ایمان در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ایمان در قرآن''' به بررسی مفهوم ایمان در [[قرآن کریم]] می‌پردازد. [[ایمان]]، [[باور قلبی]] و تصدیق به تمام فرموده‌های [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[امامان دوازده‌گانه]]‌ بعد از اوست. طبق [[آیات الهی]] جایگاه [[ایمان]] در [[قلب]] [[انسان]] است و شخصبا ایمان دارای ویژگی‌هایی همچون [[رستگاری]]، نورانیت و عقلانیت است.  

واژه "ایمان" مصدر باب [[افعال]] از ماده "ا، م، ن" است. اَمن در برابر [[ترس]] و [[امانت]] در برابر [[خیانت]] و "ایمان" در مقابل [[کفر]] آمده است<ref>ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱، ص۲۲۳.</ref>، همچنین، ایمان به معنای تصدیق، [[امنیت]] و [[آرامش]] و نیز رفع [[خوف]] و [[وحشت]] استعمال شده است<ref>مصطفوی، سید حسن، التحقیق، ج۱، ص۱۶۳ و ۱۶۴؛ فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج۸، ص۳۸۹.</ref>.

در اصطلاح [[قرآنی]] ایمان یعنی [[باور قلبی]] و تصدیق به تمام فرموده‌های [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[امامان معصوم]] {{ع}}. ایمان تصدیق تنها یا همراه با [[التزام عملی]] به اموری [[غیبی]]، مانند [[خدا]] و [[آخرت]] است. [[ایمان به خدا]] عبارت است از: [[باور]] داشتن و [[دل سپردن]] به [[خدا]]، همراه با [[اعتماد]] و [[توکل]] به او و [[نیک]] دانستن و [[دوست داشتن]] او (ایمان و [[امید]]). [[ایمان دینی]] هم، عبارت است از [[جستجوی حقیقت]] و دنبال کردن آن<ref>[[علی رضا عصیانی|عصیانی، علی رضا]]، [[ایمان - عصیانی (مقاله)|مقاله «ایمان»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]؛ [[ابوالفضل روحی| روحی، ابوالفضل]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] ج۵، ص۱۸۹. [[سید محمد عالمی|عالمی، سید محمد]]، [[ایمان - عالمی (مقاله)|مقاله «ایمان»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص۵۶۹-۵۸۵.</ref>.

[[یقین]] نوعی تصدیق و [[اعتقاد]] جزمی است که احتمال [[کذب]] در آن نمی‌رود<ref>مظفر، محمدرضا، المنطق، ص‌۱۷.</ref>. با استناد به آیاتی که میان اهل ایمان و [[یقین]] تمایز نهاده است، می‌توان به دوگانگی ایمان و [[یقین]] حکم کرد: {{متن قرآن|إِنَّ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ لَآيَاتٍ لِّلْمُؤْمِنِينَ وَفِي خَلْقِكُمْ وَمَا يَبُثُّ مِن دَابَّةٍ آيَاتٌ لِّقَوْمٍ يُوقِنُونَ}}<ref> بی‌گمان در آسمان‌ها و زمین برای مؤمنان نشانه‌هایی است. و در آفرینش شما و جنبندگانی که (خداوند روی زمین) می‌پراکند نشانه‌هایی است برای گروهی که یقین دارند؛ سوره جاثیه، آیه ۳ - ۴.</ref>. [[مؤمنان]] در این [[آیه]] کسانی هستند که با استفاده از [[آیات]] و نشانه‌های آفاقی، [[خدا]] و پیامبرش را تصدیق می‌کنند؛ ولی [[اهل یقین]] با [[تدبر]] و [[تفکر]] در [[آفرینش]] خودشان و دیگر جانداران روی [[زمین]] به [[یقین]] می‌رسند<ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج‌۹، ص‌۱۰۹.</ref>.

گرچه ایمان مستلزم تصدیق [[خداوند متعال]] و [[نبوت]] فرستادگان و کتاب‌های آسمانی و دیگر ارکان [[دینی]] است و با [[شرک]] [[سازگاری]] ندارد؛ اما در برخی از [[آیات]] نشانه‌هایی از جمع میان ایمان و نوعی [[شرک]] یافت می‌شود: {{متن قرآن|وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلاَّ وَهُم مُّشْرِكُونَ}}<ref>و بیشتر آنها که (در ظاهر) به خداوند ایمان می‌آورند (در باطن همچنان) مشرکند؛ سوره یوسف، آیه ۱۰۶.</ref>. این [[شرک]] که از آن به «شرک خفی» تعبیر می‌شود، هم ممکن است در عمل به صورت [[نافرمانی]] ظاهر شود و هم در [[فکر]] و [[عقیده]] به صورت [[شک]] و تردید در برخی از [[صفات الهی]]؛ بر این اساس همچنان‌که ایمان از نظر بسیاری دارای مراتب و درجاتی است<ref>طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۱۸، ص۲۵۹ـ۲۶۰؛ قاضی عبدالجبار، شرح الاصول الخمسه، ص‌۴۷۸.</ref>، [[شرک]] نیز مراتبی دارد. بسیاری از [[مفسران]] در ذیل این [[آیه]] از نوعی [[شرک]] در [[طاعت]] یاد کرده‌اند<ref>قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، ج‌۱، ص‌۳۸۶؛ عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر عیاشی، ج‌۲، ص‌۲۰۰؛ سید رضی، حقائق‌التأویل، ص‌۴۹۷.</ref> که موجب [[کفر]] نمی‌شود<ref> طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج‌۵‌، ص‌۴۱۰.</ref>.<ref>[[علی رضا عصیانی|عصیانی، علی رضا]]، [[ایمان - عصیانی (مقاله)|مقاله «ایمان»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>

ایمان به خداوند متعال مهم‌ترین متعلَّق [[ایمان در قرآن کریم]] است. در برخی از [[آیات]] صراحتاً از [[مؤمنان]] خواسته شده است به [[خدا]] [[ایمان]] بیاورند: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ آمِنُواْ بِاللَّهِ}}<ref> ای مؤمنان! به خداوندایمان بیاورید؛ سوره نساء، آیه ۱۳۶.</ref>. برخی [[مفسران]] معتقدند این آیه به تصدیق آنچه مؤمنان به آن [[اقرار]] کرده‌اند [[دستور]] می‌دهد<ref>قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، ج‌۱، ص‌۱۸۴؛ بحرانی، سیدهاشم، البرهان، ج‌۲، ص‌۱۸۶.</ref>؛ همچنین نقل شده است [[خداوند]] با این [[فرمان]] از مؤمنان می‌خواهد به ایمانشان تداوم داده و در [[آینده]] نیز [[مؤمن]] باشند<ref>طوسی، محمد بن حسن، التبیان، ج۳، ص‌۳۵۷؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان، ج‌۳، ص‌۱۹۰.</ref>. گروهی دیگر معتقدند مراد از ایمان نخست، [[ایمان ظاهری]] و [[ایمان دوم]]، ایمان [[باطنی]] و [[حقیقی]] است<ref>طوسی، محمد بن حسن، التبیان، ج۳، ص‌۳۵۷؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان، ج‌۳، ص‌۱۹۰.</ref>. دسته‌ای نیز بر این باورند که مقصود آیه، [[اهل کتاب]] است، بنابراین خداوند از آنان می‌خواهد، همچنان که به [[پیامبران پیشین]] ایمان دارند به [[پیامبر اسلام]] نیز ایمان آورند و خدایی که او معرفی می‌کند بپذیرند<ref>طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، مج‌۴، ج‌۵‌، ص‌۴۳۸.</ref>.<ref>[[ابوالفضل روحی| روحی، ابوالفضل]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]] ج۵، ص۱۹۶.</ref>

* تصدیق