توسل در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
←منابع
(←منابع) برچسب‌ها: برگردانده‌شده پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۱۴۷: | خط ۱۴۷: | ||
# [[شیعه]] [[معتقد]] است واسطه‌های [[الهی]] از جمله [[ائمه]] {{ع}} پس از مرگشان نیز مانند زمان حضورشان دارای اثر و در واقع همچنان زنده‌اند، چنانکه [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در روزهای واپسین [[حیات]] خود، [[پیامبر]] {{صل}} را در [[خواب]] دیده و از [[امّت]] [[پیامبر]] [[شکایت]] میکند. [[پیامبر]] {{صل}} نیز به او [[وعده]] [[دیدار]] می‌دهد<ref>{{متن حدیث|مَلَکَتْنِی عَیْنِی وَ أَنَا جَالِسٌ فَسَنَحَ لِی رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}، فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَاذَا لَقِیتُ مِنْ أُمَّتِکَ مِنَ الْأَوَدِ وَ اللَّدَدِ! فَقَالَ ادْعُ عَلَیْهِمْ. فَقُلْتُ أَبْدَلَنِی اللَّهُ بِهِمْ خَیْراً مِنْهُمْ وَ أَبْدَلَهُمْ بِی شَرّاً لَهُمْ مِنِّی}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۷۰.</ref>. در واقع [[وعده]] [[پیامبر]] مبنی بر [[دیدار امام]] با ایشان دلالت بر اثر بخشی واسطه‌های [[الهی]] در غیر از زمان حیاتشان میکند. | # [[شیعه]] [[معتقد]] است واسطه‌های [[الهی]] از جمله [[ائمه]] {{ع}} پس از مرگشان نیز مانند زمان حضورشان دارای اثر و در واقع همچنان زنده‌اند، چنانکه [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در روزهای واپسین [[حیات]] خود، [[پیامبر]] {{صل}} را در [[خواب]] دیده و از [[امّت]] [[پیامبر]] [[شکایت]] میکند. [[پیامبر]] {{صل}} نیز به او [[وعده]] [[دیدار]] می‌دهد<ref>{{متن حدیث|مَلَکَتْنِی عَیْنِی وَ أَنَا جَالِسٌ فَسَنَحَ لِی رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}، فَقُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَاذَا لَقِیتُ مِنْ أُمَّتِکَ مِنَ الْأَوَدِ وَ اللَّدَدِ! فَقَالَ ادْعُ عَلَیْهِمْ. فَقُلْتُ أَبْدَلَنِی اللَّهُ بِهِمْ خَیْراً مِنْهُمْ وَ أَبْدَلَهُمْ بِی شَرّاً لَهُمْ مِنِّی}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۷۰.</ref>. در واقع [[وعده]] [[پیامبر]] مبنی بر [[دیدار امام]] با ایشان دلالت بر اثر بخشی واسطه‌های [[الهی]] در غیر از زمان حیاتشان میکند. | ||
# براساس [[آیات قرآنی]] و نگاه [[اندیشمندان اسلامی]] [[روح آدمی]] مرکز شکل‌گیری [[کمالات]] در وجود انسان‌هاست، از همین رو با توجه به واقعیت [[حقیقی]] [[روح انسان]]، [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] از گرفته شدن [[روح]] و بازگشت [[انسان]] به سوی خودش سخن میگوید: {{متن قرآن|قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ}}<ref>«بگو: آن فرشته مرگ که بر شما گمارده‌اند جان شما را می‌ستاند سپس به سوی پروردگارتان بازگردانده می‌شوید» سوره سجده، آیه ۱۱.</ref>؛ تمامی این امور بر این مطلب دلالت دارد که [[مرگ]] برای واسطه‌های [[الهی]] نه تنها موجب [[نقص]] آنان نمی‌شود، بلکه [[رشد]] و [[تکامل]] آنان را نیز به همراه دارد، این امر سبب میشود توسل به واسطه‌های [[الهی]] به هیچ وجه با [[مرگ]] آنان در تضاد نباشد<ref>ر.ک: [[سید جمال‌الدین دین‌پرور|دین‌پرور، سیدجمال‌الدین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص۲۲۴ ـ ۲۲۵.</ref>. | # براساس [[آیات قرآنی]] و نگاه [[اندیشمندان اسلامی]] [[روح آدمی]] مرکز شکل‌گیری [[کمالات]] در وجود انسان‌هاست، از همین رو با توجه به واقعیت [[حقیقی]] [[روح انسان]]، [[خداوند]] در [[قرآن کریم]] از گرفته شدن [[روح]] و بازگشت [[انسان]] به سوی خودش سخن میگوید: {{متن قرآن|قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ}}<ref>«بگو: آن فرشته مرگ که بر شما گمارده‌اند جان شما را می‌ستاند سپس به سوی پروردگارتان بازگردانده می‌شوید» سوره سجده، آیه ۱۱.</ref>؛ تمامی این امور بر این مطلب دلالت دارد که [[مرگ]] برای واسطه‌های [[الهی]] نه تنها موجب [[نقص]] آنان نمی‌شود، بلکه [[رشد]] و [[تکامل]] آنان را نیز به همراه دارد، این امر سبب میشود توسل به واسطه‌های [[الهی]] به هیچ وجه با [[مرگ]] آنان در تضاد نباشد<ref>ر.ک: [[سید جمال‌الدین دین‌پرور|دین‌پرور، سیدجمال‌الدین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه ج۱]]، ص۲۲۴ ـ ۲۲۵.</ref>. | ||
==[[توسل]]== | |||
توسل در لغت به معنای [[تقرب]] و نزدیکی یا وسیله رسیدن به چیزی از روی [[اشتیاق]] و میل و [[رغبت]] است<ref>المفردات فی غریب القرآن، ص۵۲۳ ماده وَسُلَ.</ref>؛ در اصطلاح اگر «کسی موجود گران مایه‌ای را برای رسیدن به اهداف و رسیدن به [[مقام قرب الهی]] میان خود و [[خدا]]، وسیله قرار بدهد»<ref>لسان العرب، ج۱۵، ص۳۰۱.</ref>، این کار را توسل می‌نامند. | |||
۱. '''توسل در [[قرآن]]'''؛ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و به سوی او راه جویید و در راه او جهاد کنید باشد که رستگار گردید» سوره مائده، آیه ۳۵.</ref>. | |||
موضوع مهم در این [[آیه شریفه]]، [[دستوری]] است که درباره به کار بردن «وسیله» به [[مؤمنان]] داده شده است. «وسیله» در اصل به معنای چیزی است که سبب تقرب به دیگری از روی علاقه رغبت میشود (که پیش‌تر در بحث معنای لغوی مطرح شد). بنابراین، وسیله در این [[آیه]]، معنای بسیار گسترده‌ای دارد و هر کار و هر چیزی را در بر می‌گیرد که باعث نزدیک شدن به پیشگاه [[مقدس]] [[پروردگار]] میشود. مهم‌ترین آنها نیز [[ایمان به خداوند]] و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[جهاد]] است. | |||
{{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا}}<ref>«و اگر آنان هنگامی که به خویش ستم روا داشتند نزد تو می‌آمدند و از خداوند آمرزش می‌خواستند و پیامبر برای آنان آمرزش می‌خواست خداوند را توبه‌پذیر بخشاینده می‌یافتند» سوره نساء، آیه ۶۴.</ref>. | |||
{{متن قرآن|قَالُوا يَا أَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا إِنَّا كُنَّا خَاطِئِينَ}}<ref>«گفتند: ای پدر! برای ما از گناهانمان آمرزش بخواه که ما بی‌گمان گنهکار بوده‌ایم» سوره یوسف، آیه ۹۷.</ref>. | |||
از مفهوم این دو آیه چنین بر می‌آید که [[انبیا]] و اولیای [[حق]] می‌توانند میان خدا و [[بندگان]] [[گناه‌کار]]، واسطه شوند و به خاطر آنها، [[خداوند]] از [[معصیت]] و [[عصیان]] [[انسان‌ها]] بگذرد. | |||
۲. '''توسل در [[روایات]]'''؛ روایت‌های فراوانی در [[منابع اهل سنت]] در مورد جواز [[توسل]] به [[انبیا]] و [[اولیای خدا]] وارد شده است. در [[منابع شیعه]] نیز موضوع توسل به قدری روشن است که نیاز به [[نقل حدیث]] ندارد. برای نمونه، به چند [[روایت]] که در کتاب‌های معروف [[اهل تسنن]] نقل شده است، اشاره می‌کنیم: | |||
یک گروهی از [[مفسران]] و [[محدثان]] و [[مورخان]] [[اهل سنت]] از [[عمر بن خطاب]] نقل کرده‌اند که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: وقتی [[آدم]] مرتکب گناهی شد، سر به [[آسمان]] بلند کرد و گفت: خدایا! به [[حق]] محمد از تو می‌خواهم که مرا ببخشی. [[خدا]] به او [[وحی]] کرد: محمد کیست؟ آدم پاسخ داد: وقتی مرا آفریدی، سر به [[عرش]] بلند کردم. در این هنگام در آن نوشته‌ای دیدیم که مکتوب شده بود: «معبودی جز خدا نیست و محمد [[پیامبر]] خداست». با خود گفتم: محمد بزرگ‌ترین مخلوق اوست که خدا، نام او را در کنار خود آورده است. در این هنگام، به او وحی شد که او، [[آخرین پیامبر]] از [[ذریه]] توست و اگر او نبود، تو را [[خلق]] نمی‌کردم<ref>مجمع الزوائد و منبع الفوائد، ج۸، ص۲۵۳؛ کنز العمال، ج۲، ص۳۵۸، ح۴۲۳۷، و ج۱۱، ص۴۵۵، ح۳۲۱۳۸. به همین مضمون با کمی تفاوت عبارت، رفع المنارة، صص ۱۹۹۰-۱۹۶، ح۱۳.</ref>. | |||
دو - [[عبد الله بن عباس]] میگوید: از پیامبر اکرم درباره کلماتی که آدم از [[پروردگار]] دریافت کرد و [[خداوند]] توبه‌اش را پذیرفت، پرسیدم. فرمود: به حق محمد و علی و [[فاطمه]] و حسن و حسین{{عم}} درخواست کرد که [[توبه]] او را بپذیرد و توبه پذیرفته شد<ref>ینابیع المودة، ص۱۱، باب ۲۴، ح۵۵.</ref>. از این [[روایات]] به خوبی استفاده میشود که توسل به [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} به منظور برآورده شدن [[حاجت]] و نیاز جایز است.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۲۸۳.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۱۵۹: | خط ۱۷۲: | ||
# [[پرونده:1379781.jpg|22px]] [[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|'''حقوق اهل بیت''']] | # [[پرونده:1379781.jpg|22px]] [[آرزو شکری|شکری، آرزو]]، [[حقوق اهل بیت (کتاب)|'''حقوق اهل بیت''']] | ||
# [[پرونده:IM010573.jpg|22px]] [[مهدی رستم‌نژاد|رستم‌نژاد، مهدی]]، [[پاسخ به شبهات وهابیان علیه شیعه (کتاب)|'''پاسخ به شبهات وهابیان علیه شیعه''']] | # [[پرونده:IM010573.jpg|22px]] [[مهدی رستم‌نژاد|رستم‌نژاد، مهدی]]، [[پاسخ به شبهات وهابیان علیه شیعه (کتاب)|'''پاسخ به شبهات وهابیان علیه شیعه''']] | ||
# [[پرونده:IM010703.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|'''محمدنامه''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||