نکت در دل معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها

یکی از منابع علم اهل بیت «نکت» یا «نکت فی القلب» است یا همان [[الهام]] است. «نکت» به حالتی می‌گویند که مطلبی [[علمی]] بدون تحصیل مقدمات به [[دل انسان]] بیاید. شخصی از [[امام صادق]] {{ع}} پرسید: گاهی ما از شما [[سؤال]] می‌پرسیم و سریع پاسخ می‌دهید و گاهی کمی مکث می‌کنید، سپس پاسخ ما را می‌دهید، علّت آن چیست؟ حضرت فرمودند: «بله پاسخ برخی سؤالات به گوش ما رسیده یا به [[قلب]] ما می‌آید، سپس ما آنها را به زبان می‌آوریم»<ref>{{متن حدیث|قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ {{ع}}إِنَّا نَسْأَلُکَ أَحْیَاناً فَتُسْرِعُ فِی الْجَوَابِ وَ أَحْیَاناً تَطْرُقُ ثُمَّ تُجِیبُنَا قَالَ إِنَّهُ نَعَمْ یُنْقَرُ وَ یُنْکَتُ فِی آذَانِنَا وَ قُلُوبِنَا فَإِذَا نُکِتَ أَوْ نُقِرَ نَطَقْنَا وَ إِذَا أُمْسِکَ عَنَّا أَمْسَکْنَا}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۳۱۶.</ref> و یا در [[روایت]] دیگری از امام صادق {{ع}} آمده است: «برخی از ما [[علم]] در گوش‌شان قرار می‌گیرد. برخی از ما در [[خواب]] می‌بینند. برخی از ما صدایی می‌شنویم». همچنین از ایشان دربارۀ نوع علم اهل بیت {{عم}} سؤال شد فرمودند: «از [[رسول خدا]] {{صل}} و [[حضرت علی]] {{ع}} به ما [[ارث]] رسیده است، علمی که به واسطه آنها از [[مردم]] بی‌نیازیم [[ولی]] مردم به ما احتیاج دارند. راوی گفت: آیا حکمت‌هایی که در قلب یا گوش شما القاء می‌شود نیز هست؟ آن حضرت فرمود: گاهی هم از این نوع است».<ref>{{متن حدیث|قُلْتُ أَخْبِرْنِی عَنْ عِلْمِ عَالِمِکُمْ قَالَ وِرَاثَةٌ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صوَ مِنْ عَلِیٍّ {{ع}}قَالَ قُلْتُ إِنَّا نَتَحَدَّثُ أَنَّهُ یُقْذَفُ فِی قُلُوبِکُمْ وَ یُنْکَتُ فِی آذَانِکُمْ قَالَ أَوْ ذَاکَ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۲۶۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد حسن نادم|نادم، محمد حسن]]، [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد (مقاله)|منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد]]، فصلنامه شیعه‌پژوهی، ش ۲ص ۵۹ و ۶۹؛ [[مجید معارف|معارف، مجید]]، [[نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن (مقاله)|نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن]]، ص۴۶؛ [[محمد حسین نصیری|نصیری، محمد حسین]]، [[گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات (پایان‌نامه)|گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات]].</ref>

بر اساس روایتی از [[امام کاظم]] {{ع}}<ref>{{متن حدیث|مَبْلَغُ عِلْمِنَا عَلَی ثَلَاثَةِ وُجُوهٍ مَاضٍ وَ غَابِرٍ وَ حَادِثٍ فَأَمَّا الْمَاضِی فَمُفَسَّرٌ وَ أَمَّا الْغَابِرُ فَمَزْبُورٌ وَ أَمَّا الْحَادِثُ فَقَذْفٌ فِی الْقُلُوبِ وَ نَقْرٌ فِی الْأَسْمَاعِ وَ هُوَ أَفْضَلُ عِلْمِنَا وَ لَا نَبِیَّ بَعْدَ نَبِیِّنَا}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص۲۶۴.</ref>، [[امامان]] سه گونه [[علم]] دارند: ماضی، غابر و حادث. [[علوم ماضی]] علومی هستند مربوط به گذشته و توضیح و [[تفسیر]] آن به وسیلۀ [[پیامبر]] به [[امام]] رسیده مانند [[علوم قرآن]]؛ [[علوم]] مربوط به [[آینده]] غابر نام دارد که توسط پیامبر، کتباً یا شفاهاً در [[اختیار]] امام قرار گرفته و از هر امامی به امام دیگر منتقل می‌شود. نوع سوم علومی هستند که به وسیلۀ [[الهام]] در اختیار امام قرار می‌‌گیرد. در [[روایات]]، این نوع، توصیفاتی دارد مانند: این علم یا با انداختن به [[قلوب]]، یا با گفتن در گوش حاصل می‌شود؛ این علم از طرف [[خداوند]] عنایت شده و از برترین علوم ایشان است و یا به وسیله [[ملک]] انجام می‌گیرد و از ناحیه گوش است، یا بدون ملک و از ناحیه [[قلب]] است، و یا به وسائل دیگر. این علم دائما در حال ازدیاد است و از مصادیق [[علم غیب]]<ref>ر.ک: [[محمد حسن نادم|نادم، محمد حسن]]، [[علم غیب از نگاه عقل و وحی (کتاب)|علم غیب از نگاه عقل و وحی]]، ص۳۳۰؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]].</ref>.