رهبری سیاسی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخهها
←امام و امر جهاد
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
در نگاه نخست، ظاهر [[حدیث]] بیان میکند که جهادگران باید متصف به اوصافی ویژه باشند. اما به نظر میرسد چنین شرطی برای [[جهاد]] وجود ندارد؛ زیرا ممکن است هیچگاه تمام جهادگران این اوصاف را نداشته باشند. بنابراین، مقصود [[امام]]، متصدیان امر [[جهاد]] است؛ بدین معنا که [[مشروعیت]] [[جهاد]] به آن است که متصدیان امر [[جهاد]] صفاتی خاص داشته باشند که همگی در عنوان «[[مؤمن حقیقی]]» جمعشدنی است. بنابراین حضور یا [[اذن امام]]، شرط [[مشروعیت]] [[جهاد]] نیست. در بررسی [[حدیث]] اول، میتوان گفت [[حکم]] صادر شده در این [[حدیث]] میتواند یک [[حکم]] موقت و مربوط به دوره زمانی خاصی باشد. [[شاهد]] این مدعا آن است که مسئله [[مرزبانی]] در سیاق [[جهاد]] آمده است و میدانیم که [[مرزبانی]] در هر حالتی و هر زمانی لازم است؛ پس روشن است که اگر نسبت به مسئله [[مرزبانی]] هم گفته میشود که باید [[معصوم]] {{ع}} حضور داشته باشد یا [[اذن]] بدهد، نشانگر این نکته است که بهطور موقت، [[مصلحت]] چنین اقتضایی داشته است. بنابراین، [[حدیث]] نخست به لحاظ دلالی نمیتواند متوقف بودن جواز [[دفاع]] بر حضور یا [[اذن]] [[معصوم]] {{ع}} را [[اثبات]] کند<ref>سیدابوالقاسم موسوی خویی، منهاج الصالحين، ج۱، ص۳۶۵.</ref>. | در نگاه نخست، ظاهر [[حدیث]] بیان میکند که جهادگران باید متصف به اوصافی ویژه باشند. اما به نظر میرسد چنین شرطی برای [[جهاد]] وجود ندارد؛ زیرا ممکن است هیچگاه تمام جهادگران این اوصاف را نداشته باشند. بنابراین، مقصود [[امام]]، متصدیان امر [[جهاد]] است؛ بدین معنا که [[مشروعیت]] [[جهاد]] به آن است که متصدیان امر [[جهاد]] صفاتی خاص داشته باشند که همگی در عنوان «[[مؤمن حقیقی]]» جمعشدنی است. بنابراین حضور یا [[اذن امام]]، شرط [[مشروعیت]] [[جهاد]] نیست. در بررسی [[حدیث]] اول، میتوان گفت [[حکم]] صادر شده در این [[حدیث]] میتواند یک [[حکم]] موقت و مربوط به دوره زمانی خاصی باشد. [[شاهد]] این مدعا آن است که مسئله [[مرزبانی]] در سیاق [[جهاد]] آمده است و میدانیم که [[مرزبانی]] در هر حالتی و هر زمانی لازم است؛ پس روشن است که اگر نسبت به مسئله [[مرزبانی]] هم گفته میشود که باید [[معصوم]] {{ع}} حضور داشته باشد یا [[اذن]] بدهد، نشانگر این نکته است که بهطور موقت، [[مصلحت]] چنین اقتضایی داشته است. بنابراین، [[حدیث]] نخست به لحاظ دلالی نمیتواند متوقف بودن جواز [[دفاع]] بر حضور یا [[اذن]] [[معصوم]] {{ع}} را [[اثبات]] کند<ref>سیدابوالقاسم موسوی خویی، منهاج الصالحين، ج۱، ص۳۶۵.</ref>. | ||
اما به نظر میرسد [[حدیث]] دوم به لحاظ دلالی تام بوده، براساس آن، [[جهاد ابتدایی]] متوقف بر [[اذن امام]] [[معصوم]] {{ع}} نیست؛ مگر آنکه گفته شود [[امام]] {{ع}} در این [[حدیث]] به دنبال پاسخ اصلی نیست؛ زیرا سؤالکننده به [[امامت]] و [[عصمت]] ایشان [[معتقد]] نبوده تا [[امام]] بخواهد بگوید که [[جهاد]]، مشروط به [[اذن امام]] [[معصوم]] {{ع}} است<ref>برخی محققان این ایراد را پاسخ دادهاند. البته به نظر میرسد پاسخ دادهشده وافی به مقصود نیست. محمد مؤمن قمی، کلمات سديدة فی مسائل جديدة، ص۳۴۹ و ۳۵۰.</ref>. در این صورت باز هم از طریق اصل [[برائت]] میتوان گفت [[جهاد ابتدایی]] مشروط به [[اذن]] [[معصوم]] نیست؛ زیرا عملاً دلیلی محکم بر [[وجوب]] آن اقامه نشده است و دلیلی نیز بر [[تحریم]] [[جهاد ابتدایی]] بدون [[اذن امام]] نداریم؛ پس [[اباحه]] آن [[اثبات]] میشود<ref>ر. ک: [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]]، | اما به نظر میرسد [[حدیث]] دوم به لحاظ دلالی تام بوده، براساس آن، [[جهاد ابتدایی]] متوقف بر [[اذن امام]] [[معصوم]] {{ع}} نیست؛ مگر آنکه گفته شود [[امام]] {{ع}} در این [[حدیث]] به دنبال پاسخ اصلی نیست؛ زیرا سؤالکننده به [[امامت]] و [[عصمت]] ایشان [[معتقد]] نبوده تا [[امام]] بخواهد بگوید که [[جهاد]]، مشروط به [[اذن امام]] [[معصوم]] {{ع}} است<ref>برخی محققان این ایراد را پاسخ دادهاند. البته به نظر میرسد پاسخ دادهشده وافی به مقصود نیست. محمد مؤمن قمی، کلمات سديدة فی مسائل جديدة، ص۳۴۹ و ۳۵۰.</ref>. در این صورت باز هم از طریق اصل [[برائت]] میتوان گفت [[جهاد ابتدایی]] مشروط به [[اذن]] [[معصوم]] نیست؛ زیرا عملاً دلیلی محکم بر [[وجوب]] آن اقامه نشده است و دلیلی نیز بر [[تحریم]] [[جهاد ابتدایی]] بدون [[اذن امام]] نداریم؛ پس [[اباحه]] آن [[اثبات]] میشود<ref>ر. ک: [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]]، ص۲۷۵ تا ۲۷۹.</ref>. | ||
=== [[قضاوت]] === | === [[قضاوت]] === |