «انشقت»<ref>روض الجنان، ج ۲۰، ص۱۹۴.</ref> خوانده‌اند که از آیه نخست آن گرفته شده است.
-آیه {{متن قرآن|وَإِذَا قُرِئَ عَلَيْهِمُ الْقُرْآنُ لَا يَسْجُدُونَ}}<ref>«و چون بر آنان قرآن بخوانند به سجده درنمی‌آیند» سوره انشقاق، آیه ۲۱.</ref> یکی از موارد ده‌گانه [[سجده]] [[مستحب]] نزد [[دانشمندان شیعه]] <ref> تفسیر جامع آیات الاحکام، ج ۳، ص۱۲۵.</ref> و از موارد چهارده‌گانه سجده [[واجب]] نزد بیشتر علمای [[اهل سنت]] است.<ref>احکام القرآن، ج ۴، ص۱۹۱۱.</ref>.<ref>[[محمد حسن درایتی|درایتی، محمد حسن]]، [[سوره انشقاق - درایتی (مقاله)|مقاله «سوره انشقاق»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ج۴، ص 520-521.</ref>
+آیه {{متن قرآن|وَإِذَا قُرِئَ عَلَيْهِمُ الْقُرْآنُ لَا يَسْجُدُونَ}}<ref>«و چون بر آنان قرآن بخوانند به سجده درنمی‌آیند» سوره انشقاق، آیه ۲۱.</ref> یکی از موارد ده‌گانه [[سجده]] [[مستحب]] نزد دانشمندان شیعه<ref> تفسیر جامع آیات الاحکام، ج ۳، ص۱۲۵.</ref> و از موارد چهارده‌گانه سجده [[واجب]] نزد بیشتر علمای [[اهل سنت]] است.<ref>احکام القرآن، ج ۴، ص۱۹۱۱.</ref>.<ref>[[محمد حسن درایتی|درایتی، محمد حسن]]، [[سوره انشقاق - درایتی (مقاله)|مقاله «سوره انشقاق»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]] ج۴، ص 520-521.</ref>
 == محتوای سوره ==
 # آیات: {{متن قرآن|إِذَا السَّمَاء انشَقَّتْ وَأَذِنَتْ لِرَبِّهَا وَحُقَّتْ وَإِذَا الأَرْضُ مُدَّتْ وَأَلْقَتْ مَا فِيهَا وَتَخَلَّتْ وَأَذِنَتْ لِرَبِّهَا وَحُقَّتْ}}<ref>«هنگامی که آسمان شکاف بردارد، و گوش به (فرمان) پروردگارش بسپارد و (همین) او را سزیده باد، و هنگامی که زمین کشیده شود، و هر چه درون آن است فرا افکند و تهی گردد، و گوش به (فرمان) پروردگارش سپارد و (همین) او را سزیده باد؛ (آنگاه رستخیز برپا شود).» سوره انشقاق، آیه ۱-۵.</ref> با بیان حوادث هولناک پایان این [[جهان]]، به برپایی [[روز قیامت]] اشاره دارد.
 # در آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ}}<ref>«ای انسان! بی‌گمان تو به سوی پروردگارت سخت کوشنده‌ای، پس به لقای او خواهی رسید» سوره انشقاق، آیه ۶.</ref> می‌فرماید: برای [[انسان]] سیری است به سوی پروردگارش و او در این مسیر تا آنجا پیش می‌رود که پروردگارش را [[ملاقات]] کند.
-# در آیات: {{متن قرآن| فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَسَوْفَ يُحَاسَبُ حِسَابًا يَسِيرًا وَيَنقَلِبُ إِلَى أَهْلِهِ مَسْرُورًا وَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ وَرَاء ظَهْرِهِ فَسَوْفَ يَدْعُو ثُبُورًا وَيَصْلَى سَعِيرًا }}<ref>«اما آن کس که کارنامه‌اش را به دست راست وی دهند، به زودی با حسابی آسان به حساب او رسیدگی می‌شود، و شادان نزد خانواده‌اش باز می‌گردد، و اما آنکه کارنامه‌اش را از پس پشت وی به او دهند، به زودی (به لابه)، مرگ (خود) را فرا می‌خواند، و بر آتشی افروخته درمی‌آید» سوره انشقاق، آیه ۷-۱۲.</ref> ملاک [[پاداش]] در [[روز رستاخیز]] را [[نامه عمل]] می‌داند که براساس آن به حساب [[انسان‌ها]] رسیدگی می‌شود.
+# در آیات: {{متن قرآن| فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ فَسَوْفَ يُحَاسَبُ حِسَابًا يَسِيرًا وَيَنقَلِبُ إِلَى أَهْلِهِ مَسْرُورًا وَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتَابَهُ وَرَاء ظَهْرِهِ فَسَوْفَ يَدْعُو ثُبُورًا وَيَصْلَى سَعِيرًا }}<ref>«اما آن کس که کارنامه‌اش را به دست راست وی دهند، به زودی با حسابی آسان به حساب او رسیدگی می‌شود، و شادان نزد خانواده‌اش باز می‌گردد، و اما آنکه کارنامه‌اش را از پس پشت وی به او دهند، به زودی (به لابه)، مرگ (خود) را فرا می‌خواند، و بر آتشی افروخته درمی‌آید» سوره انشقاق، آیه ۷-۱۲.</ref> ملاک [[پاداش]] در [[روز رستاخیز]] را نامه عمل می‌داند که براساس آن به حساب [[انسان‌ها]] رسیدگی می‌شود.
 # در [[آیات]]: {{متن قرآن|إِنَّهُ كَانَ فِي أَهْلِهِ مَسْرُورًا إِنَّهُ ظَنَّ أَن لَّن يَحُورَ بَلَى إِنَّ رَبَّهُ كَانَ بِهِ بَصِيرًا }}<ref>«بی‌گمان، او در میان خانواده‌اش شادان بود، او می‌پنداشت هرگز (به پیشگاه خداوند) باز نمی‌گردد. چرا، (باز می‌گردد) به راستی پروردگارش بر (احوال) او بیناست» سوره انشقاق، آیه ۱۳-۱۵.</ref> [[خوشحالی]] از [[کفر]] و [[گناه]] و نیز [[گمان]] به عدم [[معاد]] و بازگشت پس از [[مرگ]] را دو علّت برای [[عذاب]] بدکاران می‌شمارد و احاطه همه جانبه [[ربّ]] العزّه به تمامی [[رفتارها]] و پندارهای [[انسان]] را یادآور می‌شود.
 # در آیات: {{متن قرآن|فَلا أُقْسِمُ بِالشَّفَقِ وَاللَّيْلِ وَمَا وَسَقَ وَالْقَمَرِ إِذَا اتَّسَقَ لَتَرْكَبُنَّ طَبَقًا عَن طَبَقٍ }}<ref>«پس، نه، سوگند به سرخی شامگاه افق، و سوگند به شب و آنچه فرا پوشاند، و سوگند به ماه چون کامل گردد، که شما از حالی به حالی دیگرگون می‌شوید» سوره انشقاق، آیه ۱۶-۱۹.</ref> با ۴ [[سوگند]]، به مراحل [[سیر]] انسان در [[دنیا]] و [[آخرت]] و انتقالش از حالی به حال دیگر اشاره می‌کند.
@@ خط ۷۶: / خط ۷۶: @@
 == منابع ==
 {{منابع}}
-# [[پرونده:1100409.jpg|22px]] [[محمد حسن درایتی|درایتی، محمد حسن]]، [[سوره انشقاق - درایتی (مقاله)| مقاله «سوره انشقاق»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴''']]
+# [[پرونده:000055.jpg|22px]] [[محمد حسن درایتی|درایتی، محمد حسن]]، [[سوره انشقاق - درایتی (مقاله)| مقاله «سوره انشقاق»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴''']]
 # [[پرونده: 10524027.jpg|22px]] [[سید سلمان صفوی|صفوی، سید سلمان]]، [[سوره انشقاق (مقاله)|مقاله «سوره انشقاق»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']]
 {{پایان منابع}}