پرش به محتوا

عصمت پیامبر خاتم در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۳۴۴: خط ۳۴۴:
یکی دیگر از آیاتی که توهم عدم [[عصمت پیامبر خاتم]]{{صل}} را برای برخی به وجود آورده، [[آیه]] {{متن قرآن|وَلا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِن قَبْلِ أَن يُقْضَى إِلَيْكَ وَحْيُهُ وَقُل رَّبِّ زِدْنِي عِلْمًا}}<ref>«و تو (ای رسول) پیش از آنکه وحی قرآن تمام و کامل به تو رسد تعجیل در (تلاوت و تعلیم) آن مکن و دائم بگو: پروردگارا بر علم من بیفزا.» سوره طه، آیه ۱۱۴.</ref> است.این گروه پنداشته‌اند که بر اساس این خطاب، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} گاهی در رساندن [[وحی]] به [[مردم]] [[عجله]] کرده و قبل از تمام شدن نزول آن، به [[ابلاغ]] آن به [[مردم]] [[اقدام]] می‌کرده است و روشن است که [[نهی]] [[قرآن]] از این [[کار]] بدان سبب است که این [[اقدام]] گاه موجب خطای در فهم دقیق معنا و یا خطای در رساندن [[وحی]] را به دنبال داشته که منافی با [[عصمت]] است.
یکی دیگر از آیاتی که توهم عدم [[عصمت پیامبر خاتم]]{{صل}} را برای برخی به وجود آورده، [[آیه]] {{متن قرآن|وَلا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِن قَبْلِ أَن يُقْضَى إِلَيْكَ وَحْيُهُ وَقُل رَّبِّ زِدْنِي عِلْمًا}}<ref>«و تو (ای رسول) پیش از آنکه وحی قرآن تمام و کامل به تو رسد تعجیل در (تلاوت و تعلیم) آن مکن و دائم بگو: پروردگارا بر علم من بیفزا.» سوره طه، آیه ۱۱۴.</ref> است.این گروه پنداشته‌اند که بر اساس این خطاب، [[پیامبر اکرم]]{{صل}} گاهی در رساندن [[وحی]] به [[مردم]] [[عجله]] کرده و قبل از تمام شدن نزول آن، به [[ابلاغ]] آن به [[مردم]] [[اقدام]] می‌کرده است و روشن است که [[نهی]] [[قرآن]] از این [[کار]] بدان سبب است که این [[اقدام]] گاه موجب خطای در فهم دقیق معنا و یا خطای در رساندن [[وحی]] را به دنبال داشته که منافی با [[عصمت]] است.


'''پاسخ نخست: [[نهی]] از بازگو کردن [[وحی]] پیش از پایان آن''': [[تفسیر آیه]] این است که تا پیش از تمام شدن وحی، در خواندن آن [[شتاب]] مکن. در [[آیه]] ۱۶ [[سوره قیامت]] {{متن قرآن|لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ}}<ref>«زبانت را به (خواندن) آن مگردان تا در (کار) آن شتاب کنی» سوره قیامه، آیه ۱۶.</ref> نیز این امر بازگو شده است. از ادامه آیه ۱۱۴ [[سوره طه]] که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَقُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا}}<ref>«پس، فرابرترا که خداوند است، آن فرمانفرمای راستین و در قرآن پیش از آنکه وحی آن به تو پایان پذیرد شتاب مکن و بگو: پروردگارا! بر دانش من بیفزای!» سوره طه، آیه ۱۱۴.</ref> چنین برداشت می‌شود که از حضرت خواسته شده است به جای [[عجله]] در خواندن، برای خود، [[افزایش علم]] را از [[خداوند]] درخواست کند؛ گرچه ایشان درباره وحی دارای [[علم اجمالی]] بود (زیرا [[قرآن]] قبلاً به گونه دفعی بر قلبش نازل شده بود)، توصیه شده است که بدان اکتفا نکند و [[علم]] بیشتر را با [[صبر]] و شنیدن تمام وحی به دست بیاورد<ref>ر.ک: سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۴، ص۲۱۴.</ref>. از آنجا که [[پیامبر]] {{صل}} به دلیل [[عشق]] به فراگیری قرآن و [[حفظ]] آن برای [[مردم]]، گاهی هنگام دریافت وحی عجله می‌کرد و مهلت نمی‌داد تا [[جبرئیل]] سخن خود را تمام کند، در دنباله این آیه چنین به او [[تذکر]] داده می‌شود: {{متن قرآن|وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُقْضَى إِلَيْكَ وَحْيُهُ}}<ref>«پس، فرابرترا که خداوند است، آن فرمانفرمای راستین و در قرآن پیش از آنکه وحی آن به تو پایان پذیرد شتاب مکن و بگو: پروردگارا! بر دانش من بیفزای!» سوره طه، آیه ۱۱۴.</ref> {{متن قرآن|وَقُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا}}<ref>«پس، فرابرترا که خداوند است، آن فرمانفرمای راستین و در قرآن پیش از آنکه وحی آن به تو پایان پذیرد شتاب مکن و بگو: پروردگارا! بر دانش من بیفزای!» سوره طه، آیه ۱۱۴.</ref>. از برخی دیگر از [[آیات قرآن]] نیز استفاده می‌شود که [[پیامبر]] {{صل}} هنگام نزول وحی، هیجان مخصوصی داشت که سبب می‌شد. برای دریافت وحی [[عجله]] کند: {{متن قرآن|لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ * إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ * فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ}}<ref>«زبانت را به (خواندن) آن مگردان تا در (کار) آن شتاب کنی * گردآوری و خواندن آن با ماست * پس چون بخوانیمش، از خواندن آن پیروی کن» سوره قیامه، آیه ۱۶-۱۸.</ref>. اصولاً کارهایی که شتاب‌زده انجام می‌شود، خالی از [[عیب]] و [[نقص]] نخواهد بود. قطعاً کار پیامبر {{صل}} به دلیل داشتن [[مقام عصمت]]، از [[خطا]] و [[اشتباه]] مصون بود، ولی او می‌بایست در همه چیز [[سرمشق]] و الگوی [[مردم]] می‌بود تا مردم بدانند جایی که برای دریافت وحی نباید [[شتاب]] کرد، [[تکلیف]] بقیه [[کارها]] روشن است<ref>ر.ک: ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۱۳، ص۳۱۲.</ref>.
'''پاسخ نخست: [[نهی]] از بازگو کردن [[وحی]] پیش از پایان آن''': [[تفسیر آیه]] این است که تا پیش از تمام شدن وحی، در خواندن آن [[شتاب]] مکن. در [[آیه]] ۱۶ [[سوره قیامت]] {{متن قرآن|لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ}}<ref>«زبانت را به (خواندن) آن مگردان تا در (کار) آن شتاب کنی» سوره قیامه، آیه ۱۶.</ref> نیز این امر بازگو شده است. از ادامه آیه ۱۱۴ [[سوره طه]] که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَقُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا}}<ref>«پس، فرابرترا که خداوند است، آن فرمانفرمای راستین و در قرآن پیش از آنکه وحی آن به تو پایان پذیرد شتاب مکن و بگو: پروردگارا! بر دانش من بیفزای!» سوره طه، آیه ۱۱۴.</ref> چنین برداشت می‌شود که از حضرت خواسته شده است به جای [[عجله]] در خواندن، برای خود، [[افزایش علم]] را از [[خداوند]] درخواست کند؛ گرچه ایشان درباره وحی دارای [[علم اجمالی]] بود (زیرا [[قرآن]] قبلاً به گونه دفعی بر قلبش نازل شده بود)، توصیه شده است که بدان اکتفا نکند و [[علم]] بیشتر را با [[صبر]] و شنیدن تمام وحی به دست بیاورد<ref>ر.ک: سیدمحمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۱۴، ص۲۱۴.</ref>. از آنجا که [[پیامبر]] {{صل}} به دلیل [[عشق]] به فراگیری قرآن و [[حفظ]] آن برای [[مردم]]، گاهی هنگام دریافت وحی عجله می‌کرد و مهلت نمی‌داد تا [[جبرئیل]] سخن خود را تمام کند، در دنباله این آیه چنین به او [[تذکر]] داده می‌شود: {{متن قرآن|وَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يُقْضَى إِلَيْكَ وَحْيُهُ}}<ref>«پس، فرابرترا که خداوند است، آن فرمانفرمای راستین و در قرآن پیش از آنکه وحی آن به تو پایان پذیرد شتاب مکن و بگو: پروردگارا! بر دانش من بیفزای!» سوره طه، آیه ۱۱۴.</ref> {{متن قرآن|وَقُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْمًا}}<ref>«پس، فرابرترا که خداوند است، آن فرمانفرمای راستین و در قرآن پیش از آنکه وحی آن به تو پایان پذیرد شتاب مکن و بگو: پروردگارا! بر دانش من بیفزای!» سوره طه، آیه ۱۱۴.</ref>. از برخی دیگر از [[آیات قرآن]] نیز استفاده می‌شود که [[پیامبر]] {{صل}} هنگام نزول وحی، هیجان مخصوصی داشت که سبب می‌شد. برای دریافت وحی [[عجله]] کند: {{متن قرآن|لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ * إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ * فَإِذَا قَرَأْنَاهُ فَاتَّبِعْ قُرْآنَهُ}}<ref>«زبانت را به (خواندن) آن مگردان تا در (کار) آن شتاب کنی * گردآوری و خواندن آن با ماست * پس چون بخوانیمش، از خواندن آن پیروی کن» سوره قیامه، آیه ۱۶-۱۸.</ref>. اصولاً کارهایی که شتاب‌زده انجام می‌شود، خالی از [[عیب]] و [قص نخواهد بود. قطعاً کار پیامبر {{صل}} به دلیل داشتن [[مقام عصمت]]، از [[خطا]] و [[اشتباه]] مصون بود، ولی او می‌بایست در همه چیز [[سرمشق]] و الگوی [[مردم]] می‌بود تا مردم بدانند جایی که برای دریافت وحی نباید [[شتاب]] کرد، [[تکلیف]] بقیه [[کارها]] روشن است<ref>ر.ک: ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج۱۳، ص۳۱۲.</ref>.
در واقع در هر گفتاری باید تا پایان آن [[صبر]] داشت؛ زیرا ممکن است استثنا یا قید و تخصیصی بدان افزوده شود. پس باید درنگ بیشتر داشت<ref>ر.ک: محمد بن عمر فخر رازی، مفاتیح الغیب، قدم له خلیل محیی الدین المیس، ج۱۱، جزء ۲۲، ص۱۲۳.</ref>.
در واقع در هر گفتاری باید تا پایان آن [[صبر]] داشت؛ زیرا ممکن است استثنا یا قید و تخصیصی بدان افزوده شود. پس باید درنگ بیشتر داشت<ref>ر.ک: محمد بن عمر فخر رازی، مفاتیح الغیب، قدم له خلیل محیی الدین المیس، ج۱۱، جزء ۲۲، ص۱۲۳.</ref>.


۱۰۸٬۴۷۰

ویرایش