اطاعت حاکم جائر در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[سلطه]] در لغت به معنای “تمکن و قدرت”<ref>ر. ک: [[سید علی اکبر قرشی|قرشی، سید علی اکبر]]، احسن الحدیث، ج۵، ص۴۹.</ref> یا “قدرت از روی قهر”<ref>ر. ک: [[سید غلام رضا خسروی حسینی|خسروی حسینی، سید غلام رضا]]، تفسیر، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ج۲، ص۲۴۱</ref> و در اصطلاح [[سیاسی]] معادل [[استعمار]] و در [[فرهنگ]] [[قرآنی]] معادل [[استکبار]] است. [[سلطه]] در اصطلاح [[سیاسی]] [[تسلط]] [[سیاسی]] یا [[اقتصادی]] یک [[کشور]] بر [[کشور]] یا کشورهای دیگر است. گرچه امروزه در [[حقوق]] بین‌الملل، اصل بر تساوی [[حاکمیت]] [[دولت‌ها]] و [[احترام به حقوق]] متقابل و مداخله نکردن کشورها در امور داخلی یکدیگر است، واقعیت‌های [[سیاسی]]- [[اجتماعی]] موجود از وجود قدرت‌های امپریالیستی و سلطه‌های گوناگون حکایت دارد که به صورت‌های گوناگون [[اقتصادی]]، [[اعتقادی]]، [[فرهنگی]]، نظامی و [[سیاسی]] [[خودنمایی]] می‌کند<ref>کشورهای قدرتمند، با برخورداری از منابع سرشار، مانند نظام سیاسی کارآمد، تکنولوژی پیشرفته و داشتن موقعیت‌های برجسته سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی همیشه در وضعیت سلطه‌جویی قرار داشته‌اند.</ref>.

متون [[اسلامی]]، به ویژه [[قرآن کریم]] [[سلطه]] و [[استکبار]] را که از [[هواهای نفسانی]] افراد و گروه‌ها سرچشمه می‌گیرد سخت [[نکوهش]] می‌کند<ref>{{متن قرآن|وَقَالَ الَّذِينَ لا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا لَوْلا أُنزِلَ عَلَيْنَا الْمَلائِكَةُ أَوْ نَرَى رَبَّنَا لَقَدِ اسْتَكْبَرُوا فِي أَنفُسِهِمْ وَعَتَوْ عُتُوًّا كَبِيرًا}} «و آنان که به لقای ما امیدوار نیستند می‌گویند: چرا بر ما فرشتگان را فرو نفرستاده‌اند یا پروردگارمان را نمی‌بینیم؟ به راستی خود را بزرگ شمردند و سرکشی بزرگی ورزیدند» سوره فرقان، آیه ۲۱.</ref>. از آنجا که [[مستکبران]] با به بند کشیدن دیگران، دور از [[عدالت]] عمل می‌کنند، منکر حق‌اند<ref>{{متن قرآن|إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَالَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ قُلُوبُهُمْ مُنْكِرَةٌ وَهُمْ مُسْتَكْبِرُونَ}} «خدای شما خدایی یگانه است بنابراین آنان که به جهان واپسین بی‌ایمانند دل‌هایی ناباور دارند و سرکشند» سوره نحل، آیه ۲۲.</ref> و [[خداوند]] [[مستکبران]] را [[دوست]] ندارد<ref>{{متن قرآن|لَا جَرَمَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ}} «ناگزیر خداوند آنچه پنهان می‌دارند و آنچه آشکار می‌کنند می‌داند؛ بی‌گمان او سرکشان را دوست نمی‌دارد» سوره نحل، آیه ۲۳.</ref>. کشورهای سلطه‌گر، از گذشته تا کنون با عناوین مختلفی چون “سیادت ملی”، [[منافع]] ملی” و “امنیت ملی”، مطامع سلطه‌جویانه و [[استعماری]] خود را در کشورهای دیگر پیگیری کرده‌اند. در [[دین اسلام]]، بر فرض وجود برخی امتیازات و توانایی‌ها، [[تمسک]] به شیوه‌های استکباری و سلطه‌جویی بر [[مردم]] [[ممنوع]] است. بر این اساس، [[خداوند]] [[مستکبران]] را [[دوست]] ندارد. [[قانون اساسی]] نیز [[سیاست خارجی]] را بر [[نفی]] هرگونه سلطه‌جویی مبتنی دانسته است. [[جمهوری اسلامی ایران]] در [[سیاست خارجی]] به دنبال [[استعمار]] کشورها نیست؛ [[چشم]] به [[اراضی]] و معادن و ذخایر دیگر [[ملل]] ندوخته؛ در [[مقام]] [[تسلط]] بر هیچ [[سرزمین]] و جماعتی نیست؛ در اصل [[آزادی]] و [[حکومت]]، [[حق]] و [[عدل]] را [[حق]] همه [[مردم]] [[جهان]] می‌شناسد<ref>ر. ک: [[سید جلال‌الدین مدنی|مدنی، سید جلال‌الدین]]، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۴۲.</ref>. بنابراین از نظر مادی، [[جمهوری اسلامی ایران]] تا کنون در موقعیت [[سلطه‌گری]] نبوده است، اما از نظر [[معنوی]] و [[عقیدتی]] به [[دلیل]] برخورداری از اصل [[دعوت]] و [[تبلیغات]] ممکن است در مظان [[اتهام]] مداخله و [[سلطه‌گری]] [[عقیدتی]] قرار گیرد که به دلایلی توجیه پذیر است<ref>برای مطالعه بیشتر، ر. ک: [[سید محمد هاشمی|هاشمی، سید محمد]]، حقوقو اساسی جمهوری اسلامی، ج۱، ص۱۳۲-۱۳۴.</ref><ref>[[محمد علی میرعلی|میرعلی، محمد علی]]، [[اطاعت از حاکم جائر در نظام امامت و خلافت (کتاب)|اطاعت از حاکم جائر در نظام امامت و خلافت]]، ص ۳۳۶.</ref>.

==== حمایت‌های [[انسانی]] در سطح [[جهان]] ====

# '''[[حمایت از مستضعفان]]''': [[مستضعف]] از ماده [[استضعاف]] به معنای [[ناتوانی]] [[انسان]] از جنبه‌های جسمی، [[فکری]] و [[روحی]] است. [[مستضعفان]] نیز افرادی به شمار می‌روند که بر اثر ستم‌های [[ظالمان]] و [[مستکبران]] از جنبه‌های [[اقتصادی]]، [[اجتماعی]]، [[اخلاقی]]، [[فکری]]، [[فرهنگی]] و [[سیاسی]] تحت فشار قرار گرفته‌اند و حقوقشان تضییع شده است<ref>ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۴، پاورقی ص۹.</ref>؛ به طوری که [[توانایی]] [[تصمیم‌گیری]] برای [[سرنوشت]] و امور خود را ندارند. [[قرآن مجید]] بارها درباره [[استضعاف]] [[مؤمنان]] به دست [[مستکبران]] [[سخن]] به میان آورده و آنها را به [[مبارزه]] با [[جباران]] [[ترغیب]] کرده است<ref>{{متن قرآن|وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ نَصِيرًا}} «و چرا شما در راه خداوند نبرد نمی‌کنید و (نیز) در راه (رهایی) مستضعفان از مردان و زنان و کودکانی که می‌گویند: پروردگارا! ما را از این شهر که مردمش ستمگرند رهایی بخش و از سوی خود برای ما سرپرستی بگذار و از سوی خود برای ما یاوری بگمار» سوره نساء، آیه ۷۵.</ref>. [[حمایت از مستضعفان]] تکلیفی [[اسلامی]] و شناسایی و [[حمایت]] نهضت‌های آزادی‌بخش با شرایطی خاص، یکی از موضوعات [[حقوق]] بین الملل است<ref>ر. ک: [[سید محمد هاشمی|هاشمی، سید محمد]]، حقوق اساسی جمهوری اسلامی، ص۳۹۸.</ref>. [[قانون اساسی جمهوری اسلامی]] به منزله یک [[کشور اسلامی]] “سعادت [[انسان]] در کل [[جامعه بشری]] را [[آرمان]] خود می‌داند و [[استقلال]] و [[آزادی]] و [[حکومت حق]] و [[عدل]] را [[حق]] همه [[مردم]] [[جهان]] می‌شناسد. بنابراین در عین خودداری کامل از هر گونه دخالت در امور داخلی ملت‌های دیگر، از [[مبارزه]] حق‌طلبانه [[مستضعفین]] در برابر [[مستکبرین]] در هر نقطه از [[جهان]] [[حمایت]] می‌کند”<ref>اصل ۱۵۴ قانون اساسی.</ref>. نخستین شرط [[حمایت از مستضعفان]] در مقابل [[مستکبران]]، دخالت نکردن در امور داخلی کشورهاست. بنابر اصل سوم اعلامیه ۲۴ اکتبر ۱۹۷۰ “کشورها طبق منشور [[ملل]] [[متحد]] موظف‌اند در امور داخلی یکدیگر مداخله نکنند”<ref>به نقل از: [[سید محمد هاشمی|هاشمی، سید محمد]]، حقوق اساسی جمهوری اسلامی، ص۴۰۳.</ref>. این [[تکلیف]] به منزله تعهدی [[حقوقی]] در اصل یادشده، یعنی اصل ۱۵۴ [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]] لحاظ شده است. چنین حمایتی هیچ‌گونه دخالتی در امور داخلی کشورها به شمار نمی‌آید؛ زیرا تا زمانی که [[ملت‌ها]] برای احقاق [[حق]] خود مصمم نشده‌اند، امکان هیچ‌گونه تغییری در وضع آنها وجود ندارد. هرگاه جامعه‌ای بیدار شد و برای احقاق [[حقوق]] [[مسلم]] خود [[قیام]] کرد، [[حمایت]] از چنین جنبشی که خودجوش است، دخالت به شمار نمی‌رود؛ زیرا [[استحکام]] و [[ثبات]] [[نظام]] به [[حمایت]] و خواست آنها بستگی دارد و زمانی که ملتی خواهان [[استمداد]] ملتی دیگر باشد، از حقوقش استفاده کرده است<ref>ر. ک: سیدجلال‌الدین مدنی، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی جمهوری اسلامی ایران، ص۳۴۴.</ref>. بنابراین استمدادطلبی ملتی که [[حقوق]] اساسی آنها تضییع شده، هرگز از موارد دخالت در [[حقوق]] دیگر [[ملت‌ها]] به شمار نمی‌رود. متون [[اسلامی]] درباره مبانی [[عقیدتی]] [[جهاد]] و [[دفاع]] غنای کافی دارد<ref>بند ب ماده {{ع}}اعلامیه اسلامی حقوق بشر؛ الخلق عیال الله فأحب الخلق إلی الله من نفع عیال الله (ر. ک: محمد بن محمد بن اشعث کوفی، الجعفریات (الأشعثیات)، ص۱۹۳.</ref>.